'Nieuwe welzijnswet past in christelijke visie'

Eén van de leuzen van het kabinet is 'eigen verantwoordelijkheid'. De op stapel staande Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) wil daar voor een deel vorm aan geven. Naast een bezuinigingsdoelstelling zit er ook achter dat de burger en zijn directe omgeving meer kan en moet doen voor zijn welzijn. De buren, familie en de kerk kunnen bijdragen aan het verlenen van (mantel)zorg.

Tijdens een congres van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie omarmde Roel Kuiper, lector maatschappelijk werk, de achterliggende visie van de WMO. ,,Het is in wezen een visie die altijd in christelijke kring is verdedigd'', zei Kuiper. In die visie heeft de overheid een begrensde taak. Wel vreest Kuiper de gevolgen van deze ,,revolutie in welzijnsland''. Die gevolgen kunnen hevig zijn omdat de samenleving sinds de opbouw van de verzorgingsstaat drastisch is veranderd. Kuiper zei er nog niet uit te zijn hoe de op zich juiste visie op de beperkte overheidstaak zich verhoudt tot de eigen verantwoordelijkheid van de burger in zijn naaste omgeving. Voor hem staat vast dat de taak van de overheid om als schild van de zwakken te fungeren hoe dan ook overeind moet blijven.

Ook ziet Kuiper voor de WMO, die volgens planning reeds in 2006 moet ingaan, een taak weggelegd voor de kerken. ,,Misschien kan de kerk iets gaan betekenen voor de buurt waarin ze staat, bijvoorbeeld voor de ouderenzorg.'' In de praktijk zal blijken dat daar een hele omslag voor nodig is. En als de kerken daarin een taak zien, moeten ze dat op een duurzame wijze doen, met inschakeling van professionals, vond Kuiper. ,,Een simpele oproep voor vrijwilligers in het kerkblad volstaat niet.'' Dat die omslag van de kerk richting samenleving nog lang niet is gemaakt beaamde het nog verse raadslid van de ChristenUnie Wim Rietkerk. De Utrechtse oud-predikant heeft in twee maanden tijd vijf wijkraden in zijn stad bezocht en kwam er niet één gemeentelid van zijn kerk tegen. ,,Mijn indruk is dat wat er gebeurt op het buurtniveau voorbij gaat aan de kerkmensen. De orthodoxe kerken verkeren nog steeds in hun eigen sociale omgeving.'' Rietkerk noemde wat Kuiper voorstelde ,,heel ingrijpend''.

Buurtproject

Namens de regeringsdenktank, de WRR, gaven Pieter Winsemius en Marja Jager-Vreugdenhil een toelichting op een onderzoek naar de sociale betrokkenheid van en in de buurt. Over enkele maanden rapporteert zal de WRR daarover.

Het tweetal gaf de congresdeelnemers een voorproefje van hun onderzoeksresultaten. Uit het grootschalig onderzoek is gebleken dat mensen in het algemeen best bereid zijn zich in te zetten voor hun buurt. Nederland als vrijwilligersland bestaat nog altijd. Maar pakweg één op de drie burgers houdt zich afzijdig en is wantrouwend ten opzichte van de overheid.

Het wordt een buitengewoon lastige klus ook die burgers er weer bij te betrekken, menen de WRR-mensen. Maar op grond van hun ervaringen in tal van buurtprojecten in het land zijn ze niet pessimistisch. De kern ligt erin, vertelde Winsemius, dat de burger zich serieus genomen voelt door de overheid. Dat hoeft niet te betekenen dat hij altijd zijn zin krijgt. ,,Hoe krijg je het zo ver dat de mensen in een buurt weer zeggen: 'dit is mijn buurt'.''

Winsemius noemde het voorbeeld van de politie die met inzet van burgers meer bereikt dat met een blik extra agenten. In een Rotterdamse wijk heeft het rondlopen in de eigen buurt geleid tot een afname van drugsoverlast en inbraak. ,,De opdracht is om de buurten terug te veroveren. Dat is moeilijk, maar we hebben geen andere keus'', gaf de oud-bewindsman en organisatiedeskundige aan.

Door ND-redacteur Piet H. de Jong

Gepubliceerd in het Nederlands Dagblad, 11-12-2004

Kuiper kritisch over ideologie kabinet

UTRECHT - De ChristenUnie moet de doelstelling van het kabinet om verantwoordelijkheden terug te geven aan de samenleving steunen, voorzover die samenleving daar rijp voor is.

Dat zei prof. dr. R. Kuiper vrijdag op een congres van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. Het congres had als thema: ”Op eigen benen. Vadertje staat en een volwassen samenleving?”.

Volgens Kuiper sluit de kabinetsdoelstelling om de samenleving zo veel mogelijk zelfredzaam te maken aan bij wat christelijke partijen vanouds hebben beoogd. In die zin zou de ChristenUnie het kabinetsbeleid, ook waar het de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) betreft, voluit kunnen steunen. Toch plaatst de hoogleraar en oud-directeur van het wetenschappelijk instituut kritische kanttekeningen. „Het CDA ging het bij dit soort beleid altijd om de verantwoordelijke samenleving. Maar momenteel ik krijg nogal eens het idee dat het vooral draait om de zelfredzaamheid van het inidividu, een individu dat weliswaar de staat niet nodig heeft, maar zich ook niet bekommert om anderen. En de VVD gaat het ten diepste alleen om bezuinigingen.”

Kuiper heeft er dan ook geen trek in „alleen maar een principieel vertoog te houden in de zin van: dit is prachtig, dit moeten we doen.” Volgens hem is de samenleving in veel opzichten niet rijp voor het oppakken van eigen verantwoordelijkheid. „In die situatie mag de overheid zaken als de sociale zekerheid niet zomaar over de schutting gooien, in de hoop dat het aan andere kant vanzelf goed komt.”

Op het congres gaven WRR-lid Winsemius en onderzoekster mevrouw Jager-Vreugdenhil toelichting op een rapport dat zij binnenkort publiceren over sociale betrokkenheid in buurten. Volgens het tweetal zijn er nog altijd veel mensen die zich als vrijwilliger in willen zetten voor hun buurt. Voorwaarde is wel dat de overheid hun vertrouwen geeft en hen serieus neemt.