In het juninummer van opinieblad CV-Koers werd ruim aandacht besteedt aan Europa en het Europees Parlement. Een journalist van het blad liep een week mee met Hans Blokland in Straatsburg en liet zich verbazen. Over de vooroordelen ten opzichte van dit parlement, de werkzaamheden en de drukte. Een relaas.
__________________________________________________________________________

Bron: CV-Koers

Europa is ver weg. De maandelijkse gang die Europarlementariërs maken van het kantoor in Brussel naar de plenaire zaal in Straatsburg, kan weinig Nederlanders boeien. Maar het Europarlement wikt en beschikt. In toenemende mate bepaalt deze club de richting die de grootste statenbond van de wereld opgaat. Niet alleen op details, maar ook op hoofdlijnen. Drie dagen in het hectische Straatsburg, in het voetspoor van Europarlementariër Hans Blokland.


Door Hans Valkenburg


Het is een prachtige morgen in een zonnig Straatsburg. Overal lopen attachees, toeristen, studenten en scholieren. Eigelijk is het jammer om de karakteristieke boulevards van deze oude Romeinse stad met zijn grote kathedraal uit 1015, te laten voor wat ze zijn. Straatsburg was rond de jaartelling al een Romeinse militaire vesting. Strateburgum, vrij vertaald: plaats waar wegen samenkomen. Een waardige zetel voor een Europese instelling. Het imposante, cirkelvormige gebouw van het Europees Parlement (EP) straalt die waardigheid uit en nodigt uit om een kijkje te nemen.

Makkelijk gaat dat overigens niet. Het krioelt hier van de mensen en controle en veiligheid lijken voor alles te gaan. Binnen is het overal paden, gangen, corridors, liften en mensen, mensen, mensen. Nette mannen en vrouwen lopen schijnbaar ordeloos door elkaar, het ene gebouw uit en het andere in. Maar persvoorlichter Walter Monster baant zich doelgericht een weg door de massa.

Chaos
Al snel zitten we op de werkkamer van Hans Blokland (60), delegatieleider van de Eurofractie CU/SGP. We nemen de agenda voor de komende drie dagen in Straatsburg door. Er is wel degelijk orde in deze chaos. De dagen kennen een strak ritme van meestal vrij korte vergaderingen, besprekingen en rapportages, waarbij elke seconde lijkt te tellen. Het ritme wordt aangegeven door een hardnekkige bel. Rond het middaguur luidt die de stemming in de plenaire vergadering in. ,,Eerst maar even koffie?’’ Heerlijk!

Op weg naar de koffie praten we wat over de formatieperikelen in Nederland. Hans, zelf doctor in de economie, constateert dat de economie een zeer grote rol speelt in de formatie. Nu het economisch tegenzit, lijkt Nederland te kiezen voor een bezuinigingsstrategie. Hans is daar niet meteen enthousiast over. ,,Het zou mij wat waard zijn als ze toch ook zouden blijven investeren in het milieu en duurzame productie.’’ Voor het EP zijn dit belangrijke onderwerpen. De parlementariërs houden zich bezig met het afstemmen van deze beleidsterreinen tussen de verschillende landen, en kijken daarbij ver over hun eigen landsgrenzen. ,,We moeten niet vergeten dat er een flinke markt bijkomt met het toetreden van de tien nieuwe landen. Daar hoor ik weinig over”, vervolgt Hans. Het bedrijfsleven heeft wat dat betreft een veel bredere blik dan de overheid, en terecht, stelt hij.

Beste jongetje van de klas
Om 11.00 uur neemt Hans als lid van de milieucommissie van het EP de honneurs voor een collega waar: het toespreken van een bezoekersgroep. Het zijn mensen van de brancheorganisatie van afvalverwerkers. Na een toespraakje over de richtlijnen op dit gebied en het aanpakken van overtreders – Griekenland heeft het onlangs nogal bont gemaakt – gaat Hans in op de vragen van de groep. Een van de vragenstellers constateert dat de Europese wetgeving een soort minimumnormen hanteert. ,,De normen in Nederland liggen hoger. Dat is toch oneerlijk?’’ Gelijk heeft hij, vindt Hans. ,,Daarom heb ik geprobeerd die EU-norm wat op te krikken.”

Maar de Europarlementariër wijst de mensen er meteen op dat Nederland allang niet meer het beste jongetje van de EU-klas is, als men dat nog mocht denken. ,,In toenemende mate moet het niveau van Nederland op verschillende gebieden opgekrikt worden om aan de EU-norm te voldoen.” Aan de verbaasde blikken te zien had men dat toch niet van het eigentijdse Nederland gedacht. Ondertussen rinkelt de bel voortdurend. We moeten naar de Hemicycle: de immens grote zaal voor de plenaire vergadering. Eerst gaat ‘ie om de vijf minuten, later om de minuut. Wat een kabaal! We razen naar de plenaire vergadering.

Hans neemt plaats naast fractiegenoten Bas Belder en Rijk van Dam in de ronde witblauwe zaal. De ruimte biedt plaats aan maar liefst 626 EP’ers, en daarnaast voorzitter Pat Cox, het secretariaat, gasten vanuit de Europese Commissie en de Europese Raad en tolken, fotografen en medewerkers. Hier klopt het democratische hart van Europa. De drie heren zitten in het vak van de EDD’ers. Dat staat voor ‘Europa van Democratieën in Diversiteit’, de Europese fractie waar ChristenUnie-SGP’ers lid van zijn.

Bijster spannend is de plenaire vergadering niet. Iedereen weet al voor hij de zaal inkomt, wat hij of zij gaat stemmen. In deze bijeenkomst wordt alleen gestemd over rapporten, en moties en amendementen op die rapporten. De fractiespecialisten voor het betreffende onderwerp – zogenoemde coördinatoren – hebben de rapporten al uitgebreid besproken en de keuze is al gemaakt. Als parlementariërs die keuze nog niet te horen hebben gekregen, houden ze tijdens het stemmen hun fractiespecialisten in de gaten. Die steken zichtbaar hun duim omhoog dan wel omlaag voor een positief of negatief stemadvies aan de rest van de fractie. De fractiegenoten volgen dit advies meestal op.

Europese droom
De handen gaan voortdurend onrustig op en neer. ,,In favor?’’ Veel handen. ,,Against?’’ Ook veel handen. Onduidelijkheid. ,,Let’s check this one”, zegt de voorzitter. Stemmen gaat hier door middel van handopsteken. Maar als er onduidelijkheid is, wordt mondeling gestemd via een stemcomputer. Zo’n hoofdelijke stemming kan tevoren worden aangevraagd. Achter de voorzitter geeft een groot bord aan wat er ter stemming is en hoe de ‘score’ er voor staat.

Een aantal EP’ers, waaronder CDA’er Oostlander (Fractie EVP), krijgt de ruimte om een rapport toe te lichten. De zaal mort omdat men het ergens mee oneens is. Zo kabbelt het voort. Dan komt de president van Macedonië naar voren. Een christen, die veel goeds doet voor zijn land, vertelt Hans later. Hij spreekt de inmiddels wat leeggelopen zaal toe. Macedonië staat te springen om toe te treden tot de Unie, zoals ook geldt voor andere landen in het oostelijke Europa.

Een lidmaatschap van de EU kan voor deze landen een betere toekomst betekenen, maar de EU is niet onverdeeld optimistisch over de voortgaande uitbreiding. In economisch en politiek opzicht heeft een groot Europa veel voordelen, maar het is de vraag of de bestuurlijke organisatie de voorgenomen schaalvergroting wel aankan. Voor de Macedonische president doet deze terughoudendheid niet ter zake. Hij pleit in zijn toespraak en passant voor pre-toetredingshulp, want dat kan zijn land wel gebruiken.

Voor nu zit het plenaire gedeelte er op. Het is tijd voor koffie en een hap. Hans gaat elders met de president van Macedonië en de voorzitter van het EP lunchen. De camera’s draaien om een koffiedrinkende meneer Le Pen en een beruchte nazaat van De Gaulle in beeld te brengen. De extreemrechtse parlementariërs zijn eenlingen in het parlement die geen rol van betekenis spelen. Maar ook hier komt de pers op hun straffe uitspraken af.

Machtsstrijd
In de vroege middag heeft Hans een bespreking en beantwoordt hij een aantal mailtjes. Hij vertelt dat een recentelijke ruzie tussen het EP en de Raad van de EU – de raad van ministers van de EU-landen – is bijgelegd. De Raad had eenzijdig een ‘OK’ gegeven aan de begroting voor de uitbreiding van de EU, terwijl het EP juist de begroting vaststelt (zie kader). Deze manoeuvre schoot het EP in het verkeerde keelgat. Uiteindelijk konden beide instituten zich vinden in een compromis.

Deze ‘machtsstrijd’ tussen de verschillende Europese instituten is aan de orde van de dag. De Raad van de EU en de Europese Commissie moeten er nogal eens aan wennen dat zij hun macht in toenemende mate moeten delen met het EP. Die laat zijn tanden steeds duidelijker zien sinds het opstappen van de complete Europese Commissie een aantal jaren geleden. EU-ambtenaar Paul van Buitenen deed destijds een boekje open over vermeende onregelmatigheden binnen de Commissie. Het resultaat was een politieke rel, waarbij de Commissie de deur werd gewezen.

Opnieuw laat de bel weten wat er van ons verlangd wordt: het is bijna 15.00 uur en er vinden weer vergaderingen plaats in de plenaire zaal. De Nederlandse Europarlementariër voor GroenLinks Kathalijne Buitenweg (Fractie Verts/ALE) gaat haar rapport over drugsbeleid toelichten. Dit soort onderwerpen wordt hier in nota bene in rapporten behandeld. Een rapporteur wordt dan toegewezen aan een onderwerp. Een gespecialiseerde commissie buigt zich samen met de rapporteur over de materie en het rapport wordt tenslotte plenair besproken en ter stemming gebracht. De verschillende rapporten worden verdeeld over de fracties in het EP. Het is logisch dat er een ware run is op deze rapporten: het is dé manier om invloed te hebben.

De telefoon gaat. Fractiesecretaresse Elma Huijser meldt dat Hans meer spreektijd heeft gekregen bij de bespreking van het rapport Buitenweg. Zijn EDD-fractiegenoot laat het afweten. De parlementariër lacht: ,,Dat gebeurt nogal eens, tot onze vreugde. Het geeft ons extra mogelijkheden om het CU/SGP-geluid te laten horen’’. Deze keer heeft Hans heeft echter te weinig tijd om zich voor te bereiden, de vergadering begint immers over enkele minuten. ,,Voeg er maar een minuutje bij. Dan kan ik rustig praten.”

Rapport Buitenweg
De zaal lijkt wel leeg. Bijna alleen de coördinatoren voor dit onderwerp en de rapporteur zijn aanwezig. Buitenweg begint met het toelichten van haar rapport (zie kader). ,,Het EP was niet om een mening gevraagd, maar het heeft als politiek forum daar gelukkig geen reden in gezien om die mening niet te geven.” Het rapport is bestemd voor de ministersconferentie van de Verenigde Naties van half april 2003 in Wenen. Er zal worden gesproken over strategieën en vorderingen bij het krachtig bestrijden van alle drugsgebruik. Buitenweg vindt het maar raar dat in de nationale parlementen niet heftig is gediscussieerd over de inbreng van hun regeringen in de conferentie. ,,Want de zero tolerance-aanpak in de VN-verdragen is niet onomstreden.’’

De Europarlementariër constateert dat bijna alle Europese landen alternatieve strategieën hebben ontwikkeld voor de omgang met drugs. ,,Zij verbieden het niet simpelweg, maar proberen via slimme methodes de schade van drugsmisbruik tegen te gaan.’’ Volgens Buitenweg zit daar ook de crux. Zij pleit ervoor om drugsgebruikers niet over één kam te scheren, wat de VN-verdragen volgens haar wel doen. ,,Een stickie roken is niet hetzelfde als cocaïne gebruiken”, zegt ze uitdagend. De rapporteur van GroenLinks-huize pleit ook voor een minder harde aanpak. Want die helpt de georganiseerde misdaad alleen maar, weet Buitenweg, en ze betoogt: ,,Nederland is pas een exportland van XTC geworden toen het een hard beleid ging voeren.” Ze wil de VN-verdragen dan ook graag evalueren. Om te komen tot een ‘realistische aanpak’, zoals ze het zelf noemt.

Dubbelzinnig verslag
Haar tegenstanders zijn er echter niet zo zeker van dat Buitenweg het alleen bij een evaluatie van de VN-verdragen wil laten. Een emotioneel debat barst los met gepassioneerde voorstanders en felle tegenstanders. Al snel is Hans aan het woord. ,,Met stijgende verbazing heb ik de afgelopen maanden de activiteiten van de antiprohibitionisten gadegeslagen. Hun presentatie van het libertair drugsstandpunt doet je bijna twijfelen. Het is toch goed om de gezondheid van verslaafden voorop te stellen? En het is toch zielig dat ze in het illegale circuit dure drugs moeten kopen? En of ze in de gevangenis drugs gebruiken, is toch hun eigen keuze? Je zou er bijna in geloven. Gelukkig doen velen dat niet.”

Hans is duidelijk over het rapport: ,,Alhoewel niet glashard gesteld, wordt geïnsinueerd dat wijziging van de VN-verdragen zo langzamerhand onontkoombaar is. Het libertair beleid zou tot onweerlegbare successen leiden. Een onjuiste conclusie, wat mij betreft”, vervolgt hij. ,,Als mede-Nederlander ken ik de goede en slechte kanten van ons beleid. De verslaafdenzorg die geboden wordt, is goed, maar daar blijft het bij.” Volgens de man van GPV-huize accepteren we in Nederland drugsverslaving als een maatschappelijk verschijnsel en kijken we toe hoe de medemens verwoest wordt. Afkicken is en blijft zijn devies. Harm reduction kan volgens hem een rol spelen, maar is geen alternatief. ,,Zoals ook blijkt uit de door mij ingediende amendementen heb ik geen enkele steun voor dit dubbelzinnige verslag.”

Applaus her en der. Het debat gaat verder en de verschillende Europese temperamenten doen zich gelden. Een hard pratende Italiaan begint over de maffia en legt zelfs een verband met de Taliban. Toch lijkt hij in te stemmen met het rapport van Buitenweg. Voortdurend wordt door de aanwezigen een vergelijking gemaakt tussen het zero-tolerancebeleid van de Scandinavische landen en het libertaire beleid van Nederland. ,,Ik ben misschien niet soepel’’, zegt noorderling Olle Smidt, ,,maar dat heeft een reden. Ga maar eens naar de Wallen in Amsterdam!’’ Een ander wijst erop dat drugverslaafden wel geholpen moeten worden. Weer een ander zegt dat het rapport van Buitenweg zo door drugsbaronnen ondertekent kan worden.

CDA’er Arie Oostlander is Hollands nuchter. ,,Buitenweg wil als een echte politica sturing geven aan het debat.” Hij vindt dat haar goed recht. ,,Maar we moeten de waarschuwingen van Hans Blokland ter harte nemen. Cannabis is in Nederland inmiddels van zulke kwaliteit dat het bijna een harddrug is geworden. Het Nederlandse beleid is een koude douche.” De Zweedse Europarlementariër Lennart Sacrédeus zegt dat we het gezin moeten beschermen. Hij vraagt of Buitenweg van mening is dat het Nederlandse beleid kinderen beschermt. De twee kampen staan ver van elkaar af en komen hier niet nader tot elkaar. Morgen wordt erover gestemd. Het lijkt erop dat Buitenweg het niet gaat redden. Het EP is op dit punt duidelijk conservatiever dan Nederland.

Humor
Hans snelt door de gangen, want hij wordt verwacht op een voorbereidende fractievergadering van het EDD. We lopen de zaal binnen, waar op hem gewacht is. Het is een luchtige en minder formele bijeenkomst, er wordt wat gegrapt over jagen. ,,Die Engelsen hebben een subliem gevoel voor humor”, meent persvoorlichter Monster. Hij heeft gelijk. De tolken hebben er ook zichtbaar plezier in. Terug in de werkkamer van de Eurofractie moet Hans een en ander ondertekenen. Hij wil morgen een hoofdelijke stemming inzake het rapport Buitenweg. ,,Het is verbazend dat links rechts ideologie verwijt, terwijl ze zelf juist zo ideologisch gedreven zijn.”

Een kleine tien minuten later zitten we alweer bij een presentatie van de Europese Commissie. Voor een kleine, stampvolle zaal nemen de commissarissen Diamantopoulou en Solbes het woord en lichten het stabiliteitspact – de regelgeving om de staatsfinanciën in Eurolanden in het gareel te houden – toe . Er volgen veel vragen van EP’ers. Een Spaanse christen-democraat komt met verwijten. Commissaris Solbes, zelf een sociaal-democraat, geeft hem een flinke veeg uit de pan. De Spanjaard haalt er naar zijn mening veel te veel onsamenhangende zaken bij. Hans ondersteunt de mening van Solbes en geniet zichtbaar van zijn gevatte betoog.

Er volgt nóg een vergadering. Het is uiteindelijk 21.30 uur als we gaan eten bij een Italiaan in de binnenstad. Morgen wordt er land voor land gestemd over de veelomvattende toetreding van tien landen bij de EU. Een must, vindt Hans. ,,Wij vormen cultureel een eenheid met de toetredende landen”, meent hij. Maar over een mogelijk toekomstige toetreding van Turkije – een hot item binnen de EU – is hij sceptisch. ,,Als Turkije zich moet gaan houden aan de criteria voor toetredende landen, is het Turkije niet meer. Het leger, en niet de democratische rechtsorde, vormt daar het fundament van de staat,. Bovendien is er een groot cultureel verschil tussen het Westen en de islam. Turkije kent niet dezelfde ontwikkeling als het christelijke Europa. Ik zie dat land er dan ook niet snel bijkomen.”

Bezinning
De volgende ochtend; het is nog vroeg maar haast is geboden, want er is een Prayers Breakfast in het parlementsgebouw. Een groep van zo’n twintig man bespreekt een tekst uit Lukas 19: ‘Blessed is the King who comes in the name of the Lord’. Men bidt en spreekt onder andere over Bush en Irak. Ook hier is een tolk aanwezig om twee Russen mee te laten doen aan de bezinning. Het is opvallend hoe christenen elkaar feilloos weten te vinden hier in Straatsburg. Er is een heus netwerk van gelovigen, die elkaar voortdurend bijpraten en steunen. Hans vraagt om te bidden voor christenen in India. De ogen sluiten en gebed volgt.

Daarna staat een bijeenkomst van de economische commissie op het program. Commissaris Monti spreekt de aanwezigen behendig in meerdere talen toe. Als hij de zaal na een uur verlaat, volgt een conference call met een vertegenwoordiger van het Griekse voorzitterschap van de Raad op de ene, en een woordvoerder van de Europese Commissie op de andere lijn. Opnieuw volgt een machtsstrijd. De Raad wil het parlement passeren in een kwestie en een Engelse liberaal pikt dat niet. ,,Of de adviezen van het EP worden meegenomen in de beraadslaging van de Raad, of we gaan moeilijk doen”, zegt hij met een bittere glimlach. De persoon aan de andere kant van de lijn beseft wat dit betekent: een lange weg van hoor en wederhoor in het parlement. Dat kan een eindeloze vertraging betekenen. Waarschijnlijk zit de Griek daar niet op te wachten en hij kiest eieren voor zijn geld. Meenemen dan maar, die voorstellen.

Feest
De plenaire zitting belooft memorabel te worden. In de zaal is het een druk circus. Vandaag wordt gestemd over de toetreding van tien nieuwe landen tot de Europese Unie: Tsjechië, Estland, Cyprus, Letland, Litouwen, Hongarije, Malta, Polen, Slovenië en Slowakije. Economisch gezien bieden ze samen een toevoeging van een magere 5 procent aan het bruto nationaal product van Europa. Wat een verschil met de ‘rijke’ Europese landen, zeg! Maar voorstanders van de toetreding menen dat de oude en nieuwe lidstaten er beide beter van zullen worden. Het zou het de eenheid en stabiliteit in Europa ten goede komen. Het recente verleden heeft bewezen dat dat geen overbodige luxe is.

Het is een plechtig moment. De Europese Commissie houdt nog een kort betoog om de laatste tegenstemmers over de streep te halen. Het hoeft niet, want alle landen worden met veel applaus en een grote meerderheid van stemmen binnengehaald. Het is een beetje feest, met veel publiek en pers. De ene mooie quote verdringt de andere. Voorzitter Pat Cox spreekt grote woorden: ,,We moeten de barbaarse 20ste eeuw achter ons laten om een vreedzame 21ste eeuw in te gaan.” Een ondertekeningsceremonie volgt. Hans heeft zijn zin gekregen, de landen mogen toetreden.

De stemming over het rapport Buitenweg wordt later op de middag met een dag uitgesteld. Buitenweg haalt uiteindelijk bakzeil. Een cruciaal amendement van Hans wordt met één stem verschil aangenomen en het rapport komt zodoende in een ander daglicht te staan. Uiteindelijk zal Buitenweg ook zelf tegen haar gewijzigde rapport stemmen. Ook dat is de dynamiek van het EP. Een levendigheid die schril contrasteert met het duffe beeld dat veel Nederlanders van ‘Europa’ hebben. Het Europa van Straatsburg is een spannende nieuwe omgeving, waar grote beslissingen over onze toekomst worden genomen. Een heksenketel ook, waarin debatten, stemmingen, commissievergaderingen en fractieoverleg elkaar in zenuwslopend tempo afwisselen. Het is een uitdaging die christelijke politici als Hans Blokland graag aangaan. Tijd voor nog een kop koffie heeft hij niet meer. ,,Ik word elders verwacht. Gegroet!’’

Hans Valkenburg is freelance journalist en schrijft regelmatig voor CV-Koers.