Wat bedoelen we met ‘opkomst’?
Opkomst is het aandeel kiesgerechtigden dat daadwerkelijk een stem uitbrengt. Het gaat om alle ingeleverde stembiljetten (ook blanco of ongeldig) ten opzichte van het aantal kiesgerechtigden. Het opkomstpercentage wordt na de definitieve tellingen officieel vastgesteld en gepubliceerd.
Waarom verschilt de opkomst per verkiezing?
- Aard van de verkiezing: landelijke verkiezingen (Tweede Kamer) trekken vaak meer kiezers dan Europese of lokale verkiezingen.
- Historie: tot 1970 gold in Nederland opkomstplicht; sindsdien schommelt de opkomst bij Tweede Kamerverkiezingen gemiddeld rond ~80%.
- Context: spanningsniveau van de verkiezing, thema’s, mobilisatie en praktische drempels spelen mee.
Lees hier meer over hoe de Tweede Kamerverkiezingen werken.
Waar vind ik de officiële opkomst?
- De officiële opkomst staat bij de uitslagen in de Databank Verkiezingsuitslagen.
- Op de verkiezingsavond delen media vaak voorlopige cijfers; die kunnen nog afwijken van de definitieve opkomst.
Tweede Kamer 2025: wanneer weten we het?
- Stemming: woensdag 29 oktober 2025.
- Na het handmatig tellen in stembureaus volgen controles door gemeentelijke stembureaus en hoofdstembureaus. Daarna stelt het centraal stembureau (Kiesraad) de officiële uitslag, inclusief opkomst, vast in een openbare zitting op vrijdag 7 november 2025 (10.00–13.00 uur).
Veelgestelde vragen
Is een blanco of ongeldige stem ‘opkomst’?
Ja. Je komt op en levert een stembiljet in; dat telt mee voor de opkomst. Voor de zetelverdeling tellen alleen geldige stemmen op kandidaten mee.
Waarom is de opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen lager?
Lokale verkiezingen kennen traditioneel een lagere opkomst dan landelijke. Dat heeft meerdere oorzaken (bekendheid, gevoel van impact, praktische drempels), maar het verschilt per gemeente en jaar.
Kan de opkomst nog veranderen na de verkiezingsavond?
Ja. Cijfers op de avond zelf zijn indicatief. De definitieve opkomst volgt na afronding van tellen en controles.
