Wie nadenkt over de bijdrage van het christendom aan Europa, moet erkennen dat Europa helemaal niet zo christelijk is geweest. ‘Hoeveel geslaagde experimenten met christelijke politiek kennen we eigenlijk uit het verleden?’Dat hield theoloog Stefan Paas de ChristenUnie gisteren voor. De partij is een project begonnen, waarin het studie doet naar de positieve bijdrage van het christendom aan de waarden in Europa. ‘We hebben vaak kritisch gekeken naar de samenballing van macht in Brussel’, stelde Gert-Jan Segers van het wetenschappelijk bureau. ‘Nu willen we bezien welke positieve waarden we in Europa delen en op zoek gaan naar de betekenis van het evangelie voor ons continent, dat toch bezaaid ligt met kerken.’

Namens de ChristenUnie is politicoloog Sander Luitwieler deze studie begonnen. ‘Het is opvallend hoe belangrijk het christendom geweest is voor de vorming van de Europese cultuur, vooral als het gaat om waarden. Dit verhaal verdient het om gereconstrueerd en verteld te worden’, aldus uitwieler. Christelijke deskundigen hielden de ChristenUnie gisteren echter voor dat het christendom niet zomaar allerlei positieve waarden in Europa kan opeisen. Stefan Paas vroeg zich af, of er wel een christelijk Europa is geweest. ‘Er was sprake van massale doop, christelijke ritualisering van de macht, een nagenoeg monopolie van christelijke kerken, christelijke politieke programma’s als zondagsrust. Maar was dit christelijk in de zin dat het gestempeld werd door de navolging van Jezus Christus?’

Volgens Paas heeft het christendom in de geschiedenis van Europa zowel edelmoedigheid als gruweldaden gelegitimeerd, maar is er voor dat laatste te weinig oog. ’Ik kom bij christelijke politici zelden tegen dat ze zich diepgaand bezinnen op de vaak treurige resultaten van christelijk machtsstreven in Europa’s verleden.’ Paas kreeg bijval van anderen. Volgens de Amsterdamse filosoof Govert Buijs kent het christendom verschillende tradities. Eén die macht altijd rechtsreeks met God verbond en één die de staatsmacht juist wilde begrenzen. ‘Nu stellen we vast dat die tweede het gelijk aan haar zijde heeft.’ 

Ook de Vlaamse theoloog Patrick Nullens vroeg zich af of het christendom waarden als gelijkheid wel kan claimen. ‘Veel humanisten en mensen die zich aan de katholieke hiërarchie ontworsteld hebben, zullen u daarin tegenspreken.’Sander Luitwieler hoopt eind dit jaar zijn onderzoek naar ‘de Europese cultuur en haar waarden’ af te ronden. <