Door Mirjam Kosten

Hoe kijk je naar een vluchteling? Een Grieks reisbureau meldt dat er geen reden is om van een Griekse vakantie af te zien: ‘Vluchtelingen zijn over het algemeen niet te vinden op openbare plekken waar toeristen komen; tijdens je vakantie zul je daarom niet snel met hen in aanraking komen. (…) We kunnen dus gewoon op vakantie blijven gaan naar Griekenland.’

Wat is een vluchteling? Voor de toerist is een vluchteling blijkbaar iemand die je moet ontwijken om een goede vakantie te hebben. De definitie van ‘vluchteling’ verandert in het dagelijks taalgebruik, en dat is niet onschuldig als we daarmee uit het oog verliezen wat een vluchteling is. In de eerste plaats is een vluchteling iemand die in eigen land voor geweld of vervolging vreest en daarom in een ander land (rechts)bescherming zoekt. Via een asielprocedure wordt vastgesteld of iemand die bescherming inderdaad nodig heeft. In het nadenken over de komst van vluchtelingen dreigt uit beeld te raken wat een vluchteling eigenlijk is. Te snel maken we de stap naar wat de komst van vluchtelingen voor ons betekent.

Het is goed om scherp te houden waarom we vluchtelingen opvangen. De verplichting, vastgelegd in verdragen, is niet gebaseerd op een goed gevoel dat we krijgen als we anderen helpen. Vluchtelingenverdragen hangen nauw samen met onze visie op de mens. Volgens de christelijk-sociale visie is de mens een schepsel van God. Schepselen van God stuur je niet, zoals Halbe Zijlstra voorstelde, ‘per kerende post’ terug naar een gevaarlijk thuisland.

Maar wat als vluchtelingenopvang ten koste gaat van Nederlanders die ook onze aandacht verdienen? Stelt die christelijk-sociale mensvisie ons dan voor de verplichting om vluchtelingen ongelimiteerd een plaats in Nederland te geven? Of is er, zoals Paul van Tongeren en Bas van Bommel in dit nummer betogen, een verschil tussen persoonlijke en politieke verantwoordelijkheid?

De vluchteling stelt ons, zoals te lezen in de  stukken van Ruud Welten en Harmjan Vedder, voor de vraag wie wij als individu en als samenleving willen zijn. We willen goede mensen zijn, dat staat vast. In onze gebroken wereld is de wil tot het goede niet verdwenen. De spanning tussen goed willen zijn, het goed willen hebben en verantwoord handelen is niet nieuw, en bovendien lastig op te lossen. Dit nummer van DenkWijzer kan daar dan ook geen agenda voor bieden. Wel kunnen we stof tot nadenken bieden, en een podium voor het publieke debat. We hopen dat deze DenkWijzer u inspireert om na te denken over uw persoonlijke en politieke verantwoordelijkheid in de opvang van vluchtelingen.

DenkWijzer ontvangen? Word donateur!

Bekijk de inhoudsopgave van deze DenkWijzer