Memorie van toelichting wetsvoorstel negationisme
01-06-2006 13:53 01-06-2006 13:53 Voorstel van wet van het lid Huizinga-Heringa tot strafbaarstelling van het in de openbaarheid ontkennen, op grove wijze bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid met het oogmerk aan te zetten tot haat, discriminatie of geweld tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- en homoseksuele gerichtheid, of terwijl het vermoeden bestaat of redelijkerwijs moet bestaan dat daarmee een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid worden beledigd (strafbaarstelling negationisme)
Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING
INHOUDSOPGAVE
1. Inleiding
2. Hoofdlijnen wetsvoorstel
3. Huidige regelgeving
4. Strafbaarstelling negationisme
5. Andere landen
6. Resumerend
7. Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid
8. Wetenschappelijk debat
9. Afweging met andere grondrechten
10. Protocol bij het Verdrag betreffende de strafbaarstelling van handelingen van racistische of xenofobische aard, verricht via computersystemen
11. Artikelsgewijze toelichting
1. Inleiding
Het ontkennen, goedkeuren, rechtvaardigen of bagatelliseren van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid is een verschijnsel dat met enige regelmaat de kop opsteekt in de samenleving en dan vervolgens ook de nodige ophef veroorzaakt. Vrijwel direct na het einde van de Tweede Wereldoorlog verschenen reeds berichten waarin de grootschalige vervolging van Joden door Nazi-Duitsland werd ontkend of gebagatelliseerd. Deze geluiden zijn tot op de dag van vandaag te horen. Ook ten aanzien van andere bijzonder ernstige gebeurtenissen komen dergelijke ontkenningen of bagatelliseringen voor. Denk aan de Armeense genocide, de omvang en ernst van de slavernij, of het goedpraten van misdrijven tegen de bevolking door communistische regimes.
Het ontkennen, bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid wordt wel aangeduid met revisionisme. Deze term is niet precies genoeg. Het (historisch) revisionisme is op zichzelf namelijk niet anders dan onderzoek door historici met als doel de geschiedschrijving te herzien aan de hand van nieuw ontdekte feiten, met informatie die minder vervorming of vertekening bevat, of met preciezere informatie. Historisch revisionisme is in deze zin een algemeen geaccepteerd doel van geschiedkundige studies.
In onderscheid van dit (historisch) revisionisme, dat slechts een wetenschappelijk doel heeft, kan men als het gaat om het welbewust ontkennen of extreem minimaliseren van historische gebeurtenissen, beter spreken van negationisme. Deze laatste term zal verder in deze toelichting worden gebruikt en doelt niet alleen op ontkenningen van de misdrijven van Nazi-Duitsland, maar ook op het ontkennen, bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid in zijn algemeenheid.
Een oogmerk van het negationisme kan zijn om bepaalde extremistische opvattingen (rechtsextremisme, linksextremisme, moslimextremisme) tot een bespreekbare politieke stroming te maken. Als de volkerenmoord of misdrijven tegen de mensheid, in naam van een extremistische stroming begaan, immers ‘niet, of niet in die mate’ zouden hebben plaatsgevonden, is de extremistische stroming zelf kennelijk ook niet zo verwerpelijk. Daarmee kan een klimaat ontstaan waarin discriminatie als zodanig een bespreekbare optie is of wordt.
Wat het negationisme zo ernstig maakt is dat de uitingen daarvan (ontkenningen, het bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen) in de regel welbewust worden gedaan, terwijl men beter weet of beter had moeten weten. Men weet wel degelijk dat de ontkende misdrijven hebben plaatsgevonden, maar ze worden niettemin ontkend. Voor de direct betrokkenen, zoals slachtoffers of hun nabestaanden, wordt een en ander hiermee extra pijnlijk. Waar onwetendheid al pijnlijk genoeg kan zijn, is een opzettelijke verdraaiing van de feiten niet anders te beschouwen dan als een buitengewoon discriminerende bejegening. De bevolkingsgroepen die voorwerp zijn van negationistische uitingen worden door de ontkenning (bagatellisering, enzovoorts) daadwerkelijk geraakt. De volkerenmoord of misdrijven tegen de menselijkheid zijn begaan tegen mensen, omdat zij tot een bepaalde bevolkingsgroep zijn gerekend. Het vervolgens ontkennen, bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen daarvan is vooral daarom voor de slachtoffers en hun nabestaanden diep kwetsend.
Negationistische uitingen staan doorgaans niet op zichzelf, maar worden nadrukkelijk gedaan met een bepaald doel voor ogen, namelijk het wegzetten / beledigen / discrimineren / marginaliseren van de slachtoffers van deze misdrijven tegen de mensheid of hun nabestaanden.
De omstandigheid dat negationisme is gekoppeld aan of is ingegeven door dergelijke doeleinden, maakt openlijke negationistische uitingen in beginsel strafwaardig. Met andere woorden, het is vooral de combinatie van de welbewuste verdraaiing van de feiten, en het beoogde doel daarvan (het wegzetten / beledigen / discrimineren / marginaliseren van de slachtoffers van deze misdrijven tegen de mensheid) die negationistische uitingen tot een ernstig feit maakt dat in beginsel strafwaardig moet worden geacht.
Het is deze omstandigheid die indiener dezes doorslaggevend acht tegenover de mogelijke tegenwerping, dat negationisme weliswaar moreel verwerpelijk en onzinnig is, maar dat dit desondanks onvoldoende grond is voor expliciete strafbaarstelling. We moeten in rekening brengen dat negationististische uitingen, indien niet afdoende bestreden, tot een klimaat kunnen leiden waarin de grondwettelijke rechten en vrijheden van delen van de bevolking daadwerkelijk gevaar lopen.
Het doel van dit initiatiefvoorstel is om expliciet in de strafwaardigheid van negationistische uitingen te voorzien.
Het past een democratische rechtsorde immers om ook in wettelijke zin voldoende weerbaarheid te betonen tegen uitingen die inherent antidemocratisch zijn, in die zin dat zij bedoeld zijn om de rechten en vrijheden van anderen te niet te doen.
Dit voorstel van wet is niet bedoeld om de vrijheid van meningsuiting (‘het vrije debat’) te beperken. Meningsverschillen moeten kunnen worden uitgevochten; het debat kan en mag – waar nodig op het scherp van de snede – gevoerd worden. Dat geldt niet het minst voor het wetenschappelijk debat waarop paragraaf 8 nader in gaat.
In een samenleving waarin mensen, opvattingen en religies en levensovertuigingen verschillen, zijn tolerantie en bereidheid tot dialoog basiswaarden op zichzelf. Daarover kan dus niet onderhandeld worden. Wie deel wil nemen aan de Nederlandse samenleving en de Nederlandse rechtsstaat, zal tenminste die tolerantie jegens andersdenkenden moeten opbrengen. Maar tolerantie en bereidheid tot dialoog zijn uit de aard der zaak wel tweerichtingverkeer. Ze brengen verplichtingen met zich mee als het gaat om de uitoefening van de vrijheidsrechten. De internationale mensenrechtendocumenten zijn hierover duidelijk.
Indiener dezes vindt hierin een grond temeer om, zeker in een tijd waarin het meer dan ooit communis opinio is dat heikele onderwerpen bespreekbaar moeten zijn, duidelijk te stellen dat negationistische uitlatingen die kennelijk slechts zijn bedoeld om te beledigen en te discrimineren, om haat, geweld en verdeeldheid te zaaien, ontoelaatbaar moeten worden geacht. Het strafrecht, als ultimum remedium, kan hierbij niet achterblijven.
2. Hoofdlijnen wetsvoorstel
Dit wetsvoorstel beoogt te komen tot een expliciete strafbaarstelling van negationistische uitingen die opzettelijk in de openbaarheid worden gebracht.
Het wetsvoorstel sluit aan op artikel 137d lid 1 Sr, waarin het in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding aanzetten tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid, wordt strafbaar gesteld. Daarnaast is er een relatie met de artikelen 137c en 137e Sr.
De aanvulling, in de vorm van een nieuw in te voegen artikel 137da, houdt in de strafbaarstelling van het in de openbaarheid (mondeling, bij geschrift of afbeelding of via internet) ontkennen of op grove wijze bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid met het oogmerk aan te zetten tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- en homoseksuele gerichtheid. Het tweede lid van het voorgestelde artikel stelt degene strafbaar die deze feiten pleegt, terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat hij daarmee een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid beledigt. Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid zijn gedefinieerd in de artikelen 6 en 7 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof. De voorgestelde bepaling zoekt daar expliciet aansluiting bij.
Het wetsvoorstel kan, voor zover de strafbaar te stellen uitingen via het internet of andere elektronische netwerken worden begaan, mede worden gezien als een uitwerking van het aanvullend Protocol bij het Verdrag inzake de bestrijding van strafbare feiten verbonden met elektronische netwerken, betreffende de strafbaarstelling van handelingen van racistische of xenofobische aard, verricht via computersystemen (verder te noemen: Protocol) dat ten doel heeft dat elke Partij bij dit Protocol, wetgevende en andere maatregelen neemt om het publiekelijk verspreiden van racistisch en xenofobisch materiaal via een computersysteem tegen te gaan (artikel 3 Protocol). Deze strafbaarstelling kan zich mede uitstrekken tot ontkenning, grove bagatellisering, goedkeuring of rechtvaardiging van volkerenmoord of van misdrijven tegen de menselijkheid (artikel 6 Protocol). Paragraaf 10 gaat nader op het Protocol in.
Tenslotte zij in dit verband nog gewezen op het kaderbesluit tot vaststelling van het Europees aanhoudingsbevel van 13 juni 2002 (2002/584/JBZ) inzake regels met betrekking tot de procedures van overlevering tussen de Lidstaten van de EU. De lijst van strafbare feiten waarop dit kaderbesluit van toepassing is omvat onder meer racisme en vreemdelingenhaat. Door aanneming van het voorliggende wetsvoorstel zal duidelijker worden welke gedragingen onder racisme en vreemdelingenhaat worden verstaan.
3. Huidige regelgeving en rechtspraak
Ondanks het ontbreken van een expliciete Nederlandse strafbaarstelling van negationisme, heeft de Hoge Raad in 1987 geoordeeld dat het ontkennen van de holocaust in omstandigheden onder het discriminatieverbod valt.
Siegfried Verbeke, een beruchte holocaustontkenner, is begin jaren negentig veroordeeld voor het verspreiden van materiaal waarin de holocaust ontkend werd. Verbeke had dergelijk materiaal ongevraagd toegestuurd aan scholen, bibliotheken en particulieren met een Joods klinkende achternaam. Het LBR, de Anne Frank Stichting, het CIDI en het Overlegorgaan Joden en Christenen besloten daartegen stappen te ondernemen. In een kort geding verbood de rechter verdere verspreiding. In 1995 werd Verbeke veroordeeld wegens belediging op grond van artikel 137c Sr en wegens het verspreiden van discriminatoire uitlatingen op grond van artikel 137e Sr. De Hoge Raad bevestigde de uitspraak van het Hof Den Haag van 2 mei 1996, waarmee aangenomen kan worden dat de ontkenning van de holocaust in beginsel in strijd is met de discriminatieverboden. Het Hof van Beroep van Antwerpen (België) heeft op 14 april 2005 Verbeke op vergelijkbare gronden veroordeeld tot een gevangenisstraf van een jaar en een geldboete van 2.500 euro wegens het ontkennen van de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaal-socialistische regime heeft plaatsgevonden.
Andere rechterlijke uitspraken hebben uitgewezen dat het in bepaalde omstandigheden onder de huidige regelgeving mogelijk is zelfs een politieke partij te verbieden.
4. Strafbaarstelling negationisme
Met inachtneming van hetgeen reeds mogelijk is, wordt niettemin van verschillende zijden een expliciete vastlegging van strafbaarstelling van openlijke negationistische uitingen bepleit.
De Permanente Commissie Meijers heeft in enkele adviezen met betrekking tot het ontwerp-Kaderbesluit bestrijding racisme en vreemdelingenhaat er op aangedrongen de bestaande vaste jurisprudentie van de Hoge Raad betreffende de strafbaarstelling van de ontkenning en vergoelijking van genocide, misdrijven tegen de menselijkheid en de holocaust, te codificeren.
In de JBZ Raad is geen overeenstemming bereikt over het ontwerp Kaderbesluit bestrijding racisme en vreemdelingenhaat. Het kabinet heeft de Kamer echter bij verschillende gelegenheden laten weten in te kunnen stemmen met dit ontwerp, dat – voor zover voor het onderhavige wetsvoorstel van belang - evenals het Protocol een zelfstandige strafbaarstelling bevat van de publieke ontkenning, grove trivialisering en vergoelijking van genocide en misdrijven tegen de menselijkheid, evenals de ontkenning en grove trivialisering van de holocaust (artikel 1, c en d).
Het Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie (LBR) heeft in een brief van 25 november 2002 aan de minister van Justitie inzake hetzelfde concept EU-Kaderbesluit onder de aandacht gebracht dat het wenselijk is publiekelijk geuite beledigingen of dreigementen uit racistische of xenofobe motieven in alle lidstaten van de EU strafbaar te stellen en meent, wat Nederland betreft, dat wettelijke vastlegging daarvan de voorkeur verdient boven het houvast dat de jurisprudentie op dit moment terzake reeds biedt. Deze opvatting van het LBR is uitgebracht tegen de achtergrond van de wens om ook overigens Europabreed te kunnen optreden tegen uitingen van racisme en vreemdelingenhaat.
In de inleiding van deze memorie is al aangegeven dat in het bijzonder de omstandigheid dat negationistische uitingen doorgaans niet op zichzelf staan, maar in verband staan met het wegzetten / beledigen / discrimineren / marginaliseren van de slachtoffers van deze misdrijven tegen de mensheid of hun nabestaanden, de rechtvaardiging vormt voor de expliciete strafbaarstelling van negationisme. De bestaande wetgeving dient daartoe te worden aangevuld.
5. Andere landen
De Belgische wet stelt een gevangenisstraf van acht dagen tot een jaar op het ontkennen, minimaliseren, rechtvaardigen of goedkeuren van de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaal-socialistische regime is gepleegd. Een uitbreiding van de Belgische wetgeving conform het onderhavige wetsvoorstel is in voorbereiding.
De wetgeving in Oostenrijk richt zich op het ontkennen, minimaliseren, rechtvaardigen of goedkeuren van de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaal-socialistische regime is gepleegd, mits dergelijke uitingen toegankelijk zijn voor veel mensen. Onder dezelfde strafbaarstelling valt negationisme ten aanzien van andere misdrijven tegen de menselijkheid. De strafmaat is zwaarder dan in België, namelijk 1 tot 20 jaar gevangenisstraf.
In Zwitserland is het strafbaar volkerenmoorden of andere misdrijven tegen de menselijkheid te loochenen, te rechtvaardigen of te bagatelliseren met als motief te discrimineren.
Frankrijk stelt strafbaar het betwijfelen van het plaatshebben van misdrijven tegen de menselijkheid die zijn begaan door leden van een criminele organisatie, met als strafmaat één maand tot één jaar vrijheidsstraf. In aanvulling daarop en in aanvulling op de eerdere expliciete erkenning van de Armeense genocide is daarnaast op dit moment in het Franse parlement een wet aanhangig waarin het ontkennen van de Armeense genocide strafbaar wordt gesteld. Vermoedelijk zal hierover in het najaar van 2006 worden gestemd.
Duitsland bestraft het ontkennen, minimaliseren of goedkeuren, in openbaarheid of beslotenheid, van de misdrijven tegen de menselijkheid van het nationaal-socialistische regime met een gevangenisstraf tot vijf jaar.
In Spanje staat het ontkennen of minimaliseren van genocide, dan wel het steunen van regimes of instituties die genocide voorstaan, onder een strafbedreiging van één tot twee jaar vrijheidsstraf.
Tenslotte kent Luxemburg expliciete wetgeving tegen de holocaust-ontkenning.
6. Resumerend
1. De omstandigheid dat negationisme gekoppeld is aan, dan wel ingegeven is door verwerpelijke doeleinden, zoals het discriminerend bejegenen van personen of bevolkingsgroepen, maakt openlijke negationistische uitingen in beginsel strafwaardig. Personen en bevolkingsgroepen verdienen daartegen bescherming.
2. Een weerbare democratie behoort zich krachtig te kunnen opstellen tegen negationistische uitingen die als doel hebben opvattingen van extremistische politieke stromingen een podium te verschaffen.
3. Een expliciete strafbaarstelling van negationisme is een krachtig signaal zowel naar mogelijke slachtoffers als naar potentiële daders.
4. Meerdere Europese landen zijn Nederland hierin voorgegaan.
5. Het Protocol tot strafbaarstelling van racisme en vreemdelingenhaat via computersystemen kent de mogelijkheid van expliciete strafbaarstelling van negationisme. Indiener dezes vat deze mogelijkheid op als een aansporing (zie ook paragraaf 10) om een en ander in de Nederlandse strafwet vast te leggen.
7. Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid
De voorgestelde strafbaarstelling van openlijk en opzettelijk negationisme zoekt aansluiting bij de artikelen 6 en 7 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof, die op hun beurt hun oorsprong hebben in artikel 6 van het Statuut van het Internationale Militaire Tribunaal bij het Verdrag van Londen van 8 april 1945. In het Statuut van het Strafhof worden respectievelijk genocide (artikel 6) en misdrijven tegen de menselijkheid (artikel 7) gedefinieerd.
Volkerenmoord of genocide omvat een reeks van misdrijven, zoals moord of verminking met als doel een bevolkingsgroep te vernietigen. De term wordt onder meer algemeen toegepast op de georganiseerde moord door Nazi Duitsland op 6 miljoen Joden en honderdduizenden Roma, homoseksuelen en gehandicapten tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1951 nam de VN een conventie tegen genocide aan.
Volgens artikel 6 van het Statuut van het Internationale Strafhof wordt onder volkerenmoord verstaan het stelselmatig doden, het veroorzaken van ernstige schade, het frustreren van de levensvoorwaarden om de feitelijke uitroeiing te bewerkstelligen, het nemen van maatregelen bedoeld om geboortes te voorkomen en het gedwongen transporteren van kinderen uit de ene populatie naar een andere populatie. Dit alles met het oogmerk de betreffende natie, ras, volk of religieuze groep geheel of gedeeltelijk uit te roeien.
De term misdrijven tegen de menselijkheid moet niet verstaan worden als misdrijven tegen de 'menselijke natuur’ waar – idealiter – mededogen en redelijkheid bij past, maar moeten gezien worden als handelingen die de menselijke waardigheid aantasten.
Volgens artikel 7 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof spreekt men van ‘misdrijven tegen de menselijkheid’, als een reeks van gruwelijkheden, zoals moord, uitsluiting, slavernij, deportatie, marteling en verkrachting, wordt begaan als onderdeel van een wijdverspreide of systematische aanval tegen een bepaalde populatie. Ook artikel 6 van het Statuut van het Internationale Militaire Tribunaal bij het Verdrag van Londen beschrijft de term misdrijven tegen de menselijkheid (crimes against humanity).
Voorts zij er op gewezen dat ook de in 2003 van kracht geworden Wet Internationale misdrijven definitiebepalingen bevat waaruit kan worden opgemaakt wat onder respectievelijk genocide (volkerenmoord) of misdrijven tegen de menselijkheid wordt verstaan. De desbetreffende artikelen 3 en 4 van deze wet zijn overigens geënt op de vergelijkbare bepalingen uit het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof.
In omstandigheden kan sprake zijn van onduidelijkheid of een bepaalde gebeurtenis al dan niet onder het begrip volkerenmoord of misdaad tegen de menselijkheid in de zin van het Statuut van Rome valt, ondanks de op zichzelf heldere omschrijvingen terzake in de artikelen 6 en 7 van dit Statuut en vergelijkbare bepalingen in andere regelingen. Voor de vraag of een uiting van negationisme overigens onder het bereik van de artikelen 6 en 7 valt, kan voorts een aanknopingspunt gevonden worden bij de jurisprudentie van het Strafhof zelf, dan wel andere, daarmee te vergelijken Strafhoven, zoals het Joegoslavië Tribunaal. Daarnaast is van belang bestendige nationale rechtspraak met betrekking tot onder meer de ontkenning van de holocaust (zie paragraaf 4); alsmede de communis opinio met betrekking tot bepaalde gebeurtenissen. Deze communis opinio kan gevonden worden in gezaghebbende wetenschappelijke publikaties, maar bijvoorbeeld ook tot uiting komen in uitspraken van het Nederlandse parlement of het Europees Parlement. Zo heeft het Europees Parlement vanaf 18 juli 1987 diverse malen het begrip ‘genocide’ van toepassing verklaard op de zgn. Armeense volkerenmoord van 1915; zie onder meer de Resolutie van het Europees Parlement over de start van de onderhandelingen met Turkije. Diverse andere parlementen in Europa en daarbuiten hebben zich vergelijkbaar uitgelaten. Gelet daarop kan worden aangenomen dat, wat het begrip volkerenmoord (of misdrijven tegen de menselijkheid) betreft, behalve de holocaust in elk geval de massamoorden op Armenen in het Ottomaanse Rijk (1915) , andere christelijke minderheden in het Ottomaanse Rijk in dezelfde periode, op Tutsi’s in Rwanda (1997) en op bepaalde bevolkingsgroepen in het voormalige Joegoslavië, zoals moslims daaronder vallen.
Er is van af gezien om ook de in artikel 8 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof gedefinieerde ‘oorlogsmisdrijven’ in het wetsvoorstel op te nemen.
Er bestaat een juridische traditie, die al zeker vier eeuwen oud is, inzake de zogenaamde rechtvaardige oorlog, dat is een oorlog die gevoerd wordt om een groot gevaar af te wenden of om een bevolking van onderdrukking te bevrijden. Volgens VN-normen is echter ook in een ‘rechtvaardige’ oorlog lang niet alles toegestaan: bepaalde wapens zijn altijd verboden, zoals landmijnen. Oorlogsmisdrijven zijn schendingen van de Geneefse verdragen. In het gemeenschappelijke artikel 3 van de Geneefse verdragen betreffende het humanitaire oorlogsrecht, uit 1949, staan daden opgesomd die altijd verboden zijn, ook als het om een niet-internationaal conflict gaat. Die daden zijn onder meer: marteling, verminking, lijfstraffen, het nemen van gijzelaars, daden van terrorisme, 'schendingen van de menselijke waardigheid' waaronder verkrachting en gedwongen prostitutie, plundering en terechtstellingen zonder proces. Op zichzelf zijn ook oorlogsmisdrijven derhalve uitermate ernstig van aard.
De reden dat er niettemin van is afgezien ook de ontkenning (bagatellisering, enzovoorts) van oorlogsmisdrijven strafbaar te stellen in dit wetsvoorstel is gelegen in de omstandigheid dat de voorgestelde bepaling ziet op het ontkennen (enzovoorts) van handelingen van volkerenmoord of misdrijven tegen de menselijkheid met als oogmerk aan te zetten tot haat, discriminatie of geweld tegen mensen wegens hun ras, godsdienst of levensovertuiging, geslacht of hetero- en homoseksuele gerichtheid, dan wel in de kennelijke wetenschap dat daarmee mensen of groepen wegens hun ras, godsdienst of levensovertuiging, geslacht of hetero- en homoseksuele gerichtheid worden beledigd. Handelingen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid hangen, blijkens de bepalingen van artikel 6 en 7 van het Statuut van het Strafhof, inhoudelijk samen met deze discriminatiegronden. Met andere woorden, het motief voor deze handelingen houdt veelal verband met discriminatie van groepen mensen. Voor oorlogsmisdrijven is die inhoudelijke samenhang niet een gegeven. Het is derhalve minder relevant de ontkenning (enzovoorts) van oorlogsmisdrijven onder het bereik van dit wetsvoorstel, omdat ook op dit punt het oogmerk om te discrimineren, te beledigen, of aan te zetten tot haat of geweld zal ontbreken.
De voorgestelde bepaling sluit op deze wijze ook beter aan op vergelijkbare regelingen in andere Europese landen, waar deze zich doorgaans eveneens beperken tot handelingen van volkerenmoord (in een aantal gevallen zelfs alleen de misdaden van het nazi-regime) en misdrijven tegen de menselijkheid. Ook het Protocol (zie paragraaf 10) spreekt alleen over volkerenmoord en misdaden tegen de menselijkheid.
8. Wetenschappelijk debat
Er bestaat over sommige volkerenmoorden en misdrijven tegen de menselijkheid discussie over de precieze gang van zaken. Zoals in de inleiding bij deze toelichting is betoogd, historisch revisionisme is als zodanig niet verwerpelijk.
Geschiedkundigen behoren open te staan voor de mogelijkheid dat de geschiedenis, zoals die traditioneel wordt verteld, misschien niet helemaal accuraat is en dus onderworpen kan worden aan een herziening. Historisch revisionisme is in deze zin een algemeen geaccepteerd deel van geschiedkundige studies. In die zin moet er altijd ruimte zijn voor het wetenschappelijke debat. Tussen een domweg ontkennen van een bepaalde gebeurtenis, zoals de holocaust, en het zonder meer overnemen van een bepaalde historische visie zit ook in wetenschappelijke zin nogal wat ruimte. Er moet derhalve gelegenheid blijven bestaan om het te hebben over omvang en aanleiding, alsmede de precieze toedracht van een volkerenmoord die in het verleden heeft plaatsgevonden.
Cruciaal daarin is echter de vraag vanuit welke motieven in een wetenschappelijke publicatie bij bepaalde gebeurtenissen, zoals volkerenmoord of andere misdrijven tegen de menselijkheid, vragen worden gezet. De context waarin een bepaalde uitlating wordt gedaan is dan van belang om te bepalen wanneer sprake is van het vrije wetenschappelijke debat en wanneer een uitlating enkel of overwegend ingegeven is vanuit racistische en discriminerende motieven. Bijvoorbeeld: ook een serieus ogende publicatie op een site die expliciet door neonazi’s wordt onderhouden, zal niet snel onder de wetenschappelijke uitzondering geacht kunnen worden te vallen. Om die reden bevat de voorgestelde bepaling in het eerste lid het bestanddeel ‘met het oogmerk aan te zetten tot haat, discriminatie of geweld’, waarmee ook een koppeling is gelegd met artikel 90quater van het Wetboek van Strafrecht, en in het tweede lid het bestanddeel ‘terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden’ dat hij daarmee een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid beledigt.
Het voorliggende wetsvoorstel dwingt alzo tot zorgvuldigheid in publieke uitlatingen waarin erkende volkerenmoorden of misdrijven tegen de menselijkheid ter sprake komen.
9. Afweging met andere grondrechten
Bij expliciete strafbaarstelling van negationistische uitingen kunnen in concrete gevallen de belangen die deze bepaling beoogt te beschermen botsen met de belangen die worden beschermd door grondwettelijk vastgelegde vrijheidsrechten zoals de artikelen 6 en artikel 7 Grondwet en de artikelen 10 en 11 EVRM.
Het kader waarbinnen wordt vastgesteld of een beroep op de vrijheid van meningsuiting of de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging faalt, omdat sprake is van strafbare uitingen, wordt gevormd door de gerechtelijke uitspraken die betrekking hebben op de huidige, reeds vastgelegde strafrechtelijke non-discriminatie artikelen 137c tot en met 137g Sr. Analyse daarvan levert het volgende op. Het beroep op deze vrijheidsrechten wordt niet gehonoreerd als de uitlating het oogmerk heeft te krenken, dan wel, alles in aanmerking nemende, redelijkerwijs niet anders dan als krenkend kan worden opgevat, bijvoorbeeld door de bewoordingen van de uitlating, met inachtneming van de context waarin de uitlating is gedaan. De vrijheid van meningsuiting of van godsdienst wordt tevens overschreden als wordt opgeroepen tot geweld en discriminatie.
Minister Hirsch Ballin van justitie heeft in 1991 in de Tweede Kamer bij de verdediging van zijn wetsvoorstel tot uitbreiding van de bepalingen inzake het tegengaan van discriminatie gezegd dat er sprake moet zijn van een krenken. In de toelichting bij wat werd bedoeld met ''discriminatie'' in gevolge artikel 90quater Sr sprak hij over het diskwalificerende element in de uitlating of handeling. Ook het commentaar van Noyon-Langemeijer-Remmelink op artikel 90quater Sr wijst in deze richting.
Toegepast op het onderhavige voorstel betekent dit het volgende. Het voorstel beoogt het strafbaar stellen van het ontkennen, op grove wijze bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid. Een strafbare uitlating op dit terrein kan sneller worden aangenomen naarmate de uitlating in zichzelf niet anders dan als krenkend kan worden opgevat, dan wel naarmate redelijkerwijs moet worden aangenomen dat discriminerende of racistische motieven (mede) de drijfveer voor de uitlating hebben gevormd. De context van de uitlatingen is dus ook hier van belang. Gelet op de historie en gelet op de rol die de holocaustontkenning speelt in bepaalde negationistische kringen en gelet op de samenhang daarvan met antisemitisme in zijn algemeenheid, zal een dergelijke uitlating vrij snel onder het bereik van de voorgestelde bepaling vallen.
Bij de afweging die de rechter maakt in geval van een concrete, mogelijk discriminerende uitlating is voorts van belang of de uitlating onderwerp uitmaakt van een publiek debat. Vaste jurisprudentie van het EHRM wijst onder meer uit dat een verbod op een afwijkende visie als zodanig snel een inbreuk op de vrijheid van meningsuiting kan betekenen. Volgens het Hof mag een publieke discussie, ‘the bedrock of any democratic system’ niet te veel worden gemuilkorfd omdat het gevaar dreigt dat daarmee de ontwikkeling van de democratie kan worden ingeperkt. Ook hier (zie ook de voorgaande paragraaf) is de bedoeling van de uitlating van belang. Schokkende, kwetsende of storende opvattingen als zodanig kunnen tot het publieke debat behoren. In de context waarbinnen deze uitlatingen worden gedaan, kan evenwel worden aangenomen dat zij uitsluitend of mede worden gedaan om de rechten en vrijheden van anderen teniet te doen of aan te tasten.
Daar mogen vrijheidsrechten niet voor worden gebruikt of, beter gezegd, misbruikt. Vrijheidsrechten worden in het algemeen ingekaderd door de misbruikbepaling ex artikel 17 EVRM, die stelt dat de in het verdrag opgenomen rechten en vrijheden niet mogen worden gebruikt om daarmee de rechten en vrijheden van anderen bewust aan te tasten. Indien de vrijheid van meningsuiting wordt gebruikt om de goede naam of de rechten van anderen te schaden, zoals is bepaald in artikel 10 lid 2 van het EVRM, kan zij worden opgeheven of leidt zij tot sancties. Plegers van racistische of xenofobe delicten kunnen zich dus niet zonder meer op de bescherming van de vrijheid van meningsuiting beroepen om aan gerechtelijke vervolging te ontkomen.
10. Protocol bij het Verdrag betreffende de strafbaarstelling van handelingen van racistische of xenofobische aard, verricht via computersystemen
Het onderhavige voorstel kan, wat indiener dezes betreft, mede worden gezien als een uitwerking van het Protocol bij het Verdrag betreffende de strafbaarstelling van handelingen van racistische of xenofobische aard, verricht via computersystemen.
Dit Protocol is een aanvulling op dit Verdrag. Vanuit bezorgdheid over de toename van racistische en xenofobische propaganda via met name het internet is dit Protocol, onder de vlag van de Raad van Europa op 28 januari 2003 te Straatsburg tot stand gekomen. Ruim 20 Lidstaten van de Raad van Europa hebben het Protocol inmiddels ondertekend; enkele Lidstaten hebben het Protocol ook al geratificeerd.
Het Verdrag inzake de bestrijding van strafbare feiten verbonden met elektronische netwerken (Trb. 2004, 290) vergroot de mogelijkheden ter bestrijding van misdrijven die met behulp van computertechnologie worden begaan of die gericht zijn tegen de werking van computersystemen en netwerken.
Het Protocol bij het Verdrag dringt in het algemeen aan op wetgevende en andere maatregelen tegen de via het internet of andere computersystemen gedane verspreiding van bedreigingen, beledigingen, enzovoorts, met een xenofobische of racistische inslag. Daarnaast bevat het Protocol in artikel 6 de aanbeveling om maatregelen te nemen tegen ontkenning, bagatellisering, goedkeuring of rechtvaardiging van volkerenmoord of misdaden tegen de menselijkheid.
De Nederlandse wetgeving kan geacht worden in beginsel voldoende in overeenstemming te zijn met de bepalingen uit het Verdrag en uit het Protocol. Hierbij zij evenwel opgemerkt dat de strafwet op dit moment niet voorziet in een expliciete strafbaarstelling van ontkenning, bagatellisering, enzovoorts van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid. Het Protocol kent een dergelijke expliciete strafbaarstelling wel (zie artikel 6), maar verplicht hiertoe niet (zie artikel 6, tweede lid). Indiener dezes meent dat het van belang is om hierin wél te voorzien, om redenen die eerder in deze toelichting zijn vermeld. Voorts zij er op gewezen dat het ondertekenen van het Protocol geen vrijblijvende zaak kan zijn. Zoals in de preambule van het Protocol vermeld: er is een klemmende noodzaak ‘zorg te dragen voor een volledige en doeltreffende verwezenlijking van alle mensenrechten zonder discriminatie of onderscheid…’ en daartoe is het van belang te voorzien – met inachtneming van de gevestigde belangen met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting - in een ‘doeltreffende bestrijding van handelingen van racistische en xenofobische aard’. Strafbaarstelling van negationisme draagt, gelet hierop, bij aan een heldere en consistente regelgeving op dit terrein.
11. Artikelsgewijze toelichting
Na artikel 137d wordt een nieuw artikel toegevoegd.
Dit nieuwe artikel 137da stelt in het eerste lid strafbaar het in de openbaarheid (mondeling, bij geschrift of afbeelding) ontkennen, op grove wijze bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid met het oogmerk aan te zetten tot haat, discriminatie of geweld tegen een individu of groep van individuen, op grond van ras, godsdienst of levensovertuiging of hetero- en homoseksuele gerichtheid. Het tweede lid van dit artikel stelt strafbaar hij die in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, handelingen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid ontkent, op grove wijze bagatelliseert, goedkeurt of rechtvaardigt, terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat hij daarmee een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid beledigt.
Op overtreding van de bepaling staat een gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of een geldboete van de derde categorie. Daarmee wordt aansluiting gezocht bij de strafbedreiging in de overige discriminatiebepalingen (artikel 137c tot en met 137g Sr).
Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid zijn gedefinieerd in de artikelen 6 en 7 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof. Een toelichting op de verschillende bestanddelen uit deze Statuten is te vinden in paragraaf 7 van de memorie van toelichting bij dit wetsvoorstel.
In aansluiting op deze paragraaf 7 kan nog worden opgemerkt dat de ontkenning (grove bagatellisering, enzovoorts) feiten en omstandigheden betreft waarvan geldt dat de vraag óf zij hebben plaatsgevonden, op zichzelf genomen in redelijkheid niet gesteld kan worden. Het is met andere woorden evident dat de ontkenning (grove bagatellisering, enzovoorts) de feiten geweld aan doet.
In artikel 137c Sr is al strafbaar gesteld het zich in de openbaarheid, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaten over een groep mensen wegens hun ras, godsdienst, levensovertuiging of hetero- en homoseksuele voorkeur. Daarnaast stelt artikel 137d Sr strafbaar het aanzetten tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid. In artikel 137e Sr is het openbaar maken en ongevraagd toesturen van discriminerende of haatzaaiende publicaties strafbaar gesteld.
Het nieuwe artikel 137da moet gezien worden als een aanvulling op deze drie bepalingen. Het doel ervan is buiten enige twijfel te stellen dat negationistische uitingen strafbaar moeten worden geacht en een duidelijk signaal af te geven aan de samenleving welk type uitingen als strafbaar negationisme moet worden gezien.
Teneinde strafbare uitingen van negationisme te onderscheiden van – bijvoorbeeld – discussies over historische gebeurtenissen die tot het wetenschappelijk debat moeten worden gerekend, bevat artikel 137da het bestanddeel dat de uitingen moeten zijn gedaan met het oogmerk aan te zetten tot haat, discriminatie of geweld tegen persoon of goed van mensen, wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid, dan wel in de wetenschap of kennelijke wetenschap dat met deze uitingen mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid worden beledigd.
Artikel 137da kent overigens een soortgelijke structuur als de voorgaande artikelen 137c en 137d, voor wat betreft de bepaling dat alleen beledigingen die in het openbaar zijn geuit, strafbaar zijn gesteld. Negationistische uitingen zijn dus alleen strafbaar indien zij zijn begaan in de openbaarheid, hetzij mondeling, bij geschrift of afbeelding. Publicatie op internet kan beschouwd worden onder het openbaren 'bij geschrift'. Volgens Noyon-Langemijer-Remmelink zijn geschriften en afbeeldingen alle mechanische reproducties van gedachten door woord, prent of beeld. Onder schrift is elk mechanisch weergeven van gedachten in woorden begrepen: zij behoeft niet door pen of potlood te zijn gedaan, maar kan door druk, door snijwerk en elk ander middel worden in het leven geroepen.
Voor een antwoord op de vraag wanneer uitlatingen in het openbaar zijn gedaan kan aansluiting worden gezocht bij de betekenis die de Hoge Raad aan het begrip ‘in het openbaar’ heeft gegeven bij het misdrijf opruiing (art. 131 Sr): ‘In het openbaar’ betekent niet dat de opruiende woorden worden geuit op een openbare plaats; maar dat zij worden geuit onder zodanige omstandigheden en op zodanige wijze, dat zij door het publiek kunnen worden gehoord”.
De uitlatingen moeten dus voor het publiek waarneembaar zijn. Uitingen in de schrijvende pers, of op radio of televisie zijn altijd ‘in het openbaar’. Het toezenden van een boek met voor joden beledigende inhoud aan een klein, select gezelschap is aan te merken als het zich in het openbaar uitlaten over een groep mensen. Daarentegen kan bij interne verspreiding van een conceptrapport niet gesproken worden van het in de openbaarheid brengen. Sinds de wetswijziging van 1992 is in artikel 137e Sr ook het ongevraagd toesturen van voorwerpen met een discriminatoire inhoud strafbaar gesteld.
In twee zaken betreffende ‘extreemrechtse’ uitingen speelde de vraag of uitlatingen op partijvergaderingen in het openbaar waren gedaan. In beide gevallen waren de vergaderingen niet besloten en waren journalisten aanwezig. In een geval werd door de Hoge Raad voldoende bewijs voor openbaarheid aanwezig geacht, in het andere geval niet.
Bij het tweede lid van artikel 137da kan de constructie van het voorwaardelijk opzet worden gebruikt. Het leerstuk van het voorwaardelijk opzet houdt in dat de verdachte zich willens en wetens blootstelt aan de niet als denkbeeldig te verwaarlozen kans, dat hij in strijd met de wet handelt. Hij neemt het gevolg van zijn daden op de koop toe. Of verdachte al dan niet de bedoeling heeft gehad om in strijd met de wet te handelen doet niet terzake.
Daaraan kan nog het volgende worden toegevoegd. Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid zijn buitengewoon ernstige misdrijven, waarbij alleen al de omvang van de misdrijven het voorstellingsvermogen te buiten gaat. Er is – per definitie – sprake van (zeer) grote aantallen slachtoffers. Deze wetenschap op zichzelf al moet redelijkerwijs tot het besef leiden, dat het ontkennen, op grove wijze bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen moeilijk anders dan als beledigend kan worden opgevat door de slachtoffers of hun nabestaanden. Dit geldt temeer voor mensen die gewend zijn deel te nemen aan het publieke debat. Van hen mag gevraagd worden zorgvuldig te zijn in hun uitingen.
Het derde lid van artikel 137da is gelijkluidend aan de artikelen 137c, lid 2; 137d, lid 2 en 137g, lid 2 en behoeft hier geen nadere toelichting.
Huizinga-Heringa
Zie ook:
Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING
INHOUDSOPGAVE
1. Inleiding
2. Hoofdlijnen wetsvoorstel
3. Huidige regelgeving
4. Strafbaarstelling negationisme
5. Andere landen
6. Resumerend
7. Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid
8. Wetenschappelijk debat
9. Afweging met andere grondrechten
10. Protocol bij het Verdrag betreffende de strafbaarstelling van handelingen van racistische of xenofobische aard, verricht via computersystemen
11. Artikelsgewijze toelichting
1. Inleiding
Het ontkennen, goedkeuren, rechtvaardigen of bagatelliseren van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid is een verschijnsel dat met enige regelmaat de kop opsteekt in de samenleving en dan vervolgens ook de nodige ophef veroorzaakt. Vrijwel direct na het einde van de Tweede Wereldoorlog verschenen reeds berichten waarin de grootschalige vervolging van Joden door Nazi-Duitsland werd ontkend of gebagatelliseerd. Deze geluiden zijn tot op de dag van vandaag te horen. Ook ten aanzien van andere bijzonder ernstige gebeurtenissen komen dergelijke ontkenningen of bagatelliseringen voor. Denk aan de Armeense genocide, de omvang en ernst van de slavernij, of het goedpraten van misdrijven tegen de bevolking door communistische regimes.
Het ontkennen, bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid wordt wel aangeduid met revisionisme. Deze term is niet precies genoeg. Het (historisch) revisionisme is op zichzelf namelijk niet anders dan onderzoek door historici met als doel de geschiedschrijving te herzien aan de hand van nieuw ontdekte feiten, met informatie die minder vervorming of vertekening bevat, of met preciezere informatie. Historisch revisionisme is in deze zin een algemeen geaccepteerd doel van geschiedkundige studies.
In onderscheid van dit (historisch) revisionisme, dat slechts een wetenschappelijk doel heeft, kan men als het gaat om het welbewust ontkennen of extreem minimaliseren van historische gebeurtenissen, beter spreken van negationisme. Deze laatste term zal verder in deze toelichting worden gebruikt en doelt niet alleen op ontkenningen van de misdrijven van Nazi-Duitsland, maar ook op het ontkennen, bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid in zijn algemeenheid.
Een oogmerk van het negationisme kan zijn om bepaalde extremistische opvattingen (rechtsextremisme, linksextremisme, moslimextremisme) tot een bespreekbare politieke stroming te maken. Als de volkerenmoord of misdrijven tegen de mensheid, in naam van een extremistische stroming begaan, immers ‘niet, of niet in die mate’ zouden hebben plaatsgevonden, is de extremistische stroming zelf kennelijk ook niet zo verwerpelijk. Daarmee kan een klimaat ontstaan waarin discriminatie als zodanig een bespreekbare optie is of wordt.
Wat het negationisme zo ernstig maakt is dat de uitingen daarvan (ontkenningen, het bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen) in de regel welbewust worden gedaan, terwijl men beter weet of beter had moeten weten. Men weet wel degelijk dat de ontkende misdrijven hebben plaatsgevonden, maar ze worden niettemin ontkend. Voor de direct betrokkenen, zoals slachtoffers of hun nabestaanden, wordt een en ander hiermee extra pijnlijk. Waar onwetendheid al pijnlijk genoeg kan zijn, is een opzettelijke verdraaiing van de feiten niet anders te beschouwen dan als een buitengewoon discriminerende bejegening. De bevolkingsgroepen die voorwerp zijn van negationistische uitingen worden door de ontkenning (bagatellisering, enzovoorts) daadwerkelijk geraakt. De volkerenmoord of misdrijven tegen de menselijkheid zijn begaan tegen mensen, omdat zij tot een bepaalde bevolkingsgroep zijn gerekend. Het vervolgens ontkennen, bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen daarvan is vooral daarom voor de slachtoffers en hun nabestaanden diep kwetsend.
Negationistische uitingen staan doorgaans niet op zichzelf, maar worden nadrukkelijk gedaan met een bepaald doel voor ogen, namelijk het wegzetten / beledigen / discrimineren / marginaliseren van de slachtoffers van deze misdrijven tegen de mensheid of hun nabestaanden.
De omstandigheid dat negationisme is gekoppeld aan of is ingegeven door dergelijke doeleinden, maakt openlijke negationistische uitingen in beginsel strafwaardig. Met andere woorden, het is vooral de combinatie van de welbewuste verdraaiing van de feiten, en het beoogde doel daarvan (het wegzetten / beledigen / discrimineren / marginaliseren van de slachtoffers van deze misdrijven tegen de mensheid) die negationistische uitingen tot een ernstig feit maakt dat in beginsel strafwaardig moet worden geacht.
Het is deze omstandigheid die indiener dezes doorslaggevend acht tegenover de mogelijke tegenwerping, dat negationisme weliswaar moreel verwerpelijk en onzinnig is, maar dat dit desondanks onvoldoende grond is voor expliciete strafbaarstelling. We moeten in rekening brengen dat negationististische uitingen, indien niet afdoende bestreden, tot een klimaat kunnen leiden waarin de grondwettelijke rechten en vrijheden van delen van de bevolking daadwerkelijk gevaar lopen.
Het doel van dit initiatiefvoorstel is om expliciet in de strafwaardigheid van negationistische uitingen te voorzien.
Het past een democratische rechtsorde immers om ook in wettelijke zin voldoende weerbaarheid te betonen tegen uitingen die inherent antidemocratisch zijn, in die zin dat zij bedoeld zijn om de rechten en vrijheden van anderen te niet te doen.
Dit voorstel van wet is niet bedoeld om de vrijheid van meningsuiting (‘het vrije debat’) te beperken. Meningsverschillen moeten kunnen worden uitgevochten; het debat kan en mag – waar nodig op het scherp van de snede – gevoerd worden. Dat geldt niet het minst voor het wetenschappelijk debat waarop paragraaf 8 nader in gaat.
In een samenleving waarin mensen, opvattingen en religies en levensovertuigingen verschillen, zijn tolerantie en bereidheid tot dialoog basiswaarden op zichzelf. Daarover kan dus niet onderhandeld worden. Wie deel wil nemen aan de Nederlandse samenleving en de Nederlandse rechtsstaat, zal tenminste die tolerantie jegens andersdenkenden moeten opbrengen. Maar tolerantie en bereidheid tot dialoog zijn uit de aard der zaak wel tweerichtingverkeer. Ze brengen verplichtingen met zich mee als het gaat om de uitoefening van de vrijheidsrechten. De internationale mensenrechtendocumenten zijn hierover duidelijk.
Indiener dezes vindt hierin een grond temeer om, zeker in een tijd waarin het meer dan ooit communis opinio is dat heikele onderwerpen bespreekbaar moeten zijn, duidelijk te stellen dat negationistische uitlatingen die kennelijk slechts zijn bedoeld om te beledigen en te discrimineren, om haat, geweld en verdeeldheid te zaaien, ontoelaatbaar moeten worden geacht. Het strafrecht, als ultimum remedium, kan hierbij niet achterblijven.
2. Hoofdlijnen wetsvoorstel
Dit wetsvoorstel beoogt te komen tot een expliciete strafbaarstelling van negationistische uitingen die opzettelijk in de openbaarheid worden gebracht.
Het wetsvoorstel sluit aan op artikel 137d lid 1 Sr, waarin het in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding aanzetten tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid, wordt strafbaar gesteld. Daarnaast is er een relatie met de artikelen 137c en 137e Sr.
De aanvulling, in de vorm van een nieuw in te voegen artikel 137da, houdt in de strafbaarstelling van het in de openbaarheid (mondeling, bij geschrift of afbeelding of via internet) ontkennen of op grove wijze bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid met het oogmerk aan te zetten tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- en homoseksuele gerichtheid. Het tweede lid van het voorgestelde artikel stelt degene strafbaar die deze feiten pleegt, terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat hij daarmee een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid beledigt. Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid zijn gedefinieerd in de artikelen 6 en 7 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof. De voorgestelde bepaling zoekt daar expliciet aansluiting bij.
Het wetsvoorstel kan, voor zover de strafbaar te stellen uitingen via het internet of andere elektronische netwerken worden begaan, mede worden gezien als een uitwerking van het aanvullend Protocol bij het Verdrag inzake de bestrijding van strafbare feiten verbonden met elektronische netwerken, betreffende de strafbaarstelling van handelingen van racistische of xenofobische aard, verricht via computersystemen (verder te noemen: Protocol) dat ten doel heeft dat elke Partij bij dit Protocol, wetgevende en andere maatregelen neemt om het publiekelijk verspreiden van racistisch en xenofobisch materiaal via een computersysteem tegen te gaan (artikel 3 Protocol). Deze strafbaarstelling kan zich mede uitstrekken tot ontkenning, grove bagatellisering, goedkeuring of rechtvaardiging van volkerenmoord of van misdrijven tegen de menselijkheid (artikel 6 Protocol). Paragraaf 10 gaat nader op het Protocol in.
Tenslotte zij in dit verband nog gewezen op het kaderbesluit tot vaststelling van het Europees aanhoudingsbevel van 13 juni 2002 (2002/584/JBZ) inzake regels met betrekking tot de procedures van overlevering tussen de Lidstaten van de EU. De lijst van strafbare feiten waarop dit kaderbesluit van toepassing is omvat onder meer racisme en vreemdelingenhaat. Door aanneming van het voorliggende wetsvoorstel zal duidelijker worden welke gedragingen onder racisme en vreemdelingenhaat worden verstaan.
3. Huidige regelgeving en rechtspraak
Ondanks het ontbreken van een expliciete Nederlandse strafbaarstelling van negationisme, heeft de Hoge Raad in 1987 geoordeeld dat het ontkennen van de holocaust in omstandigheden onder het discriminatieverbod valt.
Siegfried Verbeke, een beruchte holocaustontkenner, is begin jaren negentig veroordeeld voor het verspreiden van materiaal waarin de holocaust ontkend werd. Verbeke had dergelijk materiaal ongevraagd toegestuurd aan scholen, bibliotheken en particulieren met een Joods klinkende achternaam. Het LBR, de Anne Frank Stichting, het CIDI en het Overlegorgaan Joden en Christenen besloten daartegen stappen te ondernemen. In een kort geding verbood de rechter verdere verspreiding. In 1995 werd Verbeke veroordeeld wegens belediging op grond van artikel 137c Sr en wegens het verspreiden van discriminatoire uitlatingen op grond van artikel 137e Sr. De Hoge Raad bevestigde de uitspraak van het Hof Den Haag van 2 mei 1996, waarmee aangenomen kan worden dat de ontkenning van de holocaust in beginsel in strijd is met de discriminatieverboden. Het Hof van Beroep van Antwerpen (België) heeft op 14 april 2005 Verbeke op vergelijkbare gronden veroordeeld tot een gevangenisstraf van een jaar en een geldboete van 2.500 euro wegens het ontkennen van de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaal-socialistische regime heeft plaatsgevonden.
Andere rechterlijke uitspraken hebben uitgewezen dat het in bepaalde omstandigheden onder de huidige regelgeving mogelijk is zelfs een politieke partij te verbieden.
4. Strafbaarstelling negationisme
Met inachtneming van hetgeen reeds mogelijk is, wordt niettemin van verschillende zijden een expliciete vastlegging van strafbaarstelling van openlijke negationistische uitingen bepleit.
De Permanente Commissie Meijers heeft in enkele adviezen met betrekking tot het ontwerp-Kaderbesluit bestrijding racisme en vreemdelingenhaat er op aangedrongen de bestaande vaste jurisprudentie van de Hoge Raad betreffende de strafbaarstelling van de ontkenning en vergoelijking van genocide, misdrijven tegen de menselijkheid en de holocaust, te codificeren.
In de JBZ Raad is geen overeenstemming bereikt over het ontwerp Kaderbesluit bestrijding racisme en vreemdelingenhaat. Het kabinet heeft de Kamer echter bij verschillende gelegenheden laten weten in te kunnen stemmen met dit ontwerp, dat – voor zover voor het onderhavige wetsvoorstel van belang - evenals het Protocol een zelfstandige strafbaarstelling bevat van de publieke ontkenning, grove trivialisering en vergoelijking van genocide en misdrijven tegen de menselijkheid, evenals de ontkenning en grove trivialisering van de holocaust (artikel 1, c en d).
Het Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie (LBR) heeft in een brief van 25 november 2002 aan de minister van Justitie inzake hetzelfde concept EU-Kaderbesluit onder de aandacht gebracht dat het wenselijk is publiekelijk geuite beledigingen of dreigementen uit racistische of xenofobe motieven in alle lidstaten van de EU strafbaar te stellen en meent, wat Nederland betreft, dat wettelijke vastlegging daarvan de voorkeur verdient boven het houvast dat de jurisprudentie op dit moment terzake reeds biedt. Deze opvatting van het LBR is uitgebracht tegen de achtergrond van de wens om ook overigens Europabreed te kunnen optreden tegen uitingen van racisme en vreemdelingenhaat.
In de inleiding van deze memorie is al aangegeven dat in het bijzonder de omstandigheid dat negationistische uitingen doorgaans niet op zichzelf staan, maar in verband staan met het wegzetten / beledigen / discrimineren / marginaliseren van de slachtoffers van deze misdrijven tegen de mensheid of hun nabestaanden, de rechtvaardiging vormt voor de expliciete strafbaarstelling van negationisme. De bestaande wetgeving dient daartoe te worden aangevuld.
5. Andere landen
De Belgische wet stelt een gevangenisstraf van acht dagen tot een jaar op het ontkennen, minimaliseren, rechtvaardigen of goedkeuren van de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaal-socialistische regime is gepleegd. Een uitbreiding van de Belgische wetgeving conform het onderhavige wetsvoorstel is in voorbereiding.
De wetgeving in Oostenrijk richt zich op het ontkennen, minimaliseren, rechtvaardigen of goedkeuren van de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaal-socialistische regime is gepleegd, mits dergelijke uitingen toegankelijk zijn voor veel mensen. Onder dezelfde strafbaarstelling valt negationisme ten aanzien van andere misdrijven tegen de menselijkheid. De strafmaat is zwaarder dan in België, namelijk 1 tot 20 jaar gevangenisstraf.
In Zwitserland is het strafbaar volkerenmoorden of andere misdrijven tegen de menselijkheid te loochenen, te rechtvaardigen of te bagatelliseren met als motief te discrimineren.
Frankrijk stelt strafbaar het betwijfelen van het plaatshebben van misdrijven tegen de menselijkheid die zijn begaan door leden van een criminele organisatie, met als strafmaat één maand tot één jaar vrijheidsstraf. In aanvulling daarop en in aanvulling op de eerdere expliciete erkenning van de Armeense genocide is daarnaast op dit moment in het Franse parlement een wet aanhangig waarin het ontkennen van de Armeense genocide strafbaar wordt gesteld. Vermoedelijk zal hierover in het najaar van 2006 worden gestemd.
Duitsland bestraft het ontkennen, minimaliseren of goedkeuren, in openbaarheid of beslotenheid, van de misdrijven tegen de menselijkheid van het nationaal-socialistische regime met een gevangenisstraf tot vijf jaar.
In Spanje staat het ontkennen of minimaliseren van genocide, dan wel het steunen van regimes of instituties die genocide voorstaan, onder een strafbedreiging van één tot twee jaar vrijheidsstraf.
Tenslotte kent Luxemburg expliciete wetgeving tegen de holocaust-ontkenning.
6. Resumerend
1. De omstandigheid dat negationisme gekoppeld is aan, dan wel ingegeven is door verwerpelijke doeleinden, zoals het discriminerend bejegenen van personen of bevolkingsgroepen, maakt openlijke negationistische uitingen in beginsel strafwaardig. Personen en bevolkingsgroepen verdienen daartegen bescherming.
2. Een weerbare democratie behoort zich krachtig te kunnen opstellen tegen negationistische uitingen die als doel hebben opvattingen van extremistische politieke stromingen een podium te verschaffen.
3. Een expliciete strafbaarstelling van negationisme is een krachtig signaal zowel naar mogelijke slachtoffers als naar potentiële daders.
4. Meerdere Europese landen zijn Nederland hierin voorgegaan.
5. Het Protocol tot strafbaarstelling van racisme en vreemdelingenhaat via computersystemen kent de mogelijkheid van expliciete strafbaarstelling van negationisme. Indiener dezes vat deze mogelijkheid op als een aansporing (zie ook paragraaf 10) om een en ander in de Nederlandse strafwet vast te leggen.
7. Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid
De voorgestelde strafbaarstelling van openlijk en opzettelijk negationisme zoekt aansluiting bij de artikelen 6 en 7 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof, die op hun beurt hun oorsprong hebben in artikel 6 van het Statuut van het Internationale Militaire Tribunaal bij het Verdrag van Londen van 8 april 1945. In het Statuut van het Strafhof worden respectievelijk genocide (artikel 6) en misdrijven tegen de menselijkheid (artikel 7) gedefinieerd.
Volkerenmoord of genocide omvat een reeks van misdrijven, zoals moord of verminking met als doel een bevolkingsgroep te vernietigen. De term wordt onder meer algemeen toegepast op de georganiseerde moord door Nazi Duitsland op 6 miljoen Joden en honderdduizenden Roma, homoseksuelen en gehandicapten tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1951 nam de VN een conventie tegen genocide aan.
Volgens artikel 6 van het Statuut van het Internationale Strafhof wordt onder volkerenmoord verstaan het stelselmatig doden, het veroorzaken van ernstige schade, het frustreren van de levensvoorwaarden om de feitelijke uitroeiing te bewerkstelligen, het nemen van maatregelen bedoeld om geboortes te voorkomen en het gedwongen transporteren van kinderen uit de ene populatie naar een andere populatie. Dit alles met het oogmerk de betreffende natie, ras, volk of religieuze groep geheel of gedeeltelijk uit te roeien.
De term misdrijven tegen de menselijkheid moet niet verstaan worden als misdrijven tegen de 'menselijke natuur’ waar – idealiter – mededogen en redelijkheid bij past, maar moeten gezien worden als handelingen die de menselijke waardigheid aantasten.
Volgens artikel 7 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof spreekt men van ‘misdrijven tegen de menselijkheid’, als een reeks van gruwelijkheden, zoals moord, uitsluiting, slavernij, deportatie, marteling en verkrachting, wordt begaan als onderdeel van een wijdverspreide of systematische aanval tegen een bepaalde populatie. Ook artikel 6 van het Statuut van het Internationale Militaire Tribunaal bij het Verdrag van Londen beschrijft de term misdrijven tegen de menselijkheid (crimes against humanity).
Voorts zij er op gewezen dat ook de in 2003 van kracht geworden Wet Internationale misdrijven definitiebepalingen bevat waaruit kan worden opgemaakt wat onder respectievelijk genocide (volkerenmoord) of misdrijven tegen de menselijkheid wordt verstaan. De desbetreffende artikelen 3 en 4 van deze wet zijn overigens geënt op de vergelijkbare bepalingen uit het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof.
In omstandigheden kan sprake zijn van onduidelijkheid of een bepaalde gebeurtenis al dan niet onder het begrip volkerenmoord of misdaad tegen de menselijkheid in de zin van het Statuut van Rome valt, ondanks de op zichzelf heldere omschrijvingen terzake in de artikelen 6 en 7 van dit Statuut en vergelijkbare bepalingen in andere regelingen. Voor de vraag of een uiting van negationisme overigens onder het bereik van de artikelen 6 en 7 valt, kan voorts een aanknopingspunt gevonden worden bij de jurisprudentie van het Strafhof zelf, dan wel andere, daarmee te vergelijken Strafhoven, zoals het Joegoslavië Tribunaal. Daarnaast is van belang bestendige nationale rechtspraak met betrekking tot onder meer de ontkenning van de holocaust (zie paragraaf 4); alsmede de communis opinio met betrekking tot bepaalde gebeurtenissen. Deze communis opinio kan gevonden worden in gezaghebbende wetenschappelijke publikaties, maar bijvoorbeeld ook tot uiting komen in uitspraken van het Nederlandse parlement of het Europees Parlement. Zo heeft het Europees Parlement vanaf 18 juli 1987 diverse malen het begrip ‘genocide’ van toepassing verklaard op de zgn. Armeense volkerenmoord van 1915; zie onder meer de Resolutie van het Europees Parlement over de start van de onderhandelingen met Turkije. Diverse andere parlementen in Europa en daarbuiten hebben zich vergelijkbaar uitgelaten. Gelet daarop kan worden aangenomen dat, wat het begrip volkerenmoord (of misdrijven tegen de menselijkheid) betreft, behalve de holocaust in elk geval de massamoorden op Armenen in het Ottomaanse Rijk (1915) , andere christelijke minderheden in het Ottomaanse Rijk in dezelfde periode, op Tutsi’s in Rwanda (1997) en op bepaalde bevolkingsgroepen in het voormalige Joegoslavië, zoals moslims daaronder vallen.
Er is van af gezien om ook de in artikel 8 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof gedefinieerde ‘oorlogsmisdrijven’ in het wetsvoorstel op te nemen.
Er bestaat een juridische traditie, die al zeker vier eeuwen oud is, inzake de zogenaamde rechtvaardige oorlog, dat is een oorlog die gevoerd wordt om een groot gevaar af te wenden of om een bevolking van onderdrukking te bevrijden. Volgens VN-normen is echter ook in een ‘rechtvaardige’ oorlog lang niet alles toegestaan: bepaalde wapens zijn altijd verboden, zoals landmijnen. Oorlogsmisdrijven zijn schendingen van de Geneefse verdragen. In het gemeenschappelijke artikel 3 van de Geneefse verdragen betreffende het humanitaire oorlogsrecht, uit 1949, staan daden opgesomd die altijd verboden zijn, ook als het om een niet-internationaal conflict gaat. Die daden zijn onder meer: marteling, verminking, lijfstraffen, het nemen van gijzelaars, daden van terrorisme, 'schendingen van de menselijke waardigheid' waaronder verkrachting en gedwongen prostitutie, plundering en terechtstellingen zonder proces. Op zichzelf zijn ook oorlogsmisdrijven derhalve uitermate ernstig van aard.
De reden dat er niettemin van is afgezien ook de ontkenning (bagatellisering, enzovoorts) van oorlogsmisdrijven strafbaar te stellen in dit wetsvoorstel is gelegen in de omstandigheid dat de voorgestelde bepaling ziet op het ontkennen (enzovoorts) van handelingen van volkerenmoord of misdrijven tegen de menselijkheid met als oogmerk aan te zetten tot haat, discriminatie of geweld tegen mensen wegens hun ras, godsdienst of levensovertuiging, geslacht of hetero- en homoseksuele gerichtheid, dan wel in de kennelijke wetenschap dat daarmee mensen of groepen wegens hun ras, godsdienst of levensovertuiging, geslacht of hetero- en homoseksuele gerichtheid worden beledigd. Handelingen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid hangen, blijkens de bepalingen van artikel 6 en 7 van het Statuut van het Strafhof, inhoudelijk samen met deze discriminatiegronden. Met andere woorden, het motief voor deze handelingen houdt veelal verband met discriminatie van groepen mensen. Voor oorlogsmisdrijven is die inhoudelijke samenhang niet een gegeven. Het is derhalve minder relevant de ontkenning (enzovoorts) van oorlogsmisdrijven onder het bereik van dit wetsvoorstel, omdat ook op dit punt het oogmerk om te discrimineren, te beledigen, of aan te zetten tot haat of geweld zal ontbreken.
De voorgestelde bepaling sluit op deze wijze ook beter aan op vergelijkbare regelingen in andere Europese landen, waar deze zich doorgaans eveneens beperken tot handelingen van volkerenmoord (in een aantal gevallen zelfs alleen de misdaden van het nazi-regime) en misdrijven tegen de menselijkheid. Ook het Protocol (zie paragraaf 10) spreekt alleen over volkerenmoord en misdaden tegen de menselijkheid.
8. Wetenschappelijk debat
Er bestaat over sommige volkerenmoorden en misdrijven tegen de menselijkheid discussie over de precieze gang van zaken. Zoals in de inleiding bij deze toelichting is betoogd, historisch revisionisme is als zodanig niet verwerpelijk.
Geschiedkundigen behoren open te staan voor de mogelijkheid dat de geschiedenis, zoals die traditioneel wordt verteld, misschien niet helemaal accuraat is en dus onderworpen kan worden aan een herziening. Historisch revisionisme is in deze zin een algemeen geaccepteerd deel van geschiedkundige studies. In die zin moet er altijd ruimte zijn voor het wetenschappelijke debat. Tussen een domweg ontkennen van een bepaalde gebeurtenis, zoals de holocaust, en het zonder meer overnemen van een bepaalde historische visie zit ook in wetenschappelijke zin nogal wat ruimte. Er moet derhalve gelegenheid blijven bestaan om het te hebben over omvang en aanleiding, alsmede de precieze toedracht van een volkerenmoord die in het verleden heeft plaatsgevonden.
Cruciaal daarin is echter de vraag vanuit welke motieven in een wetenschappelijke publicatie bij bepaalde gebeurtenissen, zoals volkerenmoord of andere misdrijven tegen de menselijkheid, vragen worden gezet. De context waarin een bepaalde uitlating wordt gedaan is dan van belang om te bepalen wanneer sprake is van het vrije wetenschappelijke debat en wanneer een uitlating enkel of overwegend ingegeven is vanuit racistische en discriminerende motieven. Bijvoorbeeld: ook een serieus ogende publicatie op een site die expliciet door neonazi’s wordt onderhouden, zal niet snel onder de wetenschappelijke uitzondering geacht kunnen worden te vallen. Om die reden bevat de voorgestelde bepaling in het eerste lid het bestanddeel ‘met het oogmerk aan te zetten tot haat, discriminatie of geweld’, waarmee ook een koppeling is gelegd met artikel 90quater van het Wetboek van Strafrecht, en in het tweede lid het bestanddeel ‘terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden’ dat hij daarmee een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid beledigt.
Het voorliggende wetsvoorstel dwingt alzo tot zorgvuldigheid in publieke uitlatingen waarin erkende volkerenmoorden of misdrijven tegen de menselijkheid ter sprake komen.
9. Afweging met andere grondrechten
Bij expliciete strafbaarstelling van negationistische uitingen kunnen in concrete gevallen de belangen die deze bepaling beoogt te beschermen botsen met de belangen die worden beschermd door grondwettelijk vastgelegde vrijheidsrechten zoals de artikelen 6 en artikel 7 Grondwet en de artikelen 10 en 11 EVRM.
Het kader waarbinnen wordt vastgesteld of een beroep op de vrijheid van meningsuiting of de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging faalt, omdat sprake is van strafbare uitingen, wordt gevormd door de gerechtelijke uitspraken die betrekking hebben op de huidige, reeds vastgelegde strafrechtelijke non-discriminatie artikelen 137c tot en met 137g Sr. Analyse daarvan levert het volgende op. Het beroep op deze vrijheidsrechten wordt niet gehonoreerd als de uitlating het oogmerk heeft te krenken, dan wel, alles in aanmerking nemende, redelijkerwijs niet anders dan als krenkend kan worden opgevat, bijvoorbeeld door de bewoordingen van de uitlating, met inachtneming van de context waarin de uitlating is gedaan. De vrijheid van meningsuiting of van godsdienst wordt tevens overschreden als wordt opgeroepen tot geweld en discriminatie.
Minister Hirsch Ballin van justitie heeft in 1991 in de Tweede Kamer bij de verdediging van zijn wetsvoorstel tot uitbreiding van de bepalingen inzake het tegengaan van discriminatie gezegd dat er sprake moet zijn van een krenken. In de toelichting bij wat werd bedoeld met ''discriminatie'' in gevolge artikel 90quater Sr sprak hij over het diskwalificerende element in de uitlating of handeling. Ook het commentaar van Noyon-Langemeijer-Remmelink op artikel 90quater Sr wijst in deze richting.
Toegepast op het onderhavige voorstel betekent dit het volgende. Het voorstel beoogt het strafbaar stellen van het ontkennen, op grove wijze bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid. Een strafbare uitlating op dit terrein kan sneller worden aangenomen naarmate de uitlating in zichzelf niet anders dan als krenkend kan worden opgevat, dan wel naarmate redelijkerwijs moet worden aangenomen dat discriminerende of racistische motieven (mede) de drijfveer voor de uitlating hebben gevormd. De context van de uitlatingen is dus ook hier van belang. Gelet op de historie en gelet op de rol die de holocaustontkenning speelt in bepaalde negationistische kringen en gelet op de samenhang daarvan met antisemitisme in zijn algemeenheid, zal een dergelijke uitlating vrij snel onder het bereik van de voorgestelde bepaling vallen.
Bij de afweging die de rechter maakt in geval van een concrete, mogelijk discriminerende uitlating is voorts van belang of de uitlating onderwerp uitmaakt van een publiek debat. Vaste jurisprudentie van het EHRM wijst onder meer uit dat een verbod op een afwijkende visie als zodanig snel een inbreuk op de vrijheid van meningsuiting kan betekenen. Volgens het Hof mag een publieke discussie, ‘the bedrock of any democratic system’ niet te veel worden gemuilkorfd omdat het gevaar dreigt dat daarmee de ontwikkeling van de democratie kan worden ingeperkt. Ook hier (zie ook de voorgaande paragraaf) is de bedoeling van de uitlating van belang. Schokkende, kwetsende of storende opvattingen als zodanig kunnen tot het publieke debat behoren. In de context waarbinnen deze uitlatingen worden gedaan, kan evenwel worden aangenomen dat zij uitsluitend of mede worden gedaan om de rechten en vrijheden van anderen teniet te doen of aan te tasten.
Daar mogen vrijheidsrechten niet voor worden gebruikt of, beter gezegd, misbruikt. Vrijheidsrechten worden in het algemeen ingekaderd door de misbruikbepaling ex artikel 17 EVRM, die stelt dat de in het verdrag opgenomen rechten en vrijheden niet mogen worden gebruikt om daarmee de rechten en vrijheden van anderen bewust aan te tasten. Indien de vrijheid van meningsuiting wordt gebruikt om de goede naam of de rechten van anderen te schaden, zoals is bepaald in artikel 10 lid 2 van het EVRM, kan zij worden opgeheven of leidt zij tot sancties. Plegers van racistische of xenofobe delicten kunnen zich dus niet zonder meer op de bescherming van de vrijheid van meningsuiting beroepen om aan gerechtelijke vervolging te ontkomen.
10. Protocol bij het Verdrag betreffende de strafbaarstelling van handelingen van racistische of xenofobische aard, verricht via computersystemen
Het onderhavige voorstel kan, wat indiener dezes betreft, mede worden gezien als een uitwerking van het Protocol bij het Verdrag betreffende de strafbaarstelling van handelingen van racistische of xenofobische aard, verricht via computersystemen.
Dit Protocol is een aanvulling op dit Verdrag. Vanuit bezorgdheid over de toename van racistische en xenofobische propaganda via met name het internet is dit Protocol, onder de vlag van de Raad van Europa op 28 januari 2003 te Straatsburg tot stand gekomen. Ruim 20 Lidstaten van de Raad van Europa hebben het Protocol inmiddels ondertekend; enkele Lidstaten hebben het Protocol ook al geratificeerd.
Het Verdrag inzake de bestrijding van strafbare feiten verbonden met elektronische netwerken (Trb. 2004, 290) vergroot de mogelijkheden ter bestrijding van misdrijven die met behulp van computertechnologie worden begaan of die gericht zijn tegen de werking van computersystemen en netwerken.
Het Protocol bij het Verdrag dringt in het algemeen aan op wetgevende en andere maatregelen tegen de via het internet of andere computersystemen gedane verspreiding van bedreigingen, beledigingen, enzovoorts, met een xenofobische of racistische inslag. Daarnaast bevat het Protocol in artikel 6 de aanbeveling om maatregelen te nemen tegen ontkenning, bagatellisering, goedkeuring of rechtvaardiging van volkerenmoord of misdaden tegen de menselijkheid.
De Nederlandse wetgeving kan geacht worden in beginsel voldoende in overeenstemming te zijn met de bepalingen uit het Verdrag en uit het Protocol. Hierbij zij evenwel opgemerkt dat de strafwet op dit moment niet voorziet in een expliciete strafbaarstelling van ontkenning, bagatellisering, enzovoorts van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid. Het Protocol kent een dergelijke expliciete strafbaarstelling wel (zie artikel 6), maar verplicht hiertoe niet (zie artikel 6, tweede lid). Indiener dezes meent dat het van belang is om hierin wél te voorzien, om redenen die eerder in deze toelichting zijn vermeld. Voorts zij er op gewezen dat het ondertekenen van het Protocol geen vrijblijvende zaak kan zijn. Zoals in de preambule van het Protocol vermeld: er is een klemmende noodzaak ‘zorg te dragen voor een volledige en doeltreffende verwezenlijking van alle mensenrechten zonder discriminatie of onderscheid…’ en daartoe is het van belang te voorzien – met inachtneming van de gevestigde belangen met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting - in een ‘doeltreffende bestrijding van handelingen van racistische en xenofobische aard’. Strafbaarstelling van negationisme draagt, gelet hierop, bij aan een heldere en consistente regelgeving op dit terrein.
11. Artikelsgewijze toelichting
Na artikel 137d wordt een nieuw artikel toegevoegd.
Dit nieuwe artikel 137da stelt in het eerste lid strafbaar het in de openbaarheid (mondeling, bij geschrift of afbeelding) ontkennen, op grove wijze bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid met het oogmerk aan te zetten tot haat, discriminatie of geweld tegen een individu of groep van individuen, op grond van ras, godsdienst of levensovertuiging of hetero- en homoseksuele gerichtheid. Het tweede lid van dit artikel stelt strafbaar hij die in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, handelingen van volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid ontkent, op grove wijze bagatelliseert, goedkeurt of rechtvaardigt, terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat hij daarmee een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid beledigt.
Op overtreding van de bepaling staat een gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of een geldboete van de derde categorie. Daarmee wordt aansluiting gezocht bij de strafbedreiging in de overige discriminatiebepalingen (artikel 137c tot en met 137g Sr).
Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid zijn gedefinieerd in de artikelen 6 en 7 van het Statuut van Rome inzake het Internationale Strafhof. Een toelichting op de verschillende bestanddelen uit deze Statuten is te vinden in paragraaf 7 van de memorie van toelichting bij dit wetsvoorstel.
In aansluiting op deze paragraaf 7 kan nog worden opgemerkt dat de ontkenning (grove bagatellisering, enzovoorts) feiten en omstandigheden betreft waarvan geldt dat de vraag óf zij hebben plaatsgevonden, op zichzelf genomen in redelijkheid niet gesteld kan worden. Het is met andere woorden evident dat de ontkenning (grove bagatellisering, enzovoorts) de feiten geweld aan doet.
In artikel 137c Sr is al strafbaar gesteld het zich in de openbaarheid, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaten over een groep mensen wegens hun ras, godsdienst, levensovertuiging of hetero- en homoseksuele voorkeur. Daarnaast stelt artikel 137d Sr strafbaar het aanzetten tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid. In artikel 137e Sr is het openbaar maken en ongevraagd toesturen van discriminerende of haatzaaiende publicaties strafbaar gesteld.
Het nieuwe artikel 137da moet gezien worden als een aanvulling op deze drie bepalingen. Het doel ervan is buiten enige twijfel te stellen dat negationistische uitingen strafbaar moeten worden geacht en een duidelijk signaal af te geven aan de samenleving welk type uitingen als strafbaar negationisme moet worden gezien.
Teneinde strafbare uitingen van negationisme te onderscheiden van – bijvoorbeeld – discussies over historische gebeurtenissen die tot het wetenschappelijk debat moeten worden gerekend, bevat artikel 137da het bestanddeel dat de uitingen moeten zijn gedaan met het oogmerk aan te zetten tot haat, discriminatie of geweld tegen persoon of goed van mensen, wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid, dan wel in de wetenschap of kennelijke wetenschap dat met deze uitingen mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid worden beledigd.
Artikel 137da kent overigens een soortgelijke structuur als de voorgaande artikelen 137c en 137d, voor wat betreft de bepaling dat alleen beledigingen die in het openbaar zijn geuit, strafbaar zijn gesteld. Negationistische uitingen zijn dus alleen strafbaar indien zij zijn begaan in de openbaarheid, hetzij mondeling, bij geschrift of afbeelding. Publicatie op internet kan beschouwd worden onder het openbaren 'bij geschrift'. Volgens Noyon-Langemijer-Remmelink zijn geschriften en afbeeldingen alle mechanische reproducties van gedachten door woord, prent of beeld. Onder schrift is elk mechanisch weergeven van gedachten in woorden begrepen: zij behoeft niet door pen of potlood te zijn gedaan, maar kan door druk, door snijwerk en elk ander middel worden in het leven geroepen.
Voor een antwoord op de vraag wanneer uitlatingen in het openbaar zijn gedaan kan aansluiting worden gezocht bij de betekenis die de Hoge Raad aan het begrip ‘in het openbaar’ heeft gegeven bij het misdrijf opruiing (art. 131 Sr): ‘In het openbaar’ betekent niet dat de opruiende woorden worden geuit op een openbare plaats; maar dat zij worden geuit onder zodanige omstandigheden en op zodanige wijze, dat zij door het publiek kunnen worden gehoord”.
De uitlatingen moeten dus voor het publiek waarneembaar zijn. Uitingen in de schrijvende pers, of op radio of televisie zijn altijd ‘in het openbaar’. Het toezenden van een boek met voor joden beledigende inhoud aan een klein, select gezelschap is aan te merken als het zich in het openbaar uitlaten over een groep mensen. Daarentegen kan bij interne verspreiding van een conceptrapport niet gesproken worden van het in de openbaarheid brengen. Sinds de wetswijziging van 1992 is in artikel 137e Sr ook het ongevraagd toesturen van voorwerpen met een discriminatoire inhoud strafbaar gesteld.
In twee zaken betreffende ‘extreemrechtse’ uitingen speelde de vraag of uitlatingen op partijvergaderingen in het openbaar waren gedaan. In beide gevallen waren de vergaderingen niet besloten en waren journalisten aanwezig. In een geval werd door de Hoge Raad voldoende bewijs voor openbaarheid aanwezig geacht, in het andere geval niet.
Bij het tweede lid van artikel 137da kan de constructie van het voorwaardelijk opzet worden gebruikt. Het leerstuk van het voorwaardelijk opzet houdt in dat de verdachte zich willens en wetens blootstelt aan de niet als denkbeeldig te verwaarlozen kans, dat hij in strijd met de wet handelt. Hij neemt het gevolg van zijn daden op de koop toe. Of verdachte al dan niet de bedoeling heeft gehad om in strijd met de wet te handelen doet niet terzake.
Daaraan kan nog het volgende worden toegevoegd. Volkerenmoord en misdrijven tegen de menselijkheid zijn buitengewoon ernstige misdrijven, waarbij alleen al de omvang van de misdrijven het voorstellingsvermogen te buiten gaat. Er is – per definitie – sprake van (zeer) grote aantallen slachtoffers. Deze wetenschap op zichzelf al moet redelijkerwijs tot het besef leiden, dat het ontkennen, op grove wijze bagatelliseren, goedkeuren of rechtvaardigen moeilijk anders dan als beledigend kan worden opgevat door de slachtoffers of hun nabestaanden. Dit geldt temeer voor mensen die gewend zijn deel te nemen aan het publieke debat. Van hen mag gevraagd worden zorgvuldig te zijn in hun uitingen.
Het derde lid van artikel 137da is gelijkluidend aan de artikelen 137c, lid 2; 137d, lid 2 en 137g, lid 2 en behoeft hier geen nadere toelichting.
Huizinga-Heringa
Zie ook:
Nieuwsarchief > 2006
december
- 21-12-2006 21-12-2006 20:15 - ChristenUnie pakt werkloosheid 45-plussers aan
- 21-12-2006 21-12-2006 15:25 - Voorstel tegen misbruik koopzondag
- 20-12-2006 20-12-2006 18:02 - Gebrek eindperspectief Nederlandse Antillen en Aruba
- 20-12-2006 20-12-2006 17:18 - Bijdrage spoeddebat thuiszorg
- 20-12-2006 20-12-2006 15:54 - Voorkom godsdienstinperking in Roemenië
- 20-12-2006 20-12-2006 13:23 - ChristenUnie in college Lansingerland
- 20-12-2006 20-12-2006 11:35 - Bijdrage debat begroting NAAZ 2007
- 19-12-2006 19-12-2006 21:31 - Maidenspeech Joël Voordewind in bijzijn van minister-president
- 19-12-2006 19-12-2006 18:45 - ChristenUnie ziet uit naar nieuwe fase kabinetsonderhandelingen
- 19-12-2006 19-12-2006 17:26 - Bijdrage debat Europese Top
- 18-12-2006 18-12-2006 17:43 - Minister Veerman luistert met belangstelling naar maidenspeech van Ernst Cramer
- 18-12-2006 18-12-2006 16:31 - Beperk alcoholreclame!
- 16-12-2006 16-12-2006 10:00 - Nederland, waarheen?
- 15-12-2006 15-12-2006 13:03 - Bereidheid ChristenUnie tot onderhandelen
- 15-12-2006 15-12-2006 11:20 - ‘ChristenUnie inderdaad enige gezinspartij'
- 14-12-2006 14-12-2006 15:18 - Bijdrage spoeddebat uitvoering motie-Dijsselbloem over opschorten uitzettingen asielzoekers
- 14-12-2006 14-12-2006 14:56 - Overleg over MEP-subsidies
- 14-12-2006 14-12-2006 14:50 - Overleg landbouw- en visserijraad
- 13-12-2006 13-12-2006 16:13 - Rouvoet: “Positieve keuze voorwaarde voor verkenning”
- 13-12-2006 13-12-2006 11:53 - ChristenUnie steunt motie van afkeuring
- 13-12-2006 13-12-2006 09:03 - Gebrek aan Europese visie oorzaak onvrede
- 13-12-2006 13-12-2006 08:56 - Rouvoet populair onder PKN-dominees
- 13-12-2006 13-12-2006 07:59 - Rouvoet heeft spijt van aanbevelen boek Pieter Bos
- 12-12-2006 12-12-2006 15:44 - Geen afstandsbediening vanuit Brussel
- 12-12-2006 12-12-2006 15:43 - Debat over Reach
- 12-12-2006 12-12-2006 15:42 - Akkoord Reach; beter half ei dan lege dop
- 12-12-2006 12-12-2006 15:00 - Bijdrage spoeddebat motie-Dijsselbloem over opschorten uitzettingen asielzoekers
- 12-12-2006 12-12-2006 14:43 - Overleg over werknemers uit nieuwe EU-lidstaten
- 12-12-2006 12-12-2006 14:41 - Bijdrage debat begroting VROM 2007
- 12-12-2006 12-12-2006 09:04 - Euro-5 normen in Nederland vervroegd nodig
- 11-12-2006 11-12-2006 18:42 - Hazenlip mag nooit reden voor een abortus zijn
- 11-12-2006 11-12-2006 16:58 - Start campagne tegen roken in auto's met kinderen
- 11-12-2006 11-12-2006 11:59 - Train de trainer is afgerond
- 11-12-2006 11-12-2006 11:53 - Minister de Geus prijst Inclusief
- 09-12-2006 09-12-2006 13:31 - Christelijk-sociale visie breder gedragen in Europa
- 09-12-2006 09-12-2006 00:42 - EU-gat christelijke politiek gevuld
- 08-12-2006 08-12-2006 11:10 - Spectaculaire opkomst ChristenUnie
- 07-12-2006 07-12-2006 11:39 - Motie asielbeleid (ChristenUnie Zwartewaterland) aangenomen
- 06-12-2006 06-12-2006 11:46 - Bijdrage debat verkiezing Kamervoorzitter
- 06-12-2006 06-12-2006 11:24 - De brief van Verdonk
- 05-12-2006 05-12-2006 11:32 - Bijdrage begroting LNV 2006
- 05-12-2006 05-12-2006 10:48 - Energiecompensatie voor wie écht in de kou zit
- 04-12-2006 04-12-2006 16:45 - Vragen over verbetering medicatieveiligheid
- 04-12-2006 04-12-2006 13:00 - Henk Geurts overleden
- 02-12-2006 02-12-2006 13:33 - Politieke moraliteit en coalitievorming
- 01-12-2006 01-12-2006 15:44 - Vaste koers ChristenUnie generaal pardon
november
- 30-11-2006 30-11-2006 14:02 - Bijdrage spoeddebat generaal pardon
- 30-11-2006 30-11-2006 13:16 - ChristenUnie wil APK voor medicijngebruik
- 29-11-2006 29-11-2006 18:25 - Verantwoordelijkheid nemen in complexe situatie
- 27-11-2006 27-11-2006 17:05 - ChristenUnie Leeuwarden initieert in kaart brengen kerk en moskee
- 27-11-2006 27-11-2006 16:21 - Primeur Enschede met zwangerschapsverlof raadslid
- 25-11-2006 25-11-2006 11:10 - ChristenUnie rukt op in Brabant
- 25-11-2006 25-11-2006 10:07 - Verkennende fase wenselijk
- 24-11-2006 24-11-2006 15:37 - Historische doorbraak ChristenUnie in Limburg
- 24-11-2006 24-11-2006 14:54 - ChristenUnie wint eerste zetel in Binnenmaas
- 23-11-2006 23-11-2006 09:49 - Een mooi verkiezingsresultaat
- 23-11-2006 23-11-2006 01:46 - Rouvoet ziet kansen voor regeringsdeelname
- 21-11-2006 21-11-2006 18:02 - ChristenUnie staat dichtst bij voorkeur kiezer
- 21-11-2006 21-11-2006 16:13 - Het politieke landschap volgens Kieskompas
- 21-11-2006 21-11-2006 16:03 - VolkskrantBanen.NL: André Rouvoet ideale lijsttrekker
- 21-11-2006 21-11-2006 11:47 - Rouvoet: Zegen niet hetzelfde als succes
- 21-11-2006 21-11-2006 09:40 - André Rouvoet: appèl aan de politiek
- 21-11-2006 21-11-2006 09:35 - Joël Voordewind wint debat christelijke partijen
- 20-11-2006 20-11-2006 17:41 - Open brief: Vaste grond voor de zwevende kiezer
- 20-11-2006 20-11-2006 15:58 - Beschilderde stembus
- 18-11-2006 18-11-2006 20:51 - Rouvoet: goed armoedebeleid lost knelpunten op en biedt kansen
- 18-11-2006 18-11-2006 20:10 - Uit het hart gegrepen: de campagne van lantaarndrager Rita Klapwijk (nr. 29)
- 18-11-2006 18-11-2006 19:36 - ChristenUnie: regeren mag, maar hoeft niet
- 18-11-2006 18-11-2006 19:28 - Zwolse vrienden in Haagse politiek
- 18-11-2006 18-11-2006 19:17 - Groene Rouvoet fietst door rijwielstad Houten
- 18-11-2006 18-11-2006 14:00 - Verkiezingsmanifestatie Rogier Havelaar Tilburg
- 18-11-2006 18-11-2006 10:12 - Gepraat over optimisme zie ik als verkiezingsretoriek
- 17-11-2006 17-11-2006 18:36 - „Nederlandse militairen geen haar beter”
- 17-11-2006 17-11-2006 17:40 - Mijn Nederland in vijf foto’s
- 17-11-2006 17-11-2006 17:35 - Rouvoet gruwt van minderheidskabinet
- 17-11-2006 17-11-2006 17:31 - Begeerd als coalitiepartner
- 17-11-2006 17-11-2006 17:06 - Doe de groeten aan André
- 17-11-2006 17-11-2006 10:00 - Debat Rogier Havelaar Utrecht
- 16-11-2006 16-11-2006 19:59 - ChristenUnie presenteert banenpakket
- 16-11-2006 16-11-2006 18:50 - ChristenUnie Radio
- 16-11-2006 16-11-2006 17:14 - ChristenUnie populair bij jongeren
- 16-11-2006 16-11-2006 14:42 - 'Rouvoet beste politicus'
- 16-11-2006 16-11-2006 11:45 - Gastles Rogier Havelaar Waddinxveen
- 15-11-2006 15-11-2006 17:11 - Slob voelt zich als vis in water in onderwijsdebat
- 15-11-2006 15-11-2006 13:28 - Debat over situatie in Gaza
- 15-11-2006 15-11-2006 13:26 - André Rouvoet in FOK! Lijsttrekkersenquête 2006
- 15-11-2006 15-11-2006 12:44 - Speciale editie verkiezingsprogramma ChristenUnie
- 15-11-2006 15-11-2006 08:21 - Rouvoet: Verdonk jokt over PvdA
- 15-11-2006 15-11-2006 00:00 - Debat Rogier Havelaar Hilversum
- 14-11-2006 14-11-2006 18:17 - Kwik in handgemaakte barometers blijft toegestaan
- 14-11-2006 14-11-2006 17:28 - ChristenUnie: seks op tv desnoods verbieden
- 14-11-2006 14-11-2006 00:00 - Debat Rogier Havelaar Bleskensgraaf
- 13-11-2006 13-11-2006 23:19 - Fietsersbond: ChristenUnie uitgesproken pro-fiets
- 13-11-2006 13-11-2006 08:59 - Ruim een kwart nieuwe kiezers onder christelijke 20’ers en 30’ers
- 12-11-2006 12-11-2006 19:13 - Vroege Vogels: Groene Rapportcijfers voor politiek
- 11-11-2006 11-11-2006 00:14 - André Rouvoet: ’Ik wil geen aanstoot geven’
- 10-11-2006 10-11-2006 22:06 - Aantjes overweegt stem op ChristenUnie
- 10-11-2006 10-11-2006 18:02 - Uit het hart gegrepen: Ed Anker (nr. 8) over zijn campagne
- 10-11-2006 10-11-2006 17:27 - Rouvoet wil loverboy aan schandpaal
- 10-11-2006 10-11-2006 17:10 - ChristenUnie ontwikkelt nieuw type gevangenis
- 10-11-2006 10-11-2006 15:19 - Tineke Huizinga geeft stem aan TomTom
- 10-11-2006 10-11-2006 12:49 - André Rouvoet: Reken mij niet af op zetels, maar op inhoud
- 09-11-2006 09-11-2006 23:03 - Mantel voor André Rouvoet
- 09-11-2006 09-11-2006 21:01 - Rouvoet roept op tot stringentere aanpak drugstoerisme
- 09-11-2006 09-11-2006 11:33 - Vragen lezers Leeuwarder Courant aan André Rouvoet
- 08-11-2006 08-11-2006 14:25 - Kleurplaat wedstrijd
- 08-11-2006 08-11-2006 12:31 - Groenste kandidaat ChristenUnie: wat wil Martine van Meekeren-Vonk?
- 07-11-2006 07-11-2006 21:09 - Rouvoet wakkert waarden en normendebat weer aan
- 07-11-2006 07-11-2006 16:35 - André Rouvoet gelooft in eigen kunnen
- 07-11-2006 07-11-2006 14:20 - Onderwijs breekpunt voor ChristenUnie
- 07-11-2006 07-11-2006 10:33 - Andre Rouvoet op bezoek bij Corus IJmuiden
- 06-11-2006 06-11-2006 17:00 - André Rouvoet: “Seksueel misbruik kinderen onderschat”
- 06-11-2006 06-11-2006 13:54 - Groeten moet weer normaal worden in Nederland!
- 04-11-2006 04-11-2006 23:06 - Rouvoet en burgemeester Hoogeveen tekenen ‘doe-normaal-contract’
- 04-11-2006 04-11-2006 22:43 - Uit het hart gegrepen - Esmé Wiegman (nr. 7) over haar campagne
- 04-11-2006 04-11-2006 22:09 - Rouvoet: Ruimte voor meedenken boeren
- 04-11-2006 04-11-2006 15:19 - Balkenende herstelde schade paars niet
- 04-11-2006 04-11-2006 14:12 - ChristenUnie: "Broodwinning winkeliers beschermen"
- 04-11-2006 04-11-2006 12:00 - Nico Schipper verkozen tot bestuurslid
- 03-11-2006 03-11-2006 17:12 - Versterk vrijwilligerswerk!
- 03-11-2006 03-11-2006 14:15 - Rouvoet wijst ondernemers op rechten én plichten
- 03-11-2006 03-11-2006 10:45 - Groengehalte verkiezingsprogramma’s wisselt sterk
- 03-11-2006 03-11-2006 07:22 - Politics on Ice vergroot de kloof burger-politiek
- 02-11-2006 02-11-2006 17:17 - Rouvoet verwerpt speelplicht Balkenende
- 02-11-2006 02-11-2006 16:46 - Vragen over OV-Fiets
- 02-11-2006 02-11-2006 16:44 - ChristenUnie: Red OV-fiets!
- 02-11-2006 02-11-2006 12:01 - Inzetten op jeugd- en gezinsbeleid
- 02-11-2006 02-11-2006 11:44 - Rouvoet zeemt ramen in Zwolle
- 01-11-2006 01-11-2006 15:41 - Greenpeace prijst energieplannen van ChristenUnie
- 01-11-2006 01-11-2006 15:21 - Frans Weisglas neemt eerste exemplaar Parlementair Jaarboek in ontvangst
- 01-11-2006 01-11-2006 13:26 - Rita Klapwijk (nr. 29) op ondersteboven.nl
- 01-11-2006 01-11-2006 11:15 - Burgemeester niet langer verplicht voorzitter gemeenteraad
oktober
- 31-10-2006 31-10-2006 17:25 - Kamerleden om tafel met visserijsector
- 31-10-2006 31-10-2006 17:23 - Hulpbisschop overweegt stem op ChristenUnie
- 31-10-2006 31-10-2006 15:55 - Internationale afspraken nodig tegen illegale abortus
- 31-10-2006 31-10-2006 11:56 - Vragen Rouvoet over late abortussen Spanje
- 31-10-2006 31-10-2006 11:40 - Duidelijk zijn en kleur bekennen
- 31-10-2006 31-10-2006 11:21 - Partijvoorzitter kritiseert materialistische grondtoon bij CDA
- 30-10-2006 30-10-2006 17:31 - Slob: minder fiscale belemmeringen boeren
- 30-10-2006 30-10-2006 15:35 - Wetgevingsoverleg begroting V&W 2007
- 30-10-2006 30-10-2006 14:27 - Opinie artikel: Kinderopvang in de kerk...
- 30-10-2006 30-10-2006 12:37 - Rouvoet ziet sleutelrol voor ChristenUnie
- 30-10-2006 30-10-2006 11:53 - Rouvoet vindt gratis kinderopvang 'zot'
- 28-10-2006 28-10-2006 22:10 - Uit het hart gegrepen – Ernst Cramer (nr. 6) over zijn campagne
- 28-10-2006 28-10-2006 17:46 - ‘Het gaat weer om de moraal’
- 28-10-2006 28-10-2006 14:42 - Michael van der Vlis (ROVER): Kiezen voor ChristenUnie
- 28-10-2006 28-10-2006 14:41 - Rouvoet op Hyves
- 28-10-2006 28-10-2006 14:25 - ChristenUnie blij met steun voor monumenten
- 27-10-2006 27-10-2006 20:21 - 100 miljoen voor duurzame regionale energieprojecten
- 26-10-2006 26-10-2006 16:50 - ChristenUnie: “Klopt als een bus”
- 26-10-2006 26-10-2006 15:31 - Ambitieuze christelijk-sociale doelstellingen ChristenUnie goed haalbaar
- 26-10-2006 26-10-2006 10:34 - Bijdrage debat begroting Verkeer & Waterstaat
- 25-10-2006 25-10-2006 17:17 - Landelijk klachtenloket voor OV-reizigers
- 25-10-2006 25-10-2006 16:53 - Rouvoet geeft aftrap verkiezingscampagne in Limburg
- 25-10-2006 25-10-2006 15:00 - UNFCCC Klimaatconferentie in Nairobi
- 25-10-2006 25-10-2006 12:35 - Migrantenvoorgangers bezoeken ChristenUnie
- 25-10-2006 25-10-2006 12:13 - Inbreng bij wijziging van de Wet veiligheidsonderzoeken
- 25-10-2006 25-10-2006 10:24 - Bijdrage debat begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid
- 25-10-2006 25-10-2006 10:17 - Bijdrage debat belastingplan 2007 en wijzigingsplan 'Paarse krokodil'
- 25-10-2006 25-10-2006 09:52 - Inbreng bij de Wet gelijke behandeling
- 25-10-2006 25-10-2006 09:15 - Naleving wetgeving afvaltransport schiet ernstig te kort
- 25-10-2006 25-10-2006 08:20 - Associatieakkoord met Syrie is medogenloos regime steunen
- 24-10-2006 24-10-2006 17:44 - Stop stimuleren prostitutie
- 24-10-2006 24-10-2006 16:00 - Bijdrage aan het debat over de Schipholbrand
- 24-10-2006 24-10-2006 15:47 - Overlevenden Schipholbrand mogen hier blijven
- 24-10-2006 24-10-2006 15:10 - Gouden toekomst voor binnenvaart
- 24-10-2006 24-10-2006 10:02 - De Hongaarse opstand van dichtbij meegemaakt
- 24-10-2006 24-10-2006 09:59 - Meer controles in Schengengebied nodig
- 23-10-2006 23-10-2006 15:37 - Verrassend onderzoek stemwijzergegevens
- 23-10-2006 23-10-2006 10:53 - Bijdrage overleg belastingplan 2007
- 21-10-2006 21-10-2006 18:38 - Uit het hart gegrepen: Cynthia Ortega (nr. 5) over haar campagne
- 21-10-2006 21-10-2006 18:34 - Campagnebus ChristenUnie toert door provincies
- 21-10-2006 21-10-2006 17:06 - Tineke Huizinga wijst u de weg
- 21-10-2006 21-10-2006 08:52 - Er is geen wapen tegen kwade wil
- 20-10-2006 20-10-2006 18:06 - StemRou! campagne bereikt jongeren massaal voor ChristenUnie
- 20-10-2006 20-10-2006 17:14 - ‘Gij zult werken’ dankzij ‘gratis’ kinderopvang
- 20-10-2006 20-10-2006 13:38 - Inbreng bij wijziging wet op de lijkbezorging
- 19-10-2006 19-10-2006 19:09 - Aantijging Verdonk misplaatst
- 19-10-2006 19-10-2006 15:09 - Overleg over uitvoering motie-Lambrechts
- 19-10-2006 19-10-2006 13:48 - Inbreng bij wijziging wet op de lijkbezorging
- 19-10-2006 19-10-2006 13:40 - Inbreng bij beloningsstructuur voor politieke ambtsdragers
- 19-10-2006 19-10-2006 12:06 - Onbezonnen kruistocht tegen ChristenUnie
- 18-10-2006 18-10-2006 20:41 - Paul Rosenmöller en André Rouvoet in Jeruzalem
- 18-10-2006 18-10-2006 16:19 - CDA, niet zo zuur richting ChristenUnie
- 18-10-2006 18-10-2006 13:31 - Inbreng bij spoedwet hoger onderwijs
- 18-10-2006 18-10-2006 10:53 - Bijdrage debat economische zaken
- 18-10-2006 18-10-2006 10:46 - Bijdrage debat luchtkwaliteitseisen
- 17-10-2006 17-10-2006 13:26 - De VOC: vooruitgang of conservatisme?
- 17-10-2006 17-10-2006 10:38 - Bijdrage begroting defensie
- 17-10-2006 17-10-2006 10:15 - Bijdrage initiatief Klaas de Vries; Wet op de parlementaire enquête
- 16-10-2006 16-10-2006 16:43 - Politici zweven, maar Rouvoet niet
- 14-10-2006 14-10-2006 19:36 - Volkskrant interview: God heeft de ChristenUnie niet nodig
- 12-10-2006 12-10-2006 21:26 - ChristenUnie-rap: Rivelino bemoeit zich met de campagne
- 12-10-2006 12-10-2006 15:24 - Planet.NL: Doe de Rou
- 12-10-2006 12-10-2006 12:26 - De ChristenUnie sees you at the stembus dankzij hiphop
- 12-10-2006 12-10-2006 11:00 - Inbreng regels omtrent een basisregister van ondernemingen en rechtspersonen
- 12-10-2006 12-10-2006 10:50 - Vragen over artikel 3.64 Wet inkomstenbelasting 2001
- 12-10-2006 12-10-2006 10:45 - Vragen over handelswijze Staatsbosbeheer i.v.m. bomenkap
- 12-10-2006 12-10-2006 10:20 - Michiel Hulshof: Ik stem op André Rouvoet
- 12-10-2006 12-10-2006 09:18 - Blokland: Geen Europees grondrechtenbureau
- 12-10-2006 12-10-2006 07:12 - ChristenUnie lokt jongeren met rapnummer
- 11-10-2006 11-10-2006 17:43 - Bijdrage debat Onderwijsbegroting 2007
- 11-10-2006 11-10-2006 17:35 - Geen woorden, maar euro’s
- 11-10-2006 11-10-2006 09:25 - Kernproeven Noord-Korea
- 10-10-2006 10-10-2006 17:26 - Rouvoet ontvangt ‘Beleid onder invloed’
- 10-10-2006 10-10-2006 14:13 - Debat Europarlementariers en Tweede Kamerleden
- 10-10-2006 10-10-2006 12:03 - Bijdrage debat staat van de Europese Unie
- 09-10-2006 09-10-2006 14:40 - ChristenUnie zet vraagtekens verplichte eindtoets
- 09-10-2006 09-10-2006 11:05 - "Ik laat mijn geloof niet op het nachtkastje liggen"
- 09-10-2006 09-10-2006 11:03 - Uit het hart: Joël Voordewind (nr. 4) over zijn campagne
- 08-10-2006 08-10-2006 15:36 - Rivelino op Spreeksteen
- 07-10-2006 07-10-2006 13:47 - Taalbeleid in partijprogramma's onvindbaar
- 05-10-2006 05-10-2006 18:32 - Rouvoet en Huizinga geven gastles over respect
- 05-10-2006 05-10-2006 18:26 - Vervallen monumenten gered
- 05-10-2006 05-10-2006 13:14 - Inbreng bij belastingplan 2007
- 05-10-2006 05-10-2006 12:19 - Bijdrage debat buitenschoolse opvang
- 05-10-2006 05-10-2006 12:18 - Bijdrage debat VAO natuurprogramma Westerschelde
- 05-10-2006 05-10-2006 11:37 - Inbreng bij experimenten Schiphol
- 04-10-2006 04-10-2006 18:35 - Zalm, meer overschot a.u.b.
- 04-10-2006 04-10-2006 17:11 - Vragen over gewelddadige uitzetting Iraans asielzoekers gezin in Utrecht
- 04-10-2006 04-10-2006 13:11 - EP-delegatie niet welkom in Turkije
- 04-10-2006 04-10-2006 11:44 - Bijdrage debat wijziging rijkswet op het Nederlanderschap
- 04-10-2006 04-10-2006 11:39 - Bijdrage debat over de Algemeen Financiële Beschouwingen
- 04-10-2006 04-10-2006 10:39 - Inbreng bij Wet tijdelijk huisverbod i.v.m. huiselijk geweld
- 04-10-2006 04-10-2006 10:33 - Overleg over o.a. onderwijsaanbod Hoger Onderwijs
- 03-10-2006 03-10-2006 20:43 - Aanpak gokken internet naar Amerikaans voorbeeld
- 03-10-2006 03-10-2006 20:28 - ChristenUnie neemt afstand van site www.kutvvd.nl
- 02-10-2006 02-10-2006 17:59 - Drempel buitenschoolse opvang hoger
- 02-10-2006 02-10-2006 15:50 - Vragen over gokken op internet
september
- 30-09-2006 30-09-2006 23:31 - ChristenUnie blij met steun CDA voor gratis schoolboeken
- 30-09-2006 30-09-2006 20:45 - Speech André Rouvoet: Het geheim van de ChristenUnie
- 29-09-2006 29-09-2006 15:05 - ChristenUnie derde plaats bij zorgmeetlat
- 28-09-2006 28-09-2006 18:12 - Moties van de ChristenUnie bij de Algemene Beschouwingen
- 28-09-2006 28-09-2006 17:19 - Inbreng bij voorstel van wet van leden Eerdmans en Wolfsen i.v.m. misdijven t.a.v. dieren
- 28-09-2006 28-09-2006 17:08 - ChristenUnie heeft beste idee voor vrijwilligers
- 28-09-2006 28-09-2006 16:18 - Bijdrage Algemene Politieke Beschouwingen (tweede termijn)
- 28-09-2006 28-09-2006 13:59 - EU moet risico´s nanotechnologieën in kaart brengen
- 28-09-2006 28-09-2006 13:30 - Arie Slob: Trots zijn op VMBO-studenten
- 28-09-2006 28-09-2006 12:39 - 2e ECPM Congres - Vision for Christian-demcoracy in Europe
- 28-09-2006 28-09-2006 12:12 - Katwijk handhaaft ambtsgebed
- 28-09-2006 28-09-2006 08:54 - Circus niet welkom in Winschoten
- 27-09-2006 27-09-2006 18:34 - Begroting toont té weinig ambitie
- 27-09-2006 27-09-2006 18:31 - Bijdrage Algemene Politieke Beschouwingen
- 27-09-2006 27-09-2006 14:30 - Bijdrage van Bas Belder aan het debat over de Economische en handelsrelaties van de EU met India
- 27-09-2006 27-09-2006 13:45 - Inbreng bij aanbieding van het toezichtkader actief burgerschap en sociale integratie
- 27-09-2006 27-09-2006 11:09 - Blokland wil Europese oplossing voor immigratieprobleem
- 26-09-2006 26-09-2006 17:51 - André Rouvoet presenteert tegenbegroting: Versterking van het fundament
- 26-09-2006 26-09-2006 17:16 - Wet werken aan winst (plenaire afronding)
- 26-09-2006 26-09-2006 17:14 - Wijziging grondwet; uitsluiten kiesrecht wilsonbekwamen
- 26-09-2006 26-09-2006 13:49 - Open brief aan Gretta Duisenberg
- 26-09-2006 26-09-2006 12:19 - Bijdrage van Bas Belder (IND/DEM) aan het debat over Turkije
- 26-09-2006 26-09-2006 10:59 - Inbreng bij wijziging Leerplichtwet 1969
- 26-09-2006 26-09-2006 10:57 - Inbreng bij wijziging wet op het Hoger Onderwijs en Onderzoek
- 26-09-2006 26-09-2006 10:13 - Bijdrage van J. Blokland aan het debat over vervalsing van de euro
- 26-09-2006 26-09-2006 10:10 - Bijdrage van J. Blokland aan het debat over diensten van Algemeen Belang
- 25-09-2006 25-09-2006 16:00 - Blokland: "Koppeling luchtkwaliteitsnormen aan maatregelen cruciaal"
- 23-09-2006 23-09-2006 18:03 - Rouvoet bepleit leerstoel ‘christelijke politiek’
- 21-09-2006 21-09-2006 17:33 - ChristenUnie heeft meest effectieve maatregelen alcoholpreventie
- 21-09-2006 21-09-2006 13:49 - ChristenUnie geschokt door Schipholrapport
- 21-09-2006 21-09-2006 11:32 - Inbreng bij verzekerbaarheid van werknemers die bij ingang van de verzekering ziek zijn
- 21-09-2006 21-09-2006 10:28 - Overleg over ontwerpplan van sholen
- 21-09-2006 21-09-2006 10:20 - Bijdrage overleg over verdieping van de Westerschelde
- 21-09-2006 21-09-2006 10:05 - Bijdrage overleg over de MEP
- 20-09-2006 20-09-2006 17:01 - Bijdrage over kansspelen op internet
- 20-09-2006 20-09-2006 11:34 - Inbreng bij de wijziging van de telecommunicatiewet
- 19-09-2006 19-09-2006 17:25 - Zoet met een bijsmaakje
- 19-09-2006 19-09-2006 10:07 - Volkskrant-onderzoek: Rouvoet visionair
- 18-09-2006 18-09-2006 11:34 - Draai CDA bij no-claim merkwaardig
- 18-09-2006 18-09-2006 11:01 - Overleg werken aan winst
- 18-09-2006 18-09-2006 09:55 - Bijdrage overleg over Afghanistan, missie Uruzgan
- 16-09-2006 16-09-2006 23:17 - ChristenUnie in wielerpeloton
- 15-09-2006 15-09-2006 17:43 - Rouvoet voetbalt tegen kanker
- 15-09-2006 15-09-2006 12:45 - Slob loopt halve marathon voor campagne
- 14-09-2006 14-09-2006 23:01 - Bijdrage spoeddebat uitspraken minister Donner over Sharia
- 14-09-2006 14-09-2006 14:23 - Fietshelmen en kinderzitjes
- 14-09-2006 14-09-2006 10:45 - Inbreng bij wet modernisering waterschapsbestel
- 14-09-2006 14-09-2006 10:44 - Inbreng bij wijziging verzamelwet arbeidsverhoudingen en arbeidsmarkt 2006
- 14-09-2006 14-09-2006 10:42 - Inbreng bij initiatiefwetsvoorstel kinderopvang
- 13-09-2006 13-09-2006 22:34 - Geen ruimte voor gewetensbezwaar tegen paspoort
- 13-09-2006 13-09-2006 12:44 - Bijdrage bij de wijziging van de provincie- en gemeentewet
- 13-09-2006 13-09-2006 10:37 - Inbreng bij wijziging ANW
- 13-09-2006 13-09-2006 10:35 - Inbreng bij wet modernisering huurbeleid
- 13-09-2006 13-09-2006 10:33 - Inbreng bij kabinetsstandpunt langdurige zorg
- 13-09-2006 13-09-2006 10:31 - Inbreng bij transparante en integrale tarieven in de gezondheidszorg
- 13-09-2006 13-09-2006 09:49 - Bijdrage overleg over kinderen in vreemdelingenbewaring
- 13-09-2006 13-09-2006 09:45 - Inbreng bij wet op het waddenfonds
- 13-09-2006 13-09-2006 08:25 - Goeddoen spil Micha Campagne
- 12-09-2006 12-09-2006 16:34 - Inbreng bij wet werk en bijstand
- 12-09-2006 12-09-2006 16:22 - Inbreng bij buitenschoolse opvang
- 12-09-2006 12-09-2006 12:42 - Bijdrage bij VAO jeugd en media
- 12-09-2006 12-09-2006 10:40 - Inbreng bij wijziging WWB, IOAW en IOAZ
- 12-09-2006 12-09-2006 10:38 - Inbreng bij wijziging AOW
- 11-09-2006 11-09-2006 14:03 - Kleinere fracties niet blij met kabinetsplannen
- 11-09-2006 11-09-2006 11:31 - Overleg over de pensioenwet
- 11-09-2006 11-09-2006 10:39 - Inbreng bij het wijzigen van enkele sociale verzekeringswetten
- 08-09-2006 08-09-2006 16:42 - 9-11
- 08-09-2006 08-09-2006 16:19 - Inbreng bij onderwijshuisvesting
- 08-09-2006 08-09-2006 16:05 - Vragen over de terugkeer van geëvacueerden naar Libanon
- 08-09-2006 08-09-2006 14:00 - Bas Belder heeft hoop voor China (ND)
- 08-09-2006 08-09-2006 13:34 - Belangstelling voor religie groeit in China, RD-artikel
- 07-09-2006 07-09-2006 17:03 - Inbreng bij wijziging wet kansspelbelasting
- 07-09-2006 07-09-2006 17:01 - Inbreng bij wijziging gemeentelijke watertaken
- 07-09-2006 07-09-2006 16:56 - Inbreng bij wijziging van de Rijkswet op het Nederlanderschap
- 07-09-2006 07-09-2006 16:47 - Inbreng bij wijziging van de Wet ammoniak en veehouderij
- 07-09-2006 07-09-2006 16:46 - Bijdrage bij wijziging pachtwet
- 07-09-2006 07-09-2006 15:45 - Slob wil aandacht voor gewetensbezwaarden bij toename identificatiemogelijkheden
- 07-09-2006 07-09-2006 12:09 - ChristenUnie: libanese vluchtelingen nog niet terugsturen
- 07-09-2006 07-09-2006 09:17 - Belders China rapport aangenomen in het EP
- 06-09-2006 06-09-2006 16:41 - Bijdrage bij wet algemene bepalingen burgerservicenummer
- 06-09-2006 06-09-2006 16:27 - Bjidrage bij wijziging arbeidstijdenwet
- 06-09-2006 06-09-2006 12:57 - Bijdrage VAO wegen
- 05-09-2006 05-09-2006 16:17 - Bijdrage heropening wijziging mediawet
- 05-09-2006 05-09-2006 15:29 - Ontzuiling of ontschotting?
- 05-09-2006 05-09-2006 12:50 - Meer ruimte voor gezin en investeren in duurzame samenleving
- 05-09-2006 05-09-2006 11:14 - Daphne III (rapport Gröner)
- 05-09-2006 05-09-2006 11:09 - Belasting personenauto’s
- 05-09-2006 05-09-2006 11:04 - Verdrag van Rotterdam (bij de stemming)
- 01-09-2006 01-09-2006 19:14 - ChristenUnie bezorgd over nieuw paspoort
- 01-09-2006 01-09-2006 18:52 - ChristenUnie presenteert verkiezingsprogramma ’Duurzaam voor elkaar’
- 01-09-2006 01-09-2006 16:15 - EP bespreekt Belders rapport over relatie EU-China
augustus
- 31-08-2006 31-08-2006 16:50 - Bijdrage bij Wet inrichting landelijk gebied (WILG)
- 31-08-2006 31-08-2006 13:16 - Bijdrage overleg duurzaam hout
- 31-08-2006 31-08-2006 11:49 - Bijdrage overleg over mensenhandel; Somalische kinderen
- 30-08-2006 30-08-2006 19:12 - ChristenUnie: 6 verbeteringen voor spoor
- 30-08-2006 30-08-2006 13:21 - Inbreng bij wet op de parlementaire enquête
- 30-08-2006 30-08-2006 13:11 - Bijdrage spoeddebat NS-dienstregeling 2007
- 30-08-2006 30-08-2006 13:07 - Bijdrage VAO wegen
- 30-08-2006 30-08-2006 13:01 - Bijdrage VAO gratis openbaar vervoer
- 29-08-2006 29-08-2006 18:42 - VVD-programma: klare taal maar niet het hele verhaal
- 29-08-2006 29-08-2006 18:16 - ChristenUnie overspoeld door klachten over NS
- 22-08-2006 22-08-2006 16:14 - Vragen over rechtzaak tegen tot christen bekeerde moslim in Iran
- 21-08-2006 21-08-2006 14:42 - Rouvoet op Flevo
- 18-08-2006 18-08-2006 15:30 - ChristenUnie opent meldpunt NS-dienstregeling
- 17-08-2006 17-08-2006 19:34 - ChristenUnie ontevreden over NS-dienstregeling
- 17-08-2006 17-08-2006 13:19 - Vragen over de rechtszaak in Iran tegen een tot christen bekeerde moslim
- 17-08-2006 17-08-2006 09:36 - Kabinet met ChristenUnie-SGP vereist strategische stem
- 16-08-2006 16-08-2006 17:32 - ChristenUnie publiceert giften
- 14-08-2006 14-08-2006 16:08 - Vragen over ophanden zijnde executie drie christenen op Sulawesi
- 11-08-2006 11-08-2006 13:17 - Bot moet executie verhinderen
- 10-08-2006 10-08-2006 09:26 - Vragen over aanstaande executie Indonesische boeren
- 04-08-2006 04-08-2006 16:11 - Vragen over uitspraken van Iran m.b.t. vernietiging staat Israel
- 03-08-2006 03-08-2006 15:50 - Kamervragen over uitspraak Iran over vernietiging staat Israel
- 01-08-2006 01-08-2006 13:40 - Midden-Oosten
juli
- 31-07-2006 31-07-2006 12:52 - Inbreng bij de wijziging van de Wet luchtvaart
- 28-07-2006 28-07-2006 15:24 - 'Groene' palmolie en 'zwart' hout
- 27-07-2006 27-07-2006 17:05 - Vragen over de belangen van kinderen in asielprocedures
- 26-07-2006 26-07-2006 12:08 - Vragen n.a.v. rapport 'Defence for children'
- 25-07-2006 25-07-2006 14:55 - ChristenUnie wil betere zorg voor asielkinderen
- 24-07-2006 24-07-2006 16:36 - Reactie ChristenUnie op brief van minister Bot over situatie in het Midden Oosten
- 24-07-2006 24-07-2006 16:26 - ChristenUnie: Israel heeft het recht zich te verdedigen
- 21-07-2006 21-07-2006 10:37 - 25.000e lid ChristenUnie
- 19-07-2006 19-07-2006 09:27 - ChristenUnie ‘trapt af’ op Kwakoe
- 18-07-2006 18-07-2006 13:50 - Makke schapen, scherpe pijlen?
- 18-07-2006 18-07-2006 09:53 - ChristenUnie wil actie OM tegen pedo-partij
- 13-07-2006 13-07-2006 15:36 - Afvalbeleid belangrijk voor bescherming milieu en volksgezondheid
- 13-07-2006 13-07-2006 15:13 - Colourful Newsletter 3 (juli 2006)
- 12-07-2006 12-07-2006 15:21 - China rapport Belder aangenomen in commissie Buitenlandse Zaken
- 11-07-2006 11-07-2006 16:42 - Economie moet niet het leidmotief zijn - Kort Commentaar over nanotechnologieën
- 11-07-2006 11-07-2006 14:54 - Inbreng bij realisering doelstellingen nota werken aan winst
- 07-07-2006 07-07-2006 19:00 - Bijdrage debat regeringsverklaring Balkenende III
- 07-07-2006 07-07-2006 18:40 - Steun voor Balkenende III moet verdiend worden
- 07-07-2006 07-07-2006 13:54 - Uitkomst debat nog onzeker
- 06-07-2006 06-07-2006 16:39 - ‘Niet zeuren, maar mouwen opstropen'
- 05-07-2006 05-07-2006 19:05 - ChristenUnie: Geen gedoogsteun, wel constructieve opstelling
- 05-07-2006 05-07-2006 19:00 - Tineke Huizinga in debat bij MTV Cool Politics
- 05-07-2006 05-07-2006 13:40 - Mensensmokkel aanpakken
- 05-07-2006 05-07-2006 13:38 - Situatie in de Palestijnse gebieden
- 05-07-2006 05-07-2006 08:33 - Voorschriften voor de binnenvaart
- 04-07-2006 04-07-2006 12:17 - EP stemt in met rapport Blokland over verbod op cadmium in batterijen
- 03-07-2006 03-07-2006 16:09 - Inbreng bij wijziging wet bestuurlijke maatregelen nationale veiligheid
- 03-07-2006 03-07-2006 10:43 - ChristenUnie staat open voor katholieken
- 03-07-2006 03-07-2006 10:39 - Rouvoet pleit voor terughoudend kabinet
- 01-07-2006 01-07-2006 18:46 - De burger als decor en verschaffer van applaus
- 01-07-2006 01-07-2006 12:42 - Tussenkabinet geen gewoon kabinet
juni
- 29-06-2006 29-06-2006 23:33 - Gemengde gevoelens bij val kabinet
- 29-06-2006 29-06-2006 17:00 - Politieke wandeling in Den Haag
- 29-06-2006 29-06-2006 16:04 - Inbreng bij wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet 1998
- 29-06-2006 29-06-2006 16:02 - Inbreng bij regels betreffende pensioenen (pensioenwet)
- 29-06-2006 29-06-2006 15:51 - Inbreng bij regels inzake het raadgevend referendum
- 29-06-2006 29-06-2006 15:49 - Inbreng bij invoering van het stemmen met een stempas
- 29-06-2006 29-06-2006 14:48 - 'Media storten ongehinderd bagger op jeugd'
- 29-06-2006 29-06-2006 14:37 - Inbreng bij wijziging vreemdelingenwet 2000
- 29-06-2006 29-06-2006 14:34 - Bijdrage vervolgdebat over Ayaan Hirsi Ali
- 29-06-2006 29-06-2006 11:04 - Bijdrage spoeddebat Ayaan Hirsi Ali
- 29-06-2006 29-06-2006 11:04 - Energie uit water voor heel Flevoland!
- 29-06-2006 29-06-2006 10:21 - 'Balkenende niet goed in uitkiezen coalitiepartners'
- 29-06-2006 29-06-2006 10:06 - Waarom ChristenUnie en SGP verschillend stemden
- 29-06-2006 29-06-2006 09:16 - ChristenUnie steunt motie van wantrouwen Verdonk
- 28-06-2006 28-06-2006 15:53 - Bijdrage voorjaarsnota 2006
- 28-06-2006 28-06-2006 15:45 - Bijdrage wijziging grondwet; rechtstreekse verkiezing burgemeester
- 27-06-2006 27-06-2006 19:28 - 100 miljoen voor monumentale kerken
- 27-06-2006 27-06-2006 16:44 - ChristenUnie ook in Limburg actief
- 27-06-2006 27-06-2006 15:19 - Bijdrage debat oprichting museum Nederlandse geschiedenis
- 27-06-2006 27-06-2006 15:17 - Suppletoire begroting OCW
- 27-06-2006 27-06-2006 15:13 - Bijdrage Wet inburgering
- 27-06-2006 27-06-2006 11:00 - Publieke tribune Amsterdam Zuidoost vol afgekickte ex-drugsverslaafden
- 26-06-2006 26-06-2006 13:37 - Gratis en exclusief cursusaanbod Train de trainer van Inclusief
- 26-06-2006 26-06-2006 09:40 - Netwerk: MTV moet optreden tegen seks en geweld in videoclips
- 26-06-2006 26-06-2006 08:53 - ChristenUnie wil mediavoorlichting op scholen
- 24-06-2006 24-06-2006 09:54 - Slob schiet uit zijn slof
- 23-06-2006 23-06-2006 11:12 - MTV vindt zijn uitzendbeleid voor videoclips verantwoord
- 22-06-2006 22-06-2006 16:57 - Inbreng bij wijziging Wet verplichting, uitbreiding en verstrekking gegevens
- 22-06-2006 22-06-2006 16:25 - Overleg uitval en doorstroom in het onderwijs
- 22-06-2006 22-06-2006 16:09 - Bijdrage verantwoordingsdebat over het jaar 2005
- 22-06-2006 22-06-2006 12:31 - ChristenUnie Radio
- 22-06-2006 22-06-2006 10:19 - Brussel als zetel van het EP
- 21-06-2006 21-06-2006 20:30 - Bijdrage spoeddebat over de status van asielzoekers die onder de oude wet vallen
- 21-06-2006 21-06-2006 16:54 - Kamer: medezeggenschap op alle scholen
- 21-06-2006 21-06-2006 16:53 - Inbreng bij wijziging Wet adoptie door echtgenoten van gelijk geslacht
- 21-06-2006 21-06-2006 16:47 - Overleg wet inburgering (tweede termijn)
- 21-06-2006 21-06-2006 16:38 - Bijdrage debat over TBS-rapport
- 21-06-2006 21-06-2006 09:43 - Overleg WTO
- 20-06-2006 20-06-2006 19:36 - Europees Parlement moet daad stellen
- 20-06-2006 20-06-2006 16:05 - Bijdrage debat over de Europese Top van 15 en 16 juni
- 20-06-2006 20-06-2006 16:00 - Stemverklaring bij wijziging WHW, financiering hoger onderwijs
- 20-06-2006 20-06-2006 15:07 - Volledige tekst van de Stemverklaring ChristenUnie
- 20-06-2006 20-06-2006 15:06 - ChristenUnie teleurgesteld over leerrechten
- 19-06-2006 19-06-2006 16:44 - Overleg ruimte voor de rivier
- 19-06-2006 19-06-2006 15:30 - André Rouvoet tentoongesteld
- 19-06-2006 19-06-2006 08:47 - Boekenlegger voor jongerenbijbel
- 17-06-2006 17-06-2006 15:06 - ChristenUnie Capelle bezoekt Zeeverkenners
- 16-06-2006 16-06-2006 14:00 - Column Tineke Huizinga Centraal Weekblad (juni)
- 16-06-2006 16-06-2006 09:14 - Europa moet vertrouwen van burger terugwinnen
- 15-06-2006 15-06-2006 16:34 - Bijdrage debat wijziging wet medezeggenschap scholen - voortzetting
- 15-06-2006 15-06-2006 15:11 - ChristenUnie-SGP: Strippenkaart naast OV-chipkaart
- 15-06-2006 15-06-2006 13:06 - Europese subsidie voor embryonaal stamcelonderzoek
- 15-06-2006 15-06-2006 09:42 - Overleg emissiehandel en klimaatbeleid
- 14-06-2006 14-06-2006 17:01 - Bijdrage debat over het TBS-rapport
- 14-06-2006 14-06-2006 16:40 - Overleg over het arbeidsmarktbeleid
- 14-06-2006 14-06-2006 16:31 - Bijdrage debat wijziging mediawet i.v.m. rijksomroepbijdrage
- 14-06-2006 14-06-2006 16:17 - EU-lidstaten solidair bij wateroverlast
- 14-06-2006 14-06-2006 14:06 - Duurzame ontwikkelingsstrategie
- 14-06-2006 14-06-2006 13:37 - Inbreng bij kabinetsstandpunt over de evaluatie van de Wet Afbreking Zwangerschap
- 14-06-2006 14-06-2006 13:34 - Inbreng bij het jaarverslag 2005 van de regionale toetsingscommissies euthanasie
- 14-06-2006 14-06-2006 10:42 - Introductie ERTMS
- 14-06-2006 14-06-2006 10:20 - Debat over de voorbereiding van de Europese Raad van 15 en 16 juni 2006
- 13-06-2006 13-06-2006 17:13 - Overleg toekomstagenda milieu
- 13-06-2006 13-06-2006 16:57 - Vragen over verslaving door kansspelen
- 13-06-2006 13-06-2006 16:22 - Overleg buitenschoolse opvang
- 13-06-2006 13-06-2006 15:00 - Debat 17e Top EU-Rusland
- 13-06-2006 13-06-2006 14:56 - Uitsluitingen onderzoeksprogramma EU op ethische gronden
- 13-06-2006 13-06-2006 11:25 - Overleg landbouw- en visserijraad
- 13-06-2006 13-06-2006 09:39 - Overleg missie Uruzgan
- 12-06-2006 12-06-2006 18:00 - Bescherming van grondwater
- 12-06-2006 12-06-2006 18:00 - EU-bescherming tegen overstromingen
- 12-06-2006 12-06-2006 16:40 - Overleg Wet inburgering
- 10-06-2006 10-06-2006 10:59 - Arie Slob loopt halve marathon
- 08-06-2006 08-06-2006 20:34 - ‘Minder moties en meer integriteit’
- 08-06-2006 08-06-2006 17:10 - Overleg GGZ
- 08-06-2006 08-06-2006 17:07 - Overleg RAZEB
- 08-06-2006 08-06-2006 16:21 - Inbreng wijziging telecommunicatiewet
- 08-06-2006 08-06-2006 12:51 - ChristenUnie Gouda in actie tegen bordeeloverlast
- 08-06-2006 08-06-2006 12:36 - ChristenUnie Radio
- 08-06-2006 08-06-2006 12:12 - Meer energie uit vergisting
- 08-06-2006 08-06-2006 09:41 - Bijdrage overleg over IVF en psychotherapie
- 07-06-2006 07-06-2006 16:37 - Bijdrage debat gemeentelijke herindeling Zuid-Holland
- 07-06-2006 07-06-2006 16:30 - Radio 1 Journaal: Plan voor helft goedkoper treinreizen naar Amsterdam
- 07-06-2006 07-06-2006 16:00 - Overleg wegen
- 06-06-2006 06-06-2006 20:12 - TweeVandaag: Steun voor buddyproject?
- 06-06-2006 06-06-2006 19:41 - Beperk schooluitval door inzet studybuddies
- 06-06-2006 06-06-2006 17:58 - ChristenUnie en PvdA: Maak trein tussen Amsterdam-Utrecht goedkoper
- 06-06-2006 06-06-2006 16:56 - Blokland onderzoekt illegale immigratie op Canarische eilanden
- 06-06-2006 06-06-2006 16:28 - Vragen over internetgedrag kinderen
- 06-06-2006 06-06-2006 16:24 - Bijdrage debat financiering Hoger Onderwijs
- 06-06-2006 06-06-2006 16:20 - Inbreng liberalisering postmarkt
- 06-06-2006 06-06-2006 15:02 - Alle vormen van negationisme moeten strafbaar worden
- 06-06-2006 06-06-2006 08:57 - Godsvrede
- 03-06-2006 03-06-2006 11:51 - Zoeken naar andere strijdmiddelen
- 02-06-2006 02-06-2006 11:42 - Straf op ontkenning is signaal
- 02-06-2006 02-06-2006 11:12 - Reactie ChristenUnie oprichting pedopartij
- 02-06-2006 02-06-2006 10:45 - ChristenUnie: maak ontkennen genocide strafbaar
- 01-06-2006 01-06-2006 13:53 - Memorie van toelichting wetsvoorstel negationisme
- 01-06-2006 01-06-2006 13:24 - Tekst wetsvoorstel negationisme
- 01-06-2006 01-06-2006 12:27 - Maak ontkennen van genocide strafbaar
- 01-06-2006 01-06-2006 12:14 - ChristenUnie wil reactie van minister op Cyberseks
- 01-06-2006 01-06-2006 10:16 - Inbreng raming 2007
- 01-06-2006 01-06-2006 08:37 - EP actie 'one seat'
mei
- 31-05-2006 31-05-2006 15:37 - Inbreng binnenvaartwet
- 31-05-2006 31-05-2006 15:19 - Bijdrage wet medezeggenschap scholen
- 31-05-2006 31-05-2006 08:35 - Seksuele misdrijven tegen kinderen
- 31-05-2006 31-05-2006 08:28 - Bijdragen Blokland en Belder aan het debat over transatlantische Betrekkingen
- 30-05-2006 30-05-2006 14:33 - Inbreng raadplegend referendum toetreding Turkije tot EU
- 30-05-2006 30-05-2006 11:51 - Initiatiefwet rechten ziek kind
- 30-05-2006 30-05-2006 10:10 - 'i-Pod generatie wordt doof'
- 29-05-2006 29-05-2006 13:36 - Sterk optreden Rouvoet beloond met tweede lijsttrekkerschap
- 29-05-2006 29-05-2006 12:14 - Nationale staten moeten Europese Unie dragen
- 27-05-2006 27-05-2006 13:43 - Rouvoet onbetwist op nr. 1
- 27-05-2006 27-05-2006 09:34 - Rouvoet op 2e plaats voor premierschap
- 24-05-2006 24-05-2006 14:28 - Inbreng wijziging arbeidstijdenwet i.v.m. vereenvoudiging van die wet
- 23-05-2006 23-05-2006 14:31 - Inbreng wijziging wet inrichting landelijk gebied
- 23-05-2006 23-05-2006 11:47 - Bijdrage wijziging Wet werk en bijstand; langdurigheidstoeslag
- 22-05-2006 22-05-2006 12:36 - ChristenUnie Radio
- 19-05-2006 19-05-2006 18:51 - Iraanse Christenen alsnog uitgezet
- 19-05-2006 19-05-2006 07:45 - Waarom ChristenUnie en SGP verschillend stemden
- 18-05-2006 18-05-2006 18:35 - Reactie Christenunie op uitspraken Balkenende in ‘Netwerk’
- 18-05-2006 18-05-2006 17:01 - Overleg over besluit territoriale congruentie gemeente Haarlemmermeer inclusief Schiphol
- 18-05-2006 18-05-2006 16:44 - Vragen over Haïti
- 18-05-2006 18-05-2006 16:09 - Inbreng wijziging van de Wet BOPZ (voorwaardelijke machtiging en dwangbehandeling)
- 18-05-2006 18-05-2006 16:02 - Inbreng handhaving art. 2 en 3 van de Opiumwet
- 18-05-2006 18-05-2006 16:01 - Inbreng vervroegde invrijheidsstelling
- 18-05-2006 18-05-2006 15:58 - Inbreng evaluatie van de belastingherziening 2001
- 18-05-2006 18-05-2006 15:25 - Bijdrage initiatief-Wolfsen-Luchtenveld; Wet dwangsom niet tijdig beslissen
- 18-05-2006 18-05-2006 14:52 - Ahmadinejad niet welkom in EU-lidstaten
- 18-05-2006 18-05-2006 14:48 - Europese steun bij natuurrampen beperken tot noodhulp
- 18-05-2006 18-05-2006 14:46 - Bijdrage debat toetreding Taiwan tot Wereld Gezondheids Organisatie
- 18-05-2006 18-05-2006 07:52 - Recht-door-zee Rita moet buigen
- 17-05-2006 17-05-2006 15:44 - Bijdrage debat embargo-regeling prinsjesdag
- 17-05-2006 17-05-2006 13:18 - Hard en onbuigzaam
- 17-05-2006 17-05-2006 08:57 - Rita Verdonk kon niet naar links, niet naar rechts, maar ging recht door de knieën
- 17-05-2006 17-05-2006 03:56 - Bijdrage spoeddebat positie Ayaan Hirsi Ali
- 16-05-2006 16-05-2006 16:47 - Toetreding Roemenie en Bulgarije tot de EU
- 16-05-2006 16-05-2006 16:45 - EP op de bres voor het MKB
- 16-05-2006 16-05-2006 15:49 - VVD valt in eigen zwaard
- 16-05-2006 16-05-2006 15:48 - Reactie ChristenUnie op TBS-rapport
- 16-05-2006 16-05-2006 15:46 - ChristenUnie’s reactie op presentatie van de jaarverslagen
- 16-05-2006 16-05-2006 12:49 - De toekomst van Europa
- 15-05-2006 15-05-2006 18:31 - EP bindt de strijd aan met overgewicht Europeanen
- 15-05-2006 15-05-2006 15:00 - Overleg financiering hoger onderwijs
- 13-05-2006 13-05-2006 08:37 - Alle geloven bij elkaar in de klas bevordert integratie niet
- 11-05-2006 11-05-2006 15:36 - Vergaderrooster EP 2006
- 11-05-2006 11-05-2006 12:37 - ChristenUnie Radio
- 06-05-2006 06-05-2006 11:03 - Het dubbele gezicht van de ChristenUnie
- 04-05-2006 04-05-2006 17:01 - Open dag in het EP
- 04-05-2006 04-05-2006 16:50 - Vragen over bedreigingen van tot christen bekeerde moslims
- 04-05-2006 04-05-2006 14:19 - Rouvoet hulpburgemeester Rotterdam
- 04-05-2006 04-05-2006 11:46 - EP: Geen Europese financiering voor onderzoek met menselijke embryo’s
- 03-05-2006 03-05-2006 15:46 - Europees Parlement akkoord met rapport Blokland over batterijen
- 03-05-2006 03-05-2006 11:43 - Geen schadelijke stoffen in batterijen
- 03-05-2006 03-05-2006 10:39 - Belder bepleit verbetering relatie EU-China
- 02-05-2006 02-05-2006 16:58 - Vragen over Wet handhaving pleziervaartuigen
- 02-05-2006 02-05-2006 16:55 - Vragen over inperking godsdienstvrijheid in Indonesië
- 02-05-2006 02-05-2006 11:04 - Vragen over handhaving Wet pleziervaartuigen
- 01-05-2006 01-05-2006 10:11 - CU Veendam wil 'begeertepreventie'
april
- 28-04-2006 28-04-2006 18:04 - Reactie ChristenUnie op kabinetsbesluit over evaluatie Wet Afbreking Zwangerschap
- 27-04-2006 27-04-2006 16:59 - Overleg over openhouden kerncentrale Borssele
- 27-04-2006 27-04-2006 16:38 - Overleg over koopkracht en loonontwikkeling
- 27-04-2006 27-04-2006 16:06 - Inbreng nota gezinsbeleid
- 27-04-2006 27-04-2006 15:57 - Verslag Zadelrobben en klapmutsen
- 27-04-2006 27-04-2006 15:55 - Inbreng aanbestedingswet
- 27-04-2006 27-04-2006 15:52 - Inbreng regels betreffende pensioenen (pensioenwet)
- 27-04-2006 27-04-2006 15:51 - Inbreng wijziging van de wet milieubeheer (lucktkwaliteit)
- 27-04-2006 27-04-2006 15:35 - Bijdrage debat ministriële verantwoordelijkheid
- 27-04-2006 27-04-2006 15:32 - Bijdrage VAO verkleining groepsgrootte vso-zmlk
- 27-04-2006 27-04-2006 15:30 - Bijdrage debat situatie NedCar
- 27-04-2006 27-04-2006 15:28 - Bijdrage VAO Voedselbanken
- 27-04-2006 27-04-2006 14:38 - "Gelukkig is Hij trouwer dan ik"
- 27-04-2006 27-04-2006 12:37 - ChristenUnie Radio
- 26-04-2006 26-04-2006 18:44 - ChristenUnie: Sluiting kerken Indonesië onacceptabel
- 26-04-2006 26-04-2006 15:49 - Toetreding Roemenie en Bulgarije
- 26-04-2006 26-04-2006 11:46 - Voorkom willekeur bij uitbreiding EU
- 26-04-2006 26-04-2006 10:41 - Laat Bollenstreek zelf bouwlocaties aanwijzen
- 25-04-2006 25-04-2006 18:52 - Betaal ‘lopende kosten’ voedselbanken
- 25-04-2006 25-04-2006 15:48 - Inbreng vaststelling en invoering van titel 7.5 (Pacht) van het Burgerlijk Wetboek
- 25-04-2006 25-04-2006 11:03 - Bijdrage aanpassingen en onderhoud leidingen en kabels
- 24-04-2006 24-04-2006 21:15 - Netwerk: Opmars ChristenUnie in gemeentebesturen
- 24-04-2006 24-04-2006 16:33 - ChristenUnie vreest voor samenwerking met Verdonk
- 24-04-2006 24-04-2006 10:47 - Bijdrage voortgang tweede fase HAVO-VWO
- 22-04-2006 22-04-2006 16:07 - Overdenking Peter Kos op Ledencongres
- 22-04-2006 22-04-2006 15:37 - Toespraak Rouvoet: Politiek met overtuiging
- 22-04-2006 22-04-2006 07:09 - De folklore voorbij
- 21-04-2006 21-04-2006 15:38 - Pleidooi Verhagen komt voor publieke omroep te laat
- 21-04-2006 21-04-2006 07:14 - Rouvoet: 'Niet bewust verwijdering van SGP'
- 20-04-2006 20-04-2006 15:47 - Overleg kinderporno
- 20-04-2006 20-04-2006 14:52 - Verslag overleg landbouw- en visserijraad
- 20-04-2006 20-04-2006 13:51 - 'Kabinet voelt omslag in de samenleving niet aan'
- 20-04-2006 20-04-2006 10:41 - Bijdrage kinderopvangvoorzieningen in de Tweede Kamer
- 19-04-2006 19-04-2006 15:41 - ChristenUnie in college Utrecht
- 19-04-2006 19-04-2006 14:50 - Verslag overleg verkleining groepsgrootte vso-zmlk
- 19-04-2006 19-04-2006 14:49 - Verslag overleg praktijkonderwijs
- 19-04-2006 19-04-2006 11:28 - Rouvoet: Balkenende moet Verdonk les lezen
- 19-04-2006 19-04-2006 10:36 - Bijdrage wijziging Electriciteitswet i.v.m. regels omtrent onafhankelijk netbeheer
- 19-04-2006 19-04-2006 10:34 - Bijdrage wijziging wegenverkeerswet i.v.m. invoering bromfietsrijbewijs
- 14-04-2006 14-04-2006 17:10 - Vragen over gehoorschade onder jeugdigen
- 14-04-2006 14-04-2006 16:27 - Utrecht voor elkaar
- 14-04-2006 14-04-2006 11:47 - ‘We willen niet dat mensen zo ongelukjes repareren’
- 13-04-2006 13-04-2006 16:03 - Overleg voedselbanken
- 13-04-2006 13-04-2006 12:38 - ChristenUnie Radio
- 13-04-2006 13-04-2006 12:32 - Christenen niet terug naar Iran
- 13-04-2006 13-04-2006 10:31 - Bijdrage Wet betaalbaarheidsheffing huurwoningen
- 13-04-2006 13-04-2006 10:08 - Bijdrage wijziging Elektriciteitswet i.v.m. regels omtrent onafhankelijk netbeheer
- 13-04-2006 13-04-2006 10:05 - Bijdrage kinderopvangvoorzieningen in de Tweede Kamer
- 13-04-2006 13-04-2006 09:46 - Inbreng wijzing gemeente en provinciewet i.v.m. ontheffing woonplaatsontheffing wethouders
- 13-04-2006 13-04-2006 09:43 - Bijdrage wijziging Wet werk en bijstand
- 12-04-2006 12-04-2006 17:02 - Bijdrage debat Wijziging Wet primair onderwijs; overblijven in het basisonderwijs
- 12-04-2006 12-04-2006 15:15 - Verslag overleg vrij verkeer werknemers MOE-landen
- 12-04-2006 12-04-2006 14:46 - Verslag overleg asielzoekers en Iran
- 12-04-2006 12-04-2006 11:50 - Aanpak illegale bingo's
- 11-04-2006 11-04-2006 14:44 - Verslag overleg grenzen van de Europese Unie
- 11-04-2006 11-04-2006 10:28 - Bijdrage voorlopige rekening 2005
- 11-04-2006 11-04-2006 10:24 - Bijdrage Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden
- 11-04-2006 11-04-2006 10:20 - Vragenuur - Illegale bingo's
- 11-04-2006 11-04-2006 10:02 - Bijdrage initiatief-Wolfsen-Luchtenveld; Wet dwangsom niet tijdig beslissen
- 10-04-2006 10-04-2006 16:51 - Vragen over illegaal hout
- 10-04-2006 10-04-2006 00:00 - Treitershow Talpa is smakeloos
- 08-04-2006 08-04-2006 00:00 - ChristenUnie met blij gemoed colleges in
- 06-04-2006 06-04-2006 09:32 - Bijdrage debat Nieuwe Geneesmiddelenwet en Wijzinging Wet Geneesmiddelenvoorziening
- 06-04-2006 06-04-2006 09:26 - Bijdrage debat VAO Syrische asielzoekers
- 06-04-2006 06-04-2006 09:23 - Bijdrage debat Wijziging wet Lijkbezorging
- 06-04-2006 06-04-2006 09:02 - Effectiviteit hulp aan ontwikkelingslanden
- 06-04-2006 06-04-2006 00:00 - Inbreng Algemeen overleg Wet op Onderwijstoezicht
- 05-04-2006 05-04-2006 16:36 - Bijdrage debat Stand van zaken TCI
- 05-04-2006 05-04-2006 16:34 - Bijdrage debat VAO Schuldhulpsanering
- 05-04-2006 05-04-2006 14:29 - Machtsstrijd Hamas en Fatah
- 05-04-2006 05-04-2006 00:00 - Webcast: Verdonk bagatelliseert gevaar terugkeer asielzoekers
- 05-04-2006 05-04-2006 00:00 - Europese top afschaffen
- 04-04-2006 04-04-2006 16:32 - Verslag overleg MOU-betuweroute
- 04-04-2006 04-04-2006 16:31 - Bijdrage debat Wet bevordering eigen woningbezit
- 04-04-2006 04-04-2006 11:58 - Wetgeving verbeteren
- 04-04-2006 04-04-2006 08:56 - Economisch beleid
- 04-04-2006 04-04-2006 00:00 - Vragen over Zwarte Lijst EU Vliegtuigmaatschappijen (aanvulling)
- 03-04-2006 03-04-2006 17:24 - WTO Hong Kong
- 03-04-2006 03-04-2006 11:46 - Inbreng Algemeen overleg Toekomstvisie Agrarische Sector
- 01-04-2006 01-04-2006 07:14 - Politieke tweedeling
maart
- 31-03-2006 31-03-2006 16:52 - Inhaalslag vrouwen binnen de ChristenUnie
- 31-03-2006 31-03-2006 13:11 - Debat over dubieuze internetfora
- 31-03-2006 31-03-2006 11:59 - Vragen over Zwarte Lijst EU Vliegtuigmaatschappijen
- 31-03-2006 31-03-2006 00:00 - Vragen over uitzetting bekeerde moslims naar Afghanistan
- 30-03-2006 30-03-2006 11:43 - Inbreng Algemeen overleg Wijziging Elektriciteitswet 1998 en Gaswet
- 30-03-2006 30-03-2006 11:40 - Bijdrage Spoeddebat Hongersnood in Oost-Afrika
- 30-03-2006 30-03-2006 10:38 - Petitieactie Afghanistan gaat door!
- 30-03-2006 30-03-2006 10:25 - ChristenUnie Radio
- 29-03-2006 29-03-2006 16:44 - Debat over de toekomst van Israel
- 29-03-2006 29-03-2006 16:01 - Overleg voedselbanken
- 29-03-2006 29-03-2006 11:36 - Bijdrage Spoeddebat HBO-docenten
- 29-03-2006 29-03-2006 11:32 - Bijdrage debat Europese Top
- 28-03-2006 28-03-2006 13:54 - Ik wil de ellende niet vergeten
- 28-03-2006 28-03-2006 11:51 - Een kijkje nemen in het EP?
- 28-03-2006 28-03-2006 10:56 - Troepen niet koppelen aan vonnis Rahman
- 28-03-2006 28-03-2006 00:00 - Inbreng Algemeen overleg Initiatief Crone
- 25-03-2006 25-03-2006 12:44 - 'Kloof met SGP wordt steeds groter'
- 25-03-2006 25-03-2006 12:40 - Opmars van ChristenUnie
- 25-03-2006 25-03-2006 09:45 - Wij solidair? Dan de overheid ook
- 24-03-2006 24-03-2006 19:23 - ChristenUnie-jongeren starten samen met CGI petitie voor godsdienstvrijheid
- 24-03-2006 24-03-2006 16:35 - Wat vindt u van Europa?
- 24-03-2006 24-03-2006 12:20 - Afghaanse bekeerling mogelijk veroordeeld tot doodstraf
- 23-03-2006 23-03-2006 17:09 - Verslag overleg Syrische asielzoekers
- 23-03-2006 23-03-2006 16:47 - Verslag overleg Het Rijk rond schulden
- 23-03-2006 23-03-2006 13:35 - Bijdrage debat Wijziging WPO
- 23-03-2006 23-03-2006 09:16 - ChristenUnie in college Zwartewaterland
- 22-03-2006 22-03-2006 16:48 - Analyses verkiezingsuitslagen
- 22-03-2006 22-03-2006 16:34 - Niet zwichten onder druk energieproducerende landen
- 22-03-2006 22-03-2006 16:28 - Energie garantie in de EU
- 22-03-2006 22-03-2006 13:42 - Bijdrage debat Wet Ambulancezorg
- 22-03-2006 22-03-2006 12:52 - Plannen PvdA ongepaste overheidsbemoeienis
- 22-03-2006 22-03-2006 09:22 - Bijdrage debat Vrijheid van Meningsuiting
- 22-03-2006 22-03-2006 09:14 - Vragen over mogelijke doodstraf Afghaanse bekeerling
- 21-03-2006 21-03-2006 13:59 - ChristenUnie Utrecht in collegebespreking
- 21-03-2006 21-03-2006 09:50 - Bijdrage Spoeddebat beloning rvb Essent
- 16-03-2006 16-03-2006 16:45 - Verslag overleg landbouw- en visserijraad
- 16-03-2006 16-03-2006 16:20 - Verslag overleg OV-chipkaart
- 16-03-2006 16-03-2006 15:40 - Geloof en politiek? Daar worden we beter van!
- 16-03-2006 16-03-2006 15:30 - Verkiezingswinnaar over het hoofd gezien
- 16-03-2006 16-03-2006 14:35 - ChristenUnie Radio
- 16-03-2006 16-03-2006 13:28 - Syriërs asiel geven
- 16-03-2006 16-03-2006 11:35 - Hervorming IND/DEM Groep
- 15-03-2006 15-03-2006 18:31 - ChristenUnie Amsterdam: Cohen pak hoerenlopers aan
- 15-03-2006 15-03-2006 18:07 - Bijdrage debat vervanging bij zwangerschapsverlof
- 15-03-2006 15-03-2006 14:38 - Verslag overleg veiligheidsregio’s & uitvoering ACIR
- 15-03-2006 15-03-2006 14:16 - Positie christenen in Turkije
- 15-03-2006 15-03-2006 14:14 - Voorbereiding Europese Top
- 15-03-2006 15-03-2006 13:59 - Helpende hand voor barometerproducenten
- 14-03-2006 14-03-2006 13:57 - Import Chinese schoenen
- 14-03-2006 14-03-2006 13:55 - Europees Aanhoudingsbevel
- 14-03-2006 14-03-2006 08:14 - Minister negeerde advies Havermans
- 13-03-2006 13-03-2006 13:53 - Kwik in barometers
- 13-03-2006 13-03-2006 13:52 - Prostitutie en WK-voetbal
- 11-03-2006 11-03-2006 10:21 - "Ik ben in een rijdende trein gestapt"
- 10-03-2006 10-03-2006 12:24 - ChristenUnie Hilversum heeft 38 stemmen tekort voor tweede zetel
- 10-03-2006 10-03-2006 11:12 - 12% meer raadszetels
- 10-03-2006 10-03-2006 10:12 - Flinke groei voor ChristenUnie Wageningen
- 09-03-2006 09-03-2006 21:08 - ChristenUnie Flevoland op werkbezoek bij Connexxion
- 09-03-2006 09-03-2006 15:59 - Verdonk buigt voor wens Kamer
- 09-03-2006 09-03-2006 15:43 - „ChristenUnie zonder SGP aantrekkelijker”
- 09-03-2006 09-03-2006 15:37 - Verdonk zet Iraanse christenen nog niet uit
- 09-03-2006 09-03-2006 14:57 - Inbreng Rapport themacommissie ouderenbeleid
- 09-03-2006 09-03-2006 14:53 - Inbreng Rechtstreekse verkiezingen burgemeester
- 09-03-2006 09-03-2006 14:37 - Bijdrage Spoeddebat christenasielzoekers Iran
- 09-03-2006 09-03-2006 14:31 - Bijdrage debat Verruiming opsporing en vervolging terroritische misdrijven
- 09-03-2006 09-03-2006 10:43 - Janine Clement met voorkeurstemmen in gemeenteraad Leiden
- 08-03-2006 08-03-2006 16:56 - Winst christelijke partijen zit uitsluitend bij de ChristenUnie
- 08-03-2006 08-03-2006 16:11 - Verslag overleg ruimte voor de rivier deel 2 en 3
- 08-03-2006 08-03-2006 10:44 - ChristenUnie krijgt proteststemmen in Delfzijl
- 08-03-2006 08-03-2006 10:41 - ChristenUnie krijgt zetel in raad Bussum
- 08-03-2006 08-03-2006 08:19 - Iraanse christenen uitgezet
- 08-03-2006 08-03-2006 00:49 - ChristenUnie tevreden
- 07-03-2006 07-03-2006 14:10 - Verdonk blijft Iraanse christenen uitzetten
- 07-03-2006 07-03-2006 09:47 - Vragen over Vervoer van gevaarlijke stoffen per schip
- 07-03-2006 07-03-2006 08:34 - Benieuwd en ongeduldig
- 07-03-2006 07-03-2006 00:00 - Vrijheid van meningsuiting is geen ‘recht op krenken’
- 06-03-2006 06-03-2006 19:32 - TweeVandaag: Voedselbank kan vraag niet meer aan
- 06-03-2006 06-03-2006 19:00 - Lager huurwaardeforfait, hogere huurtoeslag
- 06-03-2006 06-03-2006 16:25 - ChristenUnie Ede wil groene aanplant om te kunnen bouwen
- 06-03-2006 06-03-2006 13:36 - Terpstra van de ChristenUnie in Nationale Verkiezingselftal
- 06-03-2006 06-03-2006 12:09 - Blowverbod goed idee
- 04-03-2006 04-03-2006 09:09 - Burgers adverteren voor ChristenUnie
- 04-03-2006 04-03-2006 09:07 - Een ontroerende brief
- 03-03-2006 03-03-2006 23:48 - Kandidaten ChristenUnie bedienen in Happietaria Utrecht
- 03-03-2006 03-03-2006 15:53 - Wethouder Rozema: „Gokhal tegengehouden”
- 03-03-2006 03-03-2006 15:49 - Wethouder van der Sluijs: „Geen politiek bedrijven”
- 03-03-2006 03-03-2006 13:26 - Vragen over mogelijk maken eindexamen Taïda Pasic
- 03-03-2006 03-03-2006 12:13 - ChristenUnie Gouda en het failliet van de snoeproute
- 03-03-2006 03-03-2006 09:43 - Vragen over homoseksuele asielzoekers uit Iran
- 03-03-2006 03-03-2006 09:31 - Vragen over Vermissing uitgewezen Syriërs
- 02-03-2006 02-03-2006 16:42 - Reactie ChristenUnie: Iraanse bekeerlingen
- 02-03-2006 02-03-2006 14:41 - ChristenUnie Radio
- 02-03-2006 02-03-2006 10:22 - Huishoudboekje in lesprogramma's
- 02-03-2006 02-03-2006 09:29 - ChristenUnie bezoekt zorgboerderij Klein Essen
- 02-03-2006 02-03-2006 08:55 - Uitgezette Syriërs vermist
- 01-03-2006 01-03-2006 17:30 - Begeleiding VMBO-leerling financieel steunen
- 01-03-2006 01-03-2006 17:22 - Afrekencultuur kost handen vol geld
- 01-03-2006 01-03-2006 17:19 - Met bonus op spaarzin focus op toekomst!
- 01-03-2006 01-03-2006 13:51 - Kritisch over financiële hulp aan Palestijnen
- 01-03-2006 01-03-2006 11:00 - Kookfestijn met bekende Nederlanders in voedselbank succes
- 01-03-2006 01-03-2006 08:11 - PvdA en ChristenUnie: IND moet bij gesprekken zijn
- 01-03-2006 01-03-2006 00:00 - Henk Vos: "Af en toe roep je weerstand op"
februari
- 28-02-2006 28-02-2006 17:16 - Coaching ‘leeftijdgenoten’ tegen schooluitval
- 28-02-2006 28-02-2006 16:57 - Huizinga kookt met bekende Nederlanders voor voedselbank
- 28-02-2006 28-02-2006 11:20 - Zeeland als kenniscentrum wereld
- 28-02-2006 28-02-2006 08:31 - Nicolaïtisme in de Politiek
- 27-02-2006 27-02-2006 17:08 - Vragen over ambulancevervoer regio Rijnmond
- 27-02-2006 27-02-2006 16:00 - Arjan Beekman: „Gemeenteraadslid is geen evangelist”
- 25-02-2006 25-02-2006 20:51 - NOS-journaal: ChristenUnie organiseert gospelavond in Amsterdam
- 25-02-2006 25-02-2006 12:08 - ChristenUnie Langedijk op achtpersoonsfiets
- 25-02-2006 25-02-2006 11:35 - Radio 1 journaal: Onbekommerd christen-zijn verenigd
- 24-02-2006 24-02-2006 21:28 - Laat scholen de wijk schoonmaken!
- 24-02-2006 24-02-2006 16:27 - Reactie ChristenUnie op kenmerken Nederlanders in databank
- 24-02-2006 24-02-2006 13:50 - Samen opkomen tegen de echtscheidingscultuur
- 24-02-2006 24-02-2006 10:37 - Huizinga vindt antwoord minister (naar Syrische delegatie) onvolledig
- 23-02-2006 23-02-2006 21:57 - Netwerk: Debat over Somalische kindersmokkel
- 23-02-2006 23-02-2006 16:35 - Vragen over Kinderhandel Somalië
- 23-02-2006 23-02-2006 14:46 - Inbreng Verlaging voorkeurdrempel leden Tweede Kamer
- 23-02-2006 23-02-2006 14:11 - Bijdrage Spoeddebat wachtlijsten jeugdzorg
- 23-02-2006 23-02-2006 14:03 - Algemeen Overleg Kansspelen via internet
- 23-02-2006 23-02-2006 11:55 - Bijdrage Spoeddebat kindersmokkel Somalië
- 23-02-2006 23-02-2006 11:17 - Betrouwbaar ambulancevervoer noodzaak!
- 23-02-2006 23-02-2006 10:52 - Vragen over Ambulancevervoer in regio Rijnmond
- 23-02-2006 23-02-2006 09:45 - Inbreng algemeen overleg Verhoging kinderkorting
- 23-02-2006 23-02-2006 08:06 - Kamervragen over Syrische delegatie
- 23-02-2006 23-02-2006 00:00 - Verslag Algemeen overleg Vervoerplan 2006 NS en dienstregeling
- 22-02-2006 22-02-2006 15:19 - Geef dorpsraden status deelraden
- 22-02-2006 22-02-2006 13:57 - Verslag Algemeen overleg Algemene Kinderbijslagwet
- 22-02-2006 22-02-2006 13:52 - Bijdrage debat Vaststelling Nieuwe Geneesmiddelenwet
- 22-02-2006 22-02-2006 09:09 - Inbreng Medezeggenschap op scholen
- 21-02-2006 21-02-2006 22:37 - Intermediair-onderzoek: ChristenUnie heeft beste wethouders
- 21-02-2006 21-02-2006 16:53 - Bijdrage debat uitspraken Zalm over OZB
- 21-02-2006 21-02-2006 12:47 - Positie Lega Nord in ID/Groep
- 21-02-2006 21-02-2006 09:49 - Inbreng algemeen overleg Wet handhaving Consumentenbescherming
- 21-02-2006 21-02-2006 00:00 - Blokland (CU/SGP) meest aanwezige Nederlander Europarlement
- 20-02-2006 20-02-2006 16:39 - Reactie ChristenUnie op ontstane commotie Deense spotprenten
- 20-02-2006 20-02-2006 16:30 - ChristenUnie wil comfortroutes
- 20-02-2006 20-02-2006 14:34 - Muziekzenders komen met "rap-button"
- 20-02-2006 20-02-2006 14:28 - MTV
- 19-02-2006 19-02-2006 21:30 - Over de soepele heupen van André Rouvoet
- 18-02-2006 18-02-2006 23:18 - Met het oog op morgen: Verslag startavond campagne
- 18-02-2006 18-02-2006 18:53 - Klant illegale prostituee straffen!
- 18-02-2006 18-02-2006 14:18 - Reformatorisch Dagblad: „Wat kinderen op tv zien, doen ze na”
- 18-02-2006 18-02-2006 14:16 - Kijkwijzer
- 18-02-2006 18-02-2006 14:11 - Verband tussen MTV-clips en agressie
- 18-02-2006 18-02-2006 14:03 - MTV wil jongeren laten discussiëren over clips
- 18-02-2006 18-02-2006 13:44 - Mediaconferentie invloed van Geweld en Seks op jongeren
- 18-02-2006 18-02-2006 09:23 - ChristenUnie-raadsleden wandelen in het teken van comfortroutes
- 17-02-2006 17-02-2006 23:55 - Agressief door gangstaclips
- 17-02-2006 17-02-2006 16:55 - ChristenUnie wil belspelletjes aanpakken
- 17-02-2006 17-02-2006 14:31 - MTV wil meer discussie over clips
- 17-02-2006 17-02-2006 14:24 - "Iedereen is het erover eens: Media-educatie is hard nodig!"
- 16-02-2006 16-02-2006 16:45 - ChristenUnie schrijft prijsvraag uit - Ballonvaart voor de winnaar
- 16-02-2006 16-02-2006 16:43 - Verslag overleg discriminatie op de arbeidsmarkt
- 16-02-2006 16-02-2006 14:43 - ChristenUnie Radio
- 16-02-2006 16-02-2006 14:09 - Inbreng Financiering Hoger Onderwijs
- 16-02-2006 16-02-2006 14:07 - Verslag Wet Inburgering
- 16-02-2006 16-02-2006 14:01 - Verslag Algemeen overleg Landbouw & Visserijraad
- 16-02-2006 16-02-2006 13:41 - Lega Nord en cartoons
- 16-02-2006 16-02-2006 11:46 - Algemeen Overleg Ministeriële Conferentie Wereldhandelsorganisatie
- 16-02-2006 16-02-2006 10:39 - ChristenUnie start buddyproject van studenten voor ouderen
- 15-02-2006 15-02-2006 16:36 - Verslag overleg governance in het onderwijs
- 15-02-2006 15-02-2006 13:54 - Vragen over Syrische christenen
- 15-02-2006 15-02-2006 13:52 - ChristenUnie vraagt spoeddebat aan naar aanleiding van Netwerkuitzending over mensensmokkel
- 15-02-2006 15-02-2006 12:58 - Inbreng algemeen overleg Governance in het onderwijs
- 15-02-2006 15-02-2006 11:20 - SGP-ChristenUnie wil snel duidelijkheid Groene Hart
- 15-02-2006 15-02-2006 10:37 - Bijdrage Spoeddebat overlast en criminaliteit in grote steden
- 15-02-2006 15-02-2006 09:34 - Iran
- 15-02-2006 15-02-2006 09:05 - Bijdrage debat Geneesmiddelenwet
- 15-02-2006 15-02-2006 09:02 - Inbreng Wijziging wet Kernenenrgie
- 14-02-2006 14-02-2006 22:07 - Netwerk: Somalische kindersmokkel
- 14-02-2006 14-02-2006 15:56 - "Ook even de plintjes"
- 14-02-2006 14-02-2006 09:49 - Beperkingen dienstenrichtlijn
- 14-02-2006 14-02-2006 09:20 - Compromis dienstenrichtlijn
- 14-02-2006 14-02-2006 09:14 - Bijdrage debat WVO Onderwijsachterstandenbeleid
- 13-02-2006 13-02-2006 20:01 - ChristenUnie Amsterdam: Volg het Rotterdamse voorbeeld, sluit coffeeshops bij scholen
- 13-02-2006 13-02-2006 18:00 - Goedkoper OV voor ouderen
- 13-02-2006 13-02-2006 16:21 - Wetgevingsoverleg Wijziging Electriciteits- en gaswet
- 13-02-2006 13-02-2006 14:48 - Alle coffeeshops weg uit Rotterdam
- 13-02-2006 13-02-2006 14:44 - ChristenUnie tegen gedwongen splitsing
- 12-02-2006 12-02-2006 10:21 - Christenmigrant moet in Leeuwarden plek opeisen
- 11-02-2006 11-02-2006 15:24 - Samen dienen in de wereld
- 11-02-2006 11-02-2006 14:36 - Kansen voor gemeenten?
- 11-02-2006 11-02-2006 14:33 - Zeggenschap over de politie - van gemeentelijk naar regionaal naar landelijk
- 11-02-2006 11-02-2006 14:29 - Verheugd met de jeugd?
- 11-02-2006 11-02-2006 14:08 - De brandweer als regionale spil?
- 11-02-2006 11-02-2006 11:37 - ChristenUnie wil Bussum ontdoen van stoffig imago
- 11-02-2006 11-02-2006 11:27 - ChristenUnie Gouda komt op voor de fietser
- 09-02-2006 09-02-2006 12:29 - Algemeen Overleg Industriebrief EU-regelgeving
- 09-02-2006 09-02-2006 11:50 - Rust in plaats van ronkende racewagens
- 09-02-2006 09-02-2006 10:48 - Vier gemeentelijke beleidsterreinen
- 09-02-2006 09-02-2006 10:17 - Dichtbij de burger
- 09-02-2006 09-02-2006 10:08 - Dualistisch onderhandelen
- 09-02-2006 09-02-2006 10:03 - Zorgen om de huishouding van Thorbecke
- 09-02-2006 09-02-2006 09:59 - Vragen over de levensbeëindiging bij pasgeborenen
- 08-02-2006 08-02-2006 18:27 - Bijdrage debat vervolging christenen Iran
- 08-02-2006 08-02-2006 18:22 - Politiek4Kids interview jongste kandidaat Nederland
- 08-02-2006 08-02-2006 18:18 - Algemeen overleg politiebestel
- 08-02-2006 08-02-2006 18:17 - Bijdrage debat politiebestel
- 08-02-2006 08-02-2006 18:15 - Reactie ChristenUnie op inkomensgevolgen nieuwe Zorgverzekeringswet
- 08-02-2006 08-02-2006 13:32 - Verslag Algemeen overleg IND
- 08-02-2006 08-02-2006 13:28 - Bijdrage debat Wet ruimtelijke ordening
- 08-02-2006 08-02-2006 13:06 - Verslag algemeen overleg Politiebestel
- 08-02-2006 08-02-2006 10:33 - Algemeen Overleg Nieuwe subsidieregeling PGO-organisaties
- 08-02-2006 08-02-2006 00:00 - Verslag Algemeen overleg Koninklijke Marechaussee Beleidsplan 2010
- 07-02-2006 07-02-2006 17:33 - Christenen slikken ook niet alles
- 07-02-2006 07-02-2006 16:48 - € 400.000 naar Present voor WMO
- 07-02-2006 07-02-2006 12:09 - Bijdrage debat Onderwijs achterstandenbeleid
- 07-02-2006 07-02-2006 11:55 - Column: Demissionair
- 07-02-2006 07-02-2006 11:47 - ChristenUnie Sneek meest vrouwvriendelijke partij
- 07-02-2006 07-02-2006 10:15 - Verre adviseur
- 06-02-2006 06-02-2006 22:34 - 100 miljoen voor monumentale kerken
- 04-02-2006 04-02-2006 11:00 - Gehandicapte kan raadslid blijven
- 03-02-2006 03-02-2006 16:46 - Sportbijbels bij aftrap verkiezingscampagne Zwartewaterland
- 03-02-2006 03-02-2006 16:28 - Vragen n.a.v. website 'meisjesforum.net'
- 03-02-2006 03-02-2006 14:19 - Vragen over Meisjesforum
- 03-02-2006 03-02-2006 14:16 - Voordewind predikt orde en fatsoen
- 03-02-2006 03-02-2006 14:00 - Mensenrechten Cuba
- 03-02-2006 03-02-2006 09:30 - Vragen over post Koninklijke Marechaussee Ter Apel
- 03-02-2006 03-02-2006 09:10 - Gereformeerd als eretitel
- 02-02-2006 02-02-2006 23:39 - Bijdrage debat Afghanistan
- 02-02-2006 02-02-2006 17:24 - Stemverklaring Cuba
- 02-02-2006 02-02-2006 17:17 - rusttijden chauffeurs
- 02-02-2006 02-02-2006 13:29 - Inbreng Algemeen overleg Afghanistan
- 02-02-2006 02-02-2006 12:54 - Algemeen Overleg Leerlinggebonden Financiering
- 01-02-2006 01-02-2006 15:14 - Vragen over wegwerkzaamheden
- 01-02-2006 01-02-2006 14:18 - Teheran en Ramallah
- 01-02-2006 01-02-2006 10:31 - Bijdrage debat Goedkeuring toetreding Bulgarije en Roemenië tot EU
januari
- 31-01-2006 31-01-2006 13:25 - Inbreng Algemeen overleg Regelgeving vervoer gevaarlijke stoffen per schip
- 31-01-2006 31-01-2006 11:17 - ChristenUnie Urk lanceert breezermotie
- 31-01-2006 31-01-2006 10:18 - Nooit een revolutie
- 31-01-2006 31-01-2006 10:08 - Bijdrage debat Wet wijziging WW-stelsel en ontslagrecht
- 31-01-2006 31-01-2006 09:31 - ChristenUnie Gouda zet in op vrijwilligerswerk bij 5-jarig bestaan
- 27-01-2006 27-01-2006 12:32 - Inbreng Wijziging wet primair onderwijs 1992 i.v.m. overblijven in het basisonderwijs
- 27-01-2006 27-01-2006 11:21 - ChristenUnie Woerden: Kwekplekken tegen overlast van ouders
- 26-01-2006 26-01-2006 14:35 - Verslag overleg voor- en naschoolse opvang
- 26-01-2006 26-01-2006 12:49 - Algemeen Overleg Westerschelde
- 26-01-2006 26-01-2006 12:46 - Algemeen Overleg Nota Rijk rond Schulden
- 26-01-2006 26-01-2006 11:27 - Inbreng Samenvoeging van de gemeenten Bergschenhoek, Berkel en Rodenrijs en Bleiswijk
- 26-01-2006 26-01-2006 11:23 - Inbreng Correctief referendum
- 25-01-2006 25-01-2006 16:01 - Samen een ‘bakkie’ doen
- 25-01-2006 25-01-2006 12:41 - Algemeen Overleg Lerarenopleidingen
- 25-01-2006 25-01-2006 11:28 - Verslag Invoering burgerservicenummer in de zorg
- 25-01-2006 25-01-2006 10:36 - Bijdrage debat Burgerinitiatief
- 24-01-2006 24-01-2006 14:37 - Europa dramt door
- 24-01-2006 24-01-2006 10:15 - Bijdrage debat Tweede Fase voortgezet onderwijs
- 24-01-2006 24-01-2006 08:26 - Eindelijk nieuwe partij in Bussum
- 23-01-2006 23-01-2006 16:54 - Ambitie ChristenUnie is 4% van alle raadszetels
- 23-01-2006 23-01-2006 10:00 - Verslag Wijziging Mediawet
- 23-01-2006 23-01-2006 09:18 - Kamerleden opgehaald met rolstoelvervoer
- 21-01-2006 21-01-2006 15:49 - Column Centraal Weekblad
- 20-01-2006 20-01-2006 13:33 - Sportbijbel is positief getuigenis
- 19-01-2006 19-01-2006 16:38 - ChristenUnie bezorgd over gevolgen nieuwe dienstregeling NS
- 19-01-2006 19-01-2006 16:14 - Donner neemt plan ChristenUnie over
- 19-01-2006 19-01-2006 14:55 - Bijdrage debat bestuurlijke boete
- 19-01-2006 19-01-2006 14:44 - ChristenUnie Radio
- 19-01-2006 19-01-2006 13:50 - Prostitutieverbod
- 19-01-2006 19-01-2006 11:34 - Grondwetperikelen
- 19-01-2006 19-01-2006 11:27 - Kurdistan
- 19-01-2006 19-01-2006 10:59 - Europese grondwet
- 19-01-2006 19-01-2006 10:17 - Verslag onderwijsnummer
- 18-01-2006 18-01-2006 19:46 - Kamervragen over Messiasbelijdende joden Israël
- 18-01-2006 18-01-2006 13:02 - EU verscherpt strijd tegen mensenhandel
- 18-01-2006 18-01-2006 12:06 - Europees nabuurschap
- 18-01-2006 18-01-2006 11:23 - Algemeen overleg invoering Lumpsum in primair onderwijs
- 18-01-2006 18-01-2006 10:51 - Europese grondwet
- 17-01-2006 17-01-2006 16:31 - Verslag Wijziging Wegenverkeerswet 1994 ivm de invoering van een puntenstelsel rijbewijs
- 17-01-2006 17-01-2006 11:00 - Prostitutie is misbruik
- 17-01-2006 17-01-2006 10:52 - Havenrichtlijn
- 16-01-2006 16-01-2006 12:24 - Lijsttrekker ChristenUnie Wageningen overleden
- 16-01-2006 16-01-2006 10:56 - Havenarbeiders op de bres
- 13-01-2006 13-01-2006 14:54 - Reactie op kabinetsbesluit Afghanistan
- 13-01-2006 13-01-2006 09:36 - Ruimte voor tuinders in Emmen
- 11-01-2006 11-01-2006 20:58 - Blijf bij ontheffing medezeggenschap
- 11-01-2006 11-01-2006 10:44 - Alternatief plan ChristenUnie-SGP centrum Emmeloord
- 10-01-2006 10-01-2006 21:23 - Column: Beschamend
- 10-01-2006 10-01-2006 11:04 - ChristenUnie Veendam: Therapie voor echtscheiding
- 09-01-2006 09-01-2006 21:08 - Regina Mac-Nack Amsterdammer van het jaar
- 07-01-2006 07-01-2006 23:00 - Debat op 1: D66 is een anti-religieuze partij
- 07-01-2006 07-01-2006 09:11 - Een liberaal pleidooi tegen openbaar onderwijs
- 04-01-2006 04-01-2006 13:20 - Nieuwe solidariteit vraagt aandacht voor gezamenlijk bestaan
- 03-01-2006 03-01-2006 19:55 - D66 maakt de dienst uit in kabinet
- 02-01-2006 02-01-2006 12:31 - SGP-ChristenUnie Zuid-Holland op bres voor regiotaxi
