SER-rapporten, adviezen van WRR tot commissie-Bakker. Pechtold heeft het Nederlandse volk de hele stapel getoond.
‘Deze crisis gaat veel dieper dan wie dan ook had kunnen voorspellen. Al die instanties rekenden niet met deze miljardentekorten. ‘Het beeld dat het kabinet niets doet, is absolute onzin. In het voorjaar is er voor zo’n 10 miljard euro aan houdbaarheidsmaatregelen afgesproken. De AOW-leeftijd gaat omhoog naar 67 jaar, tenzij de vakbonden met een alternatief komen. De zorg wordt efficiënter. Het eigenwoningforfait voor huizen boven een miljoen euro gaat omhoog. Er ligt een bezuinigingspakket klaar van 1,8 miljard voor 2011. ‘Maar het is veel te weinig, blijkt nu. We moeten op lange termijn meer dan 35 miljard euro vinden.’

De crisis is al een jaar oud. Hoeveel tijd heeft u niet verloren laten gaan.
‘De situatie is de laatste maanden sterk verslechterd. Daar komt bij dat je pas kunt gaan bezuinigen als de economie weer aantrekt. Dat zijn de meeste economen met ons eens. Anders begaan we historische fouten, zoals gebeurde in de jaren dertig, en in de jaren negentig in Japan. Nu bezuinigen zou kil - ling zijn voor de economie. ‘We kunnen op z’n vroegst in 2011 een eerste begin maken. Dus je hébt de tijd om goed na te denken. Het gaat niet om klein bier.’

De burger heeft intussen geen idee wat hem te wachten staat. Dat kan toch evenmin goed zijn voor de economie.
‘Nee. Maar die zekerheid kan niemand hem geven. Het is inherent aan de tijd waarin we leven. Wie in deze tijd van crisis de overheid om zekerheid vraagt, vraagt het onmogelijke. ‘Uit de tegenbegrotingen van de oppositie blijkt dat zij ook geen duidelijkheid geven. D66, VVD, SP, GroenLinks en de PVV – ze gebruiken grote woorden. Je mag een verschil van mening hebben over de gewenste politieke richting, maar zij verdraaien feiten. ‘Wij zijn zo duidelijk als we kunnen. Zolang we in een recessie zitten, investeren we in de economie. Trekt het aan, dan gaan we aan de slag om de schatkist op orde te krijgen.’

Ik ben niet de enige die denkt dat die ambtelijke denkclubs een dekmantel zijn omdat de coalitie er zelf niet uitkomt. Er was toch al bijna een kabinet scrisis over een straaljager – de JSF.
‘Dat wil ik met kracht weerspreken. Alles wat de afgelopen jaren spannend was, hebben we in de coalitie goed afgesloten. We hebben veerkracht getoond om grote meningsverschillen te overbruggen. Deze coalitie loopt niet weg. voor haar verantwoordelijkheid. Alle regeringspartijen geven aan dat er geen taboes zijn. Alle verkiezingsprogramma’s worden terzijde geschoven om tot een goed pakket maatregelen te komen.’

Het kabinet gaat wel voor minder rollend over straat. Het ziet er naar uit dat jullie niet meer van elkaar houden.
‘Wij zijn helemaal niet bang voor elkaar. We gaan moeilijke keuzes met een open houding tegemoet.’

In de Politieke Beschouwingen kwamen al grote ideologische verschillen naar boven. PvdA en ChristenUnie pleiten voor lastenverzwaring, lees: hogere belastingen. Het CDA kiest daarentegen voor een kleinere overheid.
‘Dat kun je groter maken dan het is. Natuurlijk is er een verschil van opvatting, daar zijn we verschillende partijen voor. En ik geef toe: het is de klassieke tegenstelling. Maar het is allemaal niet zo zwart-wit. ‘Ik vind het niet meer dan logisch dat we naast bezuinigingen ook kijken naar lastenverzwaring . Vanaf de jaren tachtig zijn de collectieve lasten met 32 miljard euro teruggebracht. Daar zit ruimte. ‘Je kunt denken aan een crisis- en herstelbelasting: een tijdelijke toeslag op de inkomstenen vennootschapsbelasting om de schade van de crisis weg te werken. Vooral de hogere inkomens kunnen best wat meer betalen.’

Het kabinet wil een maatschappelijk debat alvorens het besluiten neemt. Wéér het land in om ideeën te verzamelen?
‘Wat mij betreft geen ronde door het land. Maar het zou raar zijn te denken dat wij in Den Haag de wijsheid in pacht hebben. Dit kun je niet op een achternamiddag regelen. ‘We moeten de samenleving meenemen in het denkproces. Mensen moeten weten waarvoor we het doen.’

Dat deed minister Bos (Financiën) toch ook niet toen hij ABN Amro opkocht? Daadkracht – daar houdt de kiezer van.
‘Soms moet het snel en daadkrachtig. Dan moet je er staan. Nu hebben we meer tijd.’

De VVD zegde deze week met SP en PVV voor het eerst in haar geschiedenis het vertrouwen in een kabinet op. Dat moet toch veel pijn doen.
‘Dat zegt dat het met de VVD slecht gaat in de peilingen, en ze meer met zichzelf bezig zijn dan met het land. Mark Rutte verkwanselt de naam van de VVD als betrouwbare, degelijke bestuurderspartij. Ongelooflijk.’

(de Volkskrant, 19 september 2009)