door Jaco van Lambalgen en Lianne Sleutjes

 

DEN HAAG ,,Ik begrijp helemaal niets van de strapatsen van D66'', verzucht Van Middelkoop. ,,We hebben zo'n mooie procedure ontwikkeld voor het uitzenden van militairen. Maar voorwaarde is wel dat regering en parlement elkaar de ruimte geven.'' Van Middelkoop is nu senator voor de ChristenUnie, maar als Tweede-Kamerlid heeft hij er jarenlang voor gestreden dat er duidelijke regels zouden komen voor het uitsturen van militairen. 'Mister Toetsingskader' wordt hij in de wandelgangen wel genoemd, naar de voorwaarden waaraan militaire missies moeten voldoen van de Tweede Kamer. Het gaat dan om de veiligheid van de militairen en de afspraken met andere landen. De regering zet alle voors en tegens van een operatie op een rij en weegt de risico's. Dat mondt uit in een besluit waarover de Tweede Kamer zich vervolgens buigt. Zo is de volgorde. De Kamer legt het toetsingskader naast het besluit om te zien of het eraan voldoet. Dat kader kwam er na het Srebrenicadrama, waarbij achtduizend moslims zijn gedood. De Nederlandse blauwhelmen konden niets uitrichten tegen de Serviërs, die hen aanvielen. Ze werden in de steek gelaten door de westerse bondgenoten. Daarop besloot het parlement, met Van Middelkoop voorop, dat een uitzending van militairen voortaan aan strikte voorwaarden moet voldoen om herhaling te voorkomen.

 

Reuzenstappen Volgens artikel 100 van de Grondwet hoeft de regering voor het inzetten van troepen de Tweede Kamer alleen te informeren. Instemming is naar de letter van de wet niet nodig, maar wel naar de geest. ,,In de loop der jaren is de praktijk gegroeid dat de regering de Kamer informeert en dat ze accepteert dat ze een meerderheid nodig heeft voor het besluit. Is de Kamer tegen het besluit, dan kan zij een motie aannemen om de militairen niet te sturen. Het is onbestaanbaar dat de regering zo'n motie naast zich neerlegt'', zegt Van Middelkoop. Dat zijn de regels van het spel. En daar is D66 nu met reuzenstappen doorheen gebanjerd door met haar afwijzing te komen, nog voor er een kabinetsbesluit ligt. ,,Het is gevaarlijk wat deze fractie doet. Ze neemt op eigen houtje al de beslissing waar de regering nog over dubt. Dat is amateuristisch. D66 brengt de zorgvuldigheid in gevaar. De regering kan dat dan ook op haar beurt gaan doen.''

 

Tegelijkertijd met de invoering van het toetsingskader dwong de Tweede Kamer af, dat er een breed draagvlak moet zijn voor de uitzending van militairen. ,,Dat hebben we elkaar met tranen in de ogen beloofd'', herinnert Van Middelkoop zich. ,,Met de strapatsen van D66 ga je de weg op dat je de uitzending van militairen als een heel gewoon politiek besluit gaat beschouwen.'' Terwijl het sturen van militairen zaak is van leven of dood, aldus Van Middelkoop. Bij alle afspraken die gemaakt zijn, is nooit gezegd de regeringspartijen in elk geval een missie moeten steunen. ,,Als er maar een ruime meerderheid is. Het is verdrietig dat D66 nu zo omgaat met zo'n mooie procedure en zo een van de kroonjuwelen van de Tweede Kamer verspeelt.''