Vrijheid - een kleine catechismus
Vrijheid. Wie is daar niet voor? Iedereen toch? Dus vieren we het met z'n allen, een hele dag lang met zang en dans. En natuurlijk zijn we onze voorouders dankbaar voor de door hen zwaar bevochten vrijheid die ze aan ons doorgaven. Maar wat vrijheid precies is en tegen wie we het moeten verdedigen, is soms wat onduidelijk.
Op Bevrijdingsdag werden op Radio 1 een paar studenten, die aan een bevrijdingsfestival meewerkten, over vrijheid ondervraagd. Die stond wel een beetje onder druk, dachten ze. Iets met terrorisme en zwarte piet zelfs. Het klonk me wat onbestemd in de oren. Als kleine bijdrage aan de feestvreugde van 5 mei en ter voorkoming dat vrijheid een lege huls wordt, hierbij m'n kleine 'catechismus' over vrijheid.
Is vrijheid een vrijbrief om te doen en laten wat je wilt?
Neen. Vrijheid is de ruimte om het goede te doen. Vrijheid van godsdienst is bijvoorbeeld niet bedoeld om meisjes te besnijden, haat te zaaien, mensen tegen elkaar opzet zetten. Maar om God te kunnen zoeken en je naaste lief te hebben.
En vrijheid van meningsuiting is niet bedoeld om vrouwen te kleineren, andere rassen te beledigen, om te vloeken, mensen uit te schelden. Vrijheid van meningsuiting is bedoeld om je hart te kunnen laten spreken, zodat we steeds het debat over het goede en de waarheid kunnen voeren. Zodat we onze meningsverschillen uitpraten in plaats van uitvechten.
Is vrijheid alleen bedoeld voor mensen die er iets goeds mee doen?
Neen. De keerzijde van vrijheid geven is dat mensen er ook iets heel anders mee kunnen doen dan jij zou willen. Het is een grote misvatting dat je eerst iemands opvattingen redelijk moet vinden, voordat je tolerant kunt zijn. Alsof ik bijvoorbeeld eerst alle onaangename kanten van de islam moet vergoelijken en dan pas verdraagzaam kan zijn.
Maar tolerantie is niet alleen bedoeld voor wat ik lief en aardig vind, maar juist ook voor dat wat me door de ziel snijdt. Dat wat de islam over Jezus zegt, staat haaks op het evangelie waarin ik geloof. En toch sta ik voor vrijheid van godsdienst en levensovertuiging voor iedereen – moslim en christen, religieus en seculier. Het is een vrijheid die God zelf ons gaf.
Vrijheid geef je, maar moeten vrijheid soms niet ook verdedigen?
Zeker! Vrijheid is geen vrijbrief. Ook niet voor de islam. Ik heb gezien hoe ex-moslims in de islamitische wereld hun leven vaak niet zeker zijn. Het is zo onverteerbaar dat mensen hun leven niet zeker zijn, alleen maar omdat ze in Jezus Christus zijn gaan geloven. De ranglijst van Open Doors spreekt ook wat dat betreft boekdelen: de hedendaagse islam heeft wereldwijd een groot probleem met vrijheid. Zelfs in Nederland worden ex-moslims soms lastiggevallen en is Ayaan Hirsi Ali haar leven niet zeker. Onbestaanbaar.
Daarom moeten we vrijheid veel actiever verdedigen. Door bijvoorbeeld eindelijk een einde te maken aan de financiering van salafisme vanuit Golfstaten.
Als vrijheid ons lief is, moeten we doen wat we kunnen om die te beschermen door de radicale islam te bestrijden. Hier en elders in de wereld. Het liefst met woorden, maar als het echt niet anders kan, ook met de geweldsmiddelen van de overheid.
En mind you, in die strijd zijn veel moslims een bondgenoot. Denk bijvoorbeeld aan burgemeester Aboutaleb.
Zeg, hebben die zeven jaar Egypte jou misschien een obsessie met de islam opgeleverd? Is de seculiere meerderheid in ons land voor christenen geen grotere bedreiging dan de islam?
Laat ik het zo zeggen: elke meerderheid heeft de onbedwingbare en onhebbelijke neiging om haar wil tot wet voor allen te maken. Ook christenen hebben zich op dit punt, toen ze zich in een meerderheidspositie bevonden, regelmatig van hun slechtste kant laten zien.
En nu is het een seculier-liberale meerderheid die af en toe een spiegel moet worden voorgehouden, en is het bijvoorbeeld de PVV die er steeds aan herinnerd moet worden dat in ons land iedereen gelijk is voor de wet. Het is de zegen van de democratische rechtsstaat die onze primitieve reflexen bedwingt en de gelijke rechten en plichten van meerderheid en minderheid waarborgt.
Maar deze beschaving is een dun laagje en het is er zo weer vanaf gekrabd. Zie bijvoorbeeld de voortdurende verdachtmakingen in de richting van bijzonder onderwijs. Alles wat anders is dan de grote gemene deler dreigt het onderspit te delven. Daarom moeten we blijven knokken voor vrijheid. En de vrijheid vieren op een dag als 5 mei!
