Bouwen

We willen dat wonen weer betaalbaar wordt voor iedereen. Daarom zorgen we dat minstens twee derde van de nieuw te bouwen huizen betaalbaar is, waaronder 30 procent sociale huur. Om dat mogelijk te maken, geven we woningcorporaties meer financiële ruimte. Ze mogen een deel van hun winst opnieuw investeren in nieuwe woningen (de herbestedingsreserve), dat levert elk jaar een miljard euro extra op voor meer betaalbare huizen. Ook mogen corporaties makkelijker investeren in huurwoningen voor mensen met een modaal inkomen, zonder ingewikkelde regels of toetsen. Voor deze woningen kunnen ze bovendien voordelig geld lenen bij het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Daarnaast zorgen we voor meer betaalbare koopwoningen. Daarom breiden we het Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoningen uit, zodat ook starters eindelijk een kans krijgen op de koopmarkt. We onderzoeken de moeilijkheden van starters op de woningmarkt en nemen daarbij de positie van de leenstelselgeneratie mee.

Concreet betekent dit:

• Betaalbare woningen in elke regio: sociale huur én middenhuur, plus koop met steun via het Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoningen.
• Meer investeringsruimte voor corporaties, zodat betaalbare woningen sneller van de grond komen – cruciaal bij aanhoudende woningnood.
• Slimme inzet van WSW en herbestedingsreserve: middelen gaan direct naar meer betaalbare woningen, niet naar bureaucratie.

De bouw van woningen loopt vaak vast in lange en ingewikkelde vergunningsprocedures. Er zijn veel regels, verplichte onderzoeken naar natuur, archeologie en milieu én er is een tekort aan mensen die de vergunningen afhandelen. We versimpelen en versnellen daarom vergunningprocedures, zodat de meeste tijd van een bouwproject niet meer in procedures zit. Dit doen we zonder afbreuk te doen aan een gezonde en veilige plek om te leven. Landelijke en Europese regels over natuurbescherming passen we hierop aan. Voor grote nieuwbouwlocaties komt er een centrale aanpak, waarin Rijk, provincie, gemeente en waterschap samenwerken. Alle provincies moeten meer plancapaciteit gaan programmeren, om het aantal gebouwde woningen te vergroten. Er worden steeds meer woningen in de fabriek gebouwd. Dit moedigen we aan en vereenvoudigen we door een landelijke goedkeuring, zodat niet elk project apart beoordeeld hoeft te worden. We maken het mogelijk om sneller belangrijke infrastructuur aan te leggen, zoals elektriciteitsvoorzieningen of bescherming tegen overstromingen. Hiervoor komt een wet of tijdelijke regeling. Provincies krijgen de taak om snel plannen op te stellen voor bescherming van diersoorten, zodat bouwen en natuur beter samengaan. Bezwaarprocedures worden korter: mensen of groepen zonder direct belang kunnen geen eindeloze vertraging meer veroorzaken. De Raad van State gaat werken met een snelle toets vooraf (zoals in Duitsland), om onnodige rechtszaken eruit te filteren.

Concreet betekent dit:

• Kortere termijnen en één loket: woningnood vraagt snelheid. De woningcrisis lossen we niet op met stapels papier, maar met duidelijke stappen.
• Fabrieksmatig (industrieel) bouwen met landelijke goedkeuring: meer betaalbare woningen in minder tijd, met behoud van kwaliteit.
• Snellere aanleg van energie- en waterveiligheidsinfrastructuur, zodat projecten niet vastlopen en woningnood niet verder oploopt.

De ruimte in Nederland is beperkt. Verdichten (méér woningen bouwen binnen bestaande steden) is daarom essentieel. Door te bouwen op plekken waar de infrastructuur al ligt, voorkomen we dat open landschap verdwijnt en houden we voorzieningen bereikbaar. Deze verdichtingsplannen lopen nu vaak vast op strikte parkeernormen, geluidsregels of toegankelijkheidseisen. De ChristenUnie wil daarom slimme aanpassingen van de regels. Binnensteden blijven autoluw, maar we leggen geen landelijke parkeernormen op: dat is maatwerk voor gemeenten. We investeren in goede bereikbaarheid, ook zonder auto. Verdichten is niet hetzelfde als volbouwen: ontmoetingsplekken en een groene omgeving horen hier bij. Geluidsnormen blijven gewaarborgd binnen redelijke kaders en bij toegankelijkheid houden we rekening met de bestaande, vaak historische bouw.

Concreet betekent dit:

• Verdichting met kwaliteit: groene pleinen, speelplekken en voorzieningen dichtbij. Zo wordt de woningcrisis niet uitgeruild tegen leefbaarheid.
• Slimme regels die betaalbare woningen mogelijk maken, zonder one-size-fits-all parkeernormen.

We bouwen waar dat kan eerst binnen de dorpen en steden. Vooral in dorpen stimuleren we uitbreidingen met ‘een buurtje erbij’, zodat jongeren en starters in hun eigen dorp kunnen blijven wonen. Dit is hard nodig om voorzieningen zoals kerken, scholen, winkels en sportverenigingen in de toekomst te behouden. Grotere nieuwbouwlocaties buiten de dorpen en steden, die nodig zijn om de woningnood op te lossen, worden gebouwd op plekken die verantwoord zijn qua gesteldheid van water en bodem én goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Zo houden we Nederland leefbaar én bereikbaar.

Concreet betekent dit:

• ‘Buurtje erbij’ waar het kan, grotere locaties waar het moet – altijd met het oog op het terugdringen van woningnood en het bieden van betaalbare woningen.
• OV-bereikbaarheid en water- en bodemsystemen zijn randvoorwaardelijk; zo bouwen we toekomstvast en temperen we de woningcrisis.

Bouwen in risicovolle gebieden wordt vermeden, bijvoorbeeld bij een kwetsbare bodem, overstromingsgevaar of ongezond leefklimaat. Rijk en gemeenten kijken minimaal 50 jaar vooruit in de keuzes waar wel en niet wordt gebouwd. Er wordt rekening gehouden met zaken zoals lokaal klimaat, voldoende schaduw door bomen, tegengaan van verstening en stedelijke oververhitting. Inpassen van verkoelende maatregelen wordt de standaard werkwijze. We willen dat nieuwbouwwoningen niet alleen energiezuinig zijn, maar ook duurzaam gebouwd worden. Daarom werken we mee aan een nieuwe Europese rekenmethode die kijkt naar de totale impact van een woning: van de CO₂-uitstoot van de gebruikte bouwmaterialen tot het energieverbruik en de energieopwekking per uur. Wie kiest voor herbruikbare (circulaire) of biobased materialen, zoals duurzaam hout of hennep, wordt daarvoor beloond. Zo stimuleren we innovatief bouwen: klimaatbestendig, natuurinclusief en kostenefficiënt. We werken samen met de bouwsector en kennisinstellingen om dit verder te ontwikkelen. Zo verlagen we de woonlasten én versterken we de positie van Nederland als koploper in duurzame bouw.

Concreet betekent dit:

• Innovatief en circulair bouwen verlaagt de woonlasten op termijn en helpt de woningcrisis duurzaam te doorbreken.
• We kiezen voor locaties die passen bij het bodem- en watersysteem; woningnood mag ons niet in onveilige keuzes duwen.

. De ruimte in Nederland is schaars en kostbaar. Het vraagt zorgvuldigheid én visie om keuzes te maken over wonen, werken, natuur en infrastructuur. Vanuit christelijk-sociaal gedachtegoed noemen we dat ruimtelijk rentmeesterschap: verantwoord en eerlijk omgaan met de ruimte, met oog voor toekomstige generaties én het geheel van mens, natuur en economie. Dit betekent ook dat we zuinig omgaan met de ruimte die nodig is voor wonen, met respect voor onze historische landschappen.

Het is hard nodig om grote keuzes voor de toekomst van Nederland te durven nemen. Het Rijk komt daarom eindelijk met de langverwachte ‘Nota Ruimte’. Daarin worden grote structuurkeuzes gemaakt, zoals de Lelylijn, Nedersaksenlijn, het aanwijzen van grootschalige nieuwbouwlocaties, Deltawind21 in combinatie met een derde Maasvlakte en natuurontwikkeling. Tegelijk stimuleren we de leefbaarheid in álle delen van het land – van stad tot platteland – en bevorderen we ruimtelijke solidariteit tussen regio’s. Voor grote woningbouwopgaven komt een landelijke aanpak, zoals eerder bij de VINEX-wijken. Zo zorgen we dat bouwen sneller en beter gebeurt, op plekken die toekomstbestendig en bereikbaar zijn. Ook komt er een nieuwe ruilverkaveling om boeren toekomstperspectief te geven en landbouwgronden logischer en duurzamer in te richten.

Waarom dit nodig is:

• De woningnood vraagt om regie en richting: met de Nota Ruimte kiezen we voor toekomstbestendige locaties en duidelijke prioriteiten.
• Landelijke aanpak waar dat moet, lokaal maatwerk waar het kan – zo houden we tempo in betaalbare woningen en beschermen we landschap en natuur.

Grond is in Nederland duur. Dat komt deels doordat er veel wordt gespeculeerd: grond wordt opgekocht in de hoop dat het later veel meer waard wordt. Wanneer bouwrijp gemaakte grond sterk in waarde stijgt, profiteert hier vooral de private eigenaar van – de samenleving nauwelijks. De ChristenUnie wil dat deze waardestijging eerlijker wordt verdeeld. Daarom zijn we voor een belasting op de winst die ontstaat als grond bouwgrond wordt (planbatenheffing), we pakken hiermee ook grondspeculatie aan. Gemeenten moeten actiever met hun grond omgaan. Ze hebben al middelen om invloed uit te oefenen – zoals het voorkeursrecht of regels uit de Omgevingswet – maar die worden nog te weinig ingezet. Wij stimuleren dat gemeenten hier krachtiger mee aan de slag gaan. We maken de instrumenten waar nodig makkelijker in gebruik, zodat er sneller en betaalbaar gebouwd wordt en leegstand effectief wordt aangepakt.

Zo voorkomt eerlijk grondbeleid dat woningnood oploopt:

• Met planbatenheffing delen we eerlijk in waardestijgingen en investeren we terug in betaalbare woningen en gebiedskwaliteit.
• Actief grondbeleid door gemeenten houdt speculatie tegen en helpt de woningcrisis te doorbreken.

Door de hypotheekrenteaftrek worden woningzoekenden en huurders op achterstand gezet ten opzichte van woningeigenaren. Hierdoor betalen huurders bij een gelijk inkomen meer belasting dan kopers. De hypotheekrenteaftrek zorgt er bovendien voor dat huizen duurder worden, omdat kopers meer kunnen bieden dan zonder deze regeling mogelijk zou zijn. In het kader van haar algehele herziening van het belastingstelsel, wil de ChristenUnie deze regeling de komende decennia geleidelijk afbouwen. Tegelijkertijd schaffen we het eigenwoningforfait af over de eerste miljoen euro, zodat over de eerste miljoen euro aan woningwaarde geen belasting meer hoeft te worden betaald.

Wat dit betekent voor betaalbaarheid:

• Eerlijkere maandlasten tussen huurders en kopers en minder prijsopdrijving; dat helpt woningnood en woningcrisis te dempen.
• Een eenvoudiger, eigendomsneutraal stelsel past bij onze standpunten over wonen en geeft ruimte aan betaalbare woningen.

Bestaande gebouwen benutten we beter, bijvoorbeeld door leegstaande kantoren en gebouwen om te bouwen tot woningen, grote woningen te splitsen of door een extra verdieping op bestaande huizen toe te voegen (optoppen). Ook maken we het makkelijker om een (pre-)mantelzorg- of familiewoning in de tuin te plaatsen of een kamer te verhuren. We stimuleren hospitaverhuur en maken de regels en huurbescherming daarvoor eenvoudiger.

Meer thuis, minder leegstand:

• Transformatie en optoppen leveren snel betaalbare woningen op en verlichten de woningnood.
• Eenvoudige regels voor mantelzorgwoningen en hospitaverhuur helpen de woningcrisis praktisch op te lossen.

We bouwen studentenkamers zodat studenten in de stad kunnen wonen waar ze studeren en hun sociale leven opbouwen. We maken hospitaverhuur weer aantrekkelijk, onder andere door huurbescherming bij hospitaverhuur te laten gelden zolang de huurder studeert. Door de belastingdruk op verhuurd vastgoed in box 3 te verlagen, wordt het verhuren van studentenhuizen voor particuliere eigenaren weer aantrekkelijk.

Studenten verdienen woonruimte:

• Extra studentenkamers en hospitaverhuur verminderen woningnood in studentensteden.
• Duidelijke bescherming en duidelijke regels

• Wat bedoelt de ChristenUnie met betaalbare woningen?
  Huizen die betaalbaar zijn voor starters, gezinnen en middeninkomens – in sociale huur, middenhuur en betaalbare koop. Betaalbare woningen zijn essentieel om de woningnood en de woningcrisis te doorbreken.
• Hoe verhouden snelheid en kwaliteit zich?
  We versnellen waar het kan, zonder concessies aan veiligheid, natuur en leefbaarheid. Zo lossen we woningnood op zonder nieuwe problemen te creëren.
• Wat zijn jullie belangrijkste standpunten over wonen in één overzicht?
  Meer en sneller bouwen (min. 2/3 betaalbaar), eerlijk grondbeleid (planbatenheffing), voorspelbare woonlasten (eigendomsneutraal), toekomstvast bouwen en slim benutten van de bestaande voorraad. Dit zijn onze standpunten over wonen waarmee we de woningcrisis terugdringen.