Tuurlijk. In de politiek moet je tegen een stootje kunnen. Maar als Willem Ouweneel je partij eerst losjes twitterend en later in deze krant nogal omstandig in dezelfde hoek plaatst als de PVV, dan wordt het me wel even droef te moede. Als ik voor mezelf spreek, weet ik me een doorgewinterde Europeaan. Ik merkte dat des te meer toen ik ooit vanuit Egypte op Cyprus landde. Rijdend over dat eiland, kijkend naar de kerken en kloosters, lopend door de winkelstraten van Nicosia, besefte ik dat ik in Europa was. En rijdend door de straten van Caïro, luisterend naar de oproep tot gebed en pratend met m’n vrienden daar, wist ik dat ik allesbehalve in Europa was. De oorlogen die we in Europa voerden, waren de gevechten zoals broers die in hun jeugd voeren. De religieuze en politieke conflicten waren soms tot bloedens toe, maar mede daardoor is het besef gerijpt dat we meer hebben met elkaar dan onze verschillen. Ik wist dat ik in Egypte te gast was en ik heb genoten van de warme gastvrijheid daar. Maar landen op Cyprus was een beetje thuiskomen. Vanuit de lage landen lijken de verschillen met Griekenland en Italië misschien enorm. Maar kijkend vanuit Egypte naar Europa zag ik vooral de overeenkomsten tussen de verschillende landen.

Het wonder van Europa na de Tweede Wereldoorlog was de overwinning op verbitterde tegenstellingen. Het was het einde van de oorlogen en het begin van de samenwerking. Het was het afscheid van de sluimerende vijandigheid en het benadrukken van gedeelde waarden als solidariteit en menselijke waardigheid. Het was een beslissende omslag in de geschiedenis. Maar tegelijk kan Europa alleen Europa blijven als niet alleen de verdeeldheid wordt overwonnen, maar evenzeer de diversiteit wordt gekoesterd. Katholiek, protestant, orthodox, seculier, de Franse slag, de Duitse grondigheid, de warmbloedigheid van de Balkan, de aan botheid grenzende eerlijkheid van Nederland, de ijdelheid van Italië, de pasta, de aardappels; we zijn geen eenheidsworst. Onze overtuigingen, talen, smaken, economieën, ze bestaan bij de gratie van de vrijheid voor verschillen. Juist die vrijheid is een wezenskenmerk van het huidige Europa.

Terug naar Ouweneel. Het onderzoek dat de ChristenUnie laat uitvoeren naar alternatieven voor de huidige eurozone was als een graat in zijn keel blijven steken. Afgezien dat het me verwondert dat een wetenschapper bezwaar tegen een wetenschappelijk onderzoek heeft, is het vooral tragisch dat Ouweneel de motieven voor dat onderzoek wantrouwt. Maar het heeft niets te maken met meehuilen met de wolven in het bos en alles met het zoeken naar vrede voor dit continent. De jeugdwerkloosheid in Griekenland en Spanje is tot boven de 50 procent gestegen. Ook Spanje heeft aangeklopt voor hulp en de steun van 100 miljard heeft precies één dag geholpen. Italië wankelt, Ierland bezuinigt astronomische bedragen, Portugal lag al eerder aan het infuus. En ondertussen slijpen de populisten in het Noorden de messen. De slogans worden al geschreven: weg met de EU. Terwijl de technocraten geen andere oplossing zien dan centralisatie van macht en geld, gaan steeds meer Europeanen met de rug naar Brussel staan. Het is een spagaat die ons vroeg of laat gaat opbreken.

Als het Europese project van vrede en samenwerking staat of valt met de huidige euro, dan moeten we het ergste vrezen. Want op het moment dat de euro ons uit handen valt, ligt daarmee ook het hele samenwerkingsproject in scherven op de grond. In plaats van een organische groei naar meer samenwerking en economische integratie, kiezen de Verhofstadts van dit continent voor de vlucht naar voren. Maar als dat leidt tot een economische ramp voor het Zuiden, het vertrek van een land als Groot-Brittannië en een populistische opstand in delen van Europa, dan is die prijs me veel te hoog. Er staat meer op het spel dan een paar euro-zilverlingen.

Juist omdat ik een Europeaan ben, koester ik de vrijheid voor de lidstaten, voor de verschillende culturen, talen en economieën. Juist omdat ik een Europeaan ben, juich ik een zoektocht toe naar een uitweg uit deze dramatische crisis. Juist omdat ik een christen ben, hoop ik dat we nieuwe wegen kunnen bewandelen zodat Zuid-Europa nieuw perspectief krijgt en de vrede van dit continent bewaard blijft. Misschien helpt Willem Ouweneel het me ook wel hopen.

Deze column verscheen ook in het Nederlands Dagblad van 16 juni 2012