Bijdrage Eppo Bruins aan het algemeen overleg Effecten van het ECB-beleid

dinsdag 24 september 2019

Bijdrage Eppo Bruins aan een algemeen overleg met minister Hoekstra van Financiën

Kamerstuknr. 21501 - 07

De heer Bruins (ChristenUnie):
Voorzitter, dank u wel. Ik wil vandaag graag vijf thema's met de minister bespreken en op alle vijf zijn reflectie. Ze komen voort uit het gesprek dat we gisteren hadden met de president van De Nederlandsche Bank en de hoorzitting die we daarna hebben georganiseerd.

Het eerste punt gaat over het mandaat van de ECB. Ik heb eerder weleens in een plenair debat aan de minister gevraagd of de ECB zijn mandaat heeft overschreden bij alles wat die doet rondom kwantitatieve verruiming van het monetaire beleid. Daarop was zijn antwoord nee. De president van De Nederlandsche Bank heeft gisteren duidelijk gemaakt dat prijsstabiliteit op de middellange termijn het mandaat van de ECB is. Maar als we nu zien wat Draghi en consorten hebben gedaan met kwantitatieve verruiming, dan ben ik van mening dat hier maatregelen worden genomen die effecten hebben voor generations to come, voor de lange termijn, misschien wel voor 40, 50, 60 jaar. Wij kunnen toch niet volhouden dat dat over prijsstabiliteit op de middellange termijn gaat? Hoe ziet de minister dat? Denkt hij niet ook dat deze maatregelen langer effecten zullen hebben dan op de middellange termijn? En wat is eigenlijk "middellange termijn"? Is dat gedefinieerd? Kan hij het ECB-bestuur oproepen om niet buiten zijn mandaat te gaan? Als subpunt daarbij wil ik hem wijzen op het pleidooi van Knot om geen 2%-fetisjisme meer te hebben maar een bandbreedte aan te houden. Hoe ziet hij dat?

Dan het tweede punt. We werden door Knot met de neus op de feiten gedrukt dat wij maar 5,8% van de eurozone zijn uitgedrukt in bbp. En de ECB wordt gedomineerd door schuldenlanden. We hebben dus in ieder geval Duitsland nodig om invloed te kunnen uitoefenen in de eurozone en op de ECB. Hoe kunnen wij front-runner zijn om invloed op Duitsland uit te oefenen? En wat kunnen wij dan samen bepleiten? Het eerste is een vrije werking van de automatische stabilisatoren. Kan de minister daarop reflecteren? En werken alle stabilisatoren nog wel, ook gezien de flexibele arbeidsmarkt? Er is een aangenomen motie van mij die vraagt om daar onderzoek naar te doen. Hoe staat het met die motie? Het tweede wat we kunnen doen, is samenwerken op maatschappelijke transities en van private partijen afdwingen dat ze meer in innovatie gaan stoppen. Het derde is samen met Duitsland anticyclisch begrotingsbeleid stimuleren. Kan hij daarop ingaan?

Het derde punt om op te reflecteren is het omslagstelsel versus het kapitaaldekkingsstelsel. Met de negatieve rente is geen enkel kapitaaldekkingsstelsel houdbaar. Dat betekent dat je moet gaan nadenken over de balans tussen omslagstelsel en kapitaaldekkingsstelsel, en specifiek over de huidige balans tussen eerste en tweede pijler van de pensioenen. Hoe kijkt de minister daarnaar? Een subvraag daarbij is: vindt hij dat wij negatieve rente zouden moeten verbieden? Daar is gister over gepraat en het enige argument van de heer Knot waarom we dat niet zouden moeten doen, was dat dat het verdienmodel van de banken verder onder druk zet. Banken zijn cruciaal voor het huidige financiële systeem, maar is er ook een economisch systeem denkbaar zonder banken? Ik vroeg een paar weken terug aan een econome waar we in de toekomst nog banken voor nodig hebben. Haar antwoord was: meneer Bruins, dat is een goede vraag. Hoe kijkt de minister daarnaar?

Het vierde punt voor reflectie is het herkalibreren van het Stabiliteits- en Groeipact. Als we gaan herkalibreren, mag dat geen beloning zijn voor politici met slappe hervormingsknieën. Hoe kijkt de minister daarnaar?

De heer Nijboer (PvdA):
De heer Bruins vraagt hoe de minister aankijkt tegen het vraagstuk van het verbieden van negatieve rentes, omdat het alleen in het belang van de banken is om dat te voorkomen. Hoe kijkt de ChristenUnie daartegen aan? Het CDA heeft er al Kamervragen over gesteld, de SP heeft er vorig jaar al aandacht voor gevraagd, ik heb er zelf ook Kamervragen over gesteld en gezegd: je moet dat eigenlijk willen voorkomen, zeker omdat het in België al verboden is en in Duitsland de betrokken minister ook heeft gezegd dat niet te willen.

De heer Bruins (ChristenUnie):
Negatieve rentes zijn in de allereerste plaats een slecht bericht voor burgers. Daarom zou je dat moeten willen voorkomen. Ik begrijp dat de kapitaalmarktrente in de afgelopen decennia lager en lager is geworden, wat ook met vergrijzing en stagnerende productiviteit heeft te maken. Maar negatieve rente is een beleidskeuze. Die is gemaakt door de ECB, en nu gaat die door met het verder verlagen. Dat is in de ogen van de ChristenUnie gewoon echt desastreus beleid, wat gisteren door de heer Knot werd bevestigd. Je kunt aan verbieden denken, maar je wilt de effecten ervan goed weten, voordat je met zo'n maatregel komt.

De voorzitter:
Ik zag nog een vinger. Nee? Gaat u verder, meneer Bruins.

De heer Bruins (ChristenUnie):
Ja, ik was bij het herkalibreren van het SGP. Hoe kijkt de minister daarnaar en zou er een mogelijkheid zijn om het SGP simpeler te maken, te herkalibreren naar de nieuwe tijd, waarbij we voor langere tijd minder groei en lagere rentes zullen hebben? Kan het heronderhandelen van de parameters dan ook samengaan met steviger handhaven van dat SGP? Waarom kijken we niet, in plaats van er maar van uit te gaan dat landen zich aan beloftes houden, beter naar de realisatiecijfers van landen, waarbij we landen belonen die zich aan de afspraak houden, maar dat we het je niet aan de afspraak houden ook als een signaal zien dat we er ook in de toekomst niet op kunnen vertrouwen dat je ook echt doet wat je zegt?

Mijn vijfde en laatste punt, ook al door de heer Knot genoemd: we hebben een echte belastinghervorming nodig. Dit kabinet doet veel. Er ligt ook dit jaar weer een enorm Belastingplan, maar een echte belastinghervorming is het nog niet. Hoe ziet de minister dat, ook in relatie tot wat de staatssecretaris op zijn ministerie aan het voorbereiden is? En hoe zou zo'n belastinghervorming eruit kunnen zien en op welke termijn komt deze? Wat zou dat kunnen doen om de negatieve effecten van het ECB-beleid te mitigeren?

Voorzitter, dank u wel.

Meer informatie

« Terug