Inleiding

'Als iedereen ons welvaartsniveau had, waren er zeker 5 planeten nodig. God vond 1 genoeg' zo luidt treffend de oproep van de Micha cursus, om goed en recht te doen. De uitspraak is te vinden op de achterkant van dagblad Trouw, vandaag. In Nederland leven we op te grote voet. Nederlanders consumeren 3x meer dan op Nederlands grondgebied kan worden geproduceerd. Zo klonk de alarmerende boodschap van het Living Planet Report 2008 van het wereld natuurfonds. Dit rapport toont de urgentie aan van een succesvol Schoon&Zuinig beleid van dit Kabinet.

Biobrandstoffen

Er is afgelopen jaar veel gepraat over de invloed van biobrandstoffenbeleid op bijvoorbeeld de voedselvoorziening. De ChristenUnie vindt de keuze van het kabinet om een pas op de plaats te maken dan ook terecht. Wanneer is er sprake van een brede toepassing van certificering? Ik krijg de indruk dat de minister er nog niet zeker is of hier in 2012 sprake van is. In de tussentijd is er echter geen controle op duurzaamheid en herkomst van biobrandstoffen. De ChristenUnie zou daarom willen weten waarop de keuze voor verlaging van de doelstelling naar 4% gebaseerd is. Ik vraag dit ook omdat in het kader van de Richtlijn Hernieuwbare Energie het Europees Parlement onlangs consensus heeft bereikt over een tussendoel van 4% in 2015, dus 5 jaar later. Dit is overigens nog steeds op basis van eerste generatie biobrandstoffen en er is sprake van een streefwaarde en niet een verplichte waarde.

De ChristenUnie steunt de minister om andere opties dan biobrandstoffen te betrekken bij behalen doelstelling voor wegverkeer. Maar doel van 10% hernieuwbare energie hoeft toch niet afhankelijk te zijn van het evaluatiemoment in 2012? Het gaat er om dat de criteria goed zijn. We moeten daarom niet nu al zeggen dat anders doel wellicht lager wordt. Het is juist van belang dat industrie tijdig weet waar ze aan toe is! Certificering van biobrandstoffen moet dan ook snel van de grond komen. Kan de minister aangeven welke acties worden genomen om snel tot certificering te komen?

Schoon en zuinig

- Inleiding: tussenevaluatie en sectorakkoorden

Bij Schoon & Zuinig gaat het om meters maken, voorbereiden en innovatie. Het is mooi dat bijna alle acties lopen maar liggen ze ook op schema? Bij de tussenevaluatie van 2010 zullen extra instrumenten in aanvulling op Schoon en Zuinig worden overwogen. Welke criteria gaat de minister daarbij hanteren? De deelakkoorden gaan uit van 20% broeikasgas reductie. Hoe wil het kabinet tot 30% komen?

Hoeveel gaat ieder deelakkoord bijdragen in termen van ton CO2-equivalent? Ik mis afrekenbare doelstellingen in de akkoorden terwijl het rijk wel financiële toezeggingen doet. Waarom is er niet voor duidelijke resultaatverplichtingen gekozen? Kan de minister voor de behandeling van de begroting inzicht geven in de bijdrage van de afzonderlijke akkoorden? Ik zou daarbij ook graag inzicht willen krijgen in hoeverre er nu al eerste resultaten zichtbaar zijn.

Evaluatiestudies uit het verleden hebben uitgewezen dat convenanten alleen slagen als de tekst van de convenanten kwantitatieve doelstellingen bevat, inclusief een monitoringssystematiek met tussendoelen en juridisch afdwingbare sancties bij het niet naleven. De sectorakkoorden voldoen niet aan deze eis. Hoe denkt de minister te waarborgen dat de deelakkoorden ondanks de gebreken toch voldoende CO2-reducties op tijd gaan leveren? Ik zou daarbij willen pleiten voor meer ketendenken omdat iets meer transport in de ene sector tot forse besparing in de andere sector kan betekenen. Dit keten denken zie ik niet terug in de voortgangsrapportage.

Is de minister bereid via een centrale website te communiceren over de deelakkoorden en monitoringsprotocollen zodat dit instrument inzichtelijk wordt voor burger en bedrijfsleven?

De ChristenUnie is blij met de extra afspraken die zijn gemaakt zoals over duurzaam inkopen met gemeenten. Ik hoop dat een dergelijke afspraak ook met de provincies zal worden gemaakt. Hoe zal de financiële architectuur rond het klimaatverdrag eruit komen te zien? Worden bossencredits hierbij uitgesloten uit het ETS?

- CCS en energieakkoord

De minister erkent dat het nog lang duurt voordat CCS effect heeft. Hoeveel geld gaat hier nu van het rijk inzitten en wat is de planning? Als tussenoplossing zal het wellicht nodig zijn voor een beperkte hoeveelheid CO2 maar wat betreft de ChristenUnie moeten we zoveel mogelijk inzetten op echt duurzame oplossingen. Elke euro die wordt besteed aan CCS kan niet aan deze duurzame oplossingen en energiebesparing worden besteed. Het is tekenend dat Eneco het energieakkoord niet steunt omdat het te vrijblijvend zou zijn en onvoldoende harde eisen stelt t.a.v. kolencentrales. Ik lees over een CCS ambitie bij een concurrerende CO2 prijs. Maar wat nu als die CO2 prijs te laag is? Wat vindt de minister van een CO2-norm van 350 gram CO2 per kWh in 2015 in aanvulling op ETS zoals voorgesteld door Natuur&Milieu?

- Aandeel duurzame energie

De minister schrijft dat we de doelstelling van 9% duurzame electriciteit in 2010 zullen halen. Het Schoon en Zuinig doel gaat echter over energie en niet over electriciteit! In deze kabinetsperiode zou het aandeel duurzame energie verdubbelen. Dat betekent van 2,6% in 2006 naar 5,2% in 2011. Volgens het CBS zitten we nu op 2,8%. Omdat wartevraag minder goed te verduurzamen is dan electriciteitsvraag, en de doelen voor biobrandstoffen zijn verlaagd zullen we aan 9% duurzame electriciteit niet voldoende hebben om het doel voor duurzame energie te halen.

In de voortgangsrapportage wordt het verdubbelingsdoel voor duurzame energie niet genoemd. Heeft de Minister dit doel losgelaten? Kan de minister aangeven hoe het kabinet alsnog de verdubbeling in 2011 gaat waarmaken? Anders gezegd: Kunt u aangeven hoeveel kWh wordt opgewekt door hernieuwbare bronnen zodat er in 2011 een aandeel van 5,2% bestaat. Overigens is dat aandeel nog steeds heel laag als bedacht wordt dat een land als Denemarken met gelijke omstandigheden als een aandeel van 14% duurzame energie heeft. Graag een reactie van de minister!

- Energienormen voor apparaten

Het kabinet stelt sterk afhankelijk te zijn van Europees beleid om auto's en elektrische apparaten zuiniger te maken. In hoeverre stuurt de minister echter in de onderhandelingen op effectieve energienormen? Twee weken geleden heeft de Europese Commissie een energienorm voorgesteld voor TV's. Het effect van deze energienorm is dat het absolute energieverbruik nog steeds sterk zal blijven stijgen in de toekomst. Kan de minister aangeven hoeveel energiebesparing de verschillende productgroepen onder de Ecodesign richtlijn moeten leveren en wat de relatie is met het energiebesparingsdoel van 20% in de EU?

- Industriesector

Wat betreft de industrie lees ik veel over het MJA3. Bij controles wordt zelfs prioriteit gegeven aan deelnemers aan dit convenant. Echter: 80% van het totale industriële industrieverbruik valt niet onder MJA3, maar onder het convenant benchmarking. Een akkoord met deze zware industrie is er nog niet. Wanneer denkt de minister hier wel uit te komen?
Het verificatiebureau benchmarking houdt toezicht op het huidige convenant maar EZ wil besluiten tot opheffing van de stichting per 1 januari. Hoe gaat het daarna? Doordat er nu sprake is van een stichtingsvorm is geheimhouding van informatie gewaarborgd.

INTERRUPTIE: Is de minister zich bewust dat indien de Raad van State om een second opinion vraagt in het kader van de toewijzing van de allocatie van emissierechten, de benchmarkgegevens van de afgelopen 10 jaar in dat geval niet meer te achterhalen zijn omdat deze gegevens bij opheffing van de stichting worden vernietigd? Welke mogelijkheden ziet de minister om deze gegevens die van belang zijn in het kader van Europese ontwikkelingen rondom benchmarking ten behoeve van allocatie te behouden?

- Afvalsector

Ik ontvang signalen dat de afvalsector nog weinig daadwerkelijk wordt betrokken bij de aanpak van het klimaatprobleem. En dat terwijl deze sector forse mogelijkheden heeft. Kan de minister aangeven hoe zij de relatie tussen de inzet van restwarmte en ruimtelijke ordening wil gaan vormgeven? Is hier een vorm van doorzettingsmacht nodig?

Ik denk aan mogelijkheden voor warmtenetwerken in woonwijken rond Twence in Hengelo en de botlek-loop in de Rijnmond die moeilijk van de grond komen. In de voortgangsrapportage worden AVI's wel genoemd maar op welke wijze gaat de regering dan warmte uit AVI's stimuleren, en met name de aanleg van de benodigde netwerken? In het energieakkoord lees ik alleen over bestaande netwerken. Is de regering bereid gerichte financiële prikkels (bijvoorbeeld eenmalige investeringssubsidie) te onderzoeken voor deze netwerken zodat snel meters kunnen worden gemaakt?

- Verkeerssector

De doelen voor de verkeerssector worden vrijwel zeker niet gehaald door de lagere Europese CO2-normen voor auto's. Hoe wil de minister dit compenseren? Wat betreft de biobrandstoffen lees ik over voldoende marge maar waar komt deze dan vandaan? Bovendien spreekt de minister hierbij alleen over 2010 (0,5 Mt) en niet over de lange termijn tot 2020. Kortom: moet dit niet gecompenseerd worden? Ook de milieu-effecten van de kilometerprijs zijn nog onzeker omdat scenario's nog worden doorgerekend!

- Woningen en gebouwen

Via Meer met Minder worden huiseigenaren en (ver)huurders gestimuleerd te investeren in isolatie, zuinige ketels, zonneboilers, etc. Wat doet de minister om te zorgen dat hiervan ook gebruik wordt gemaakt? Deelt de minister de mening van gemeenten en het projectbureau dat flankerend beleid noodzakelijk is om ook aan de vraagkant prikkels te geven? De doelen van Meer met Minder zijn volgens de minister nog haalbaar maar hoe zit het met het CO2-doel voor de hele sector?