Dakloosheid
In Nederland zijn te veel mensen dak- en thuisloos. Mensen raken dakloos omdat ze verstrikt raken in regels en procedures of slachtoffer zijn van sociaal isolement. De overheid biedt allereerst tijdelijke opvang voor mensen die het zelf (even) niet kunnen. Deze opvang is bedoeld om tot rust te komen, maar vaak is de opvang zelf een bron van onrust doordat mensen te dicht op elkaar leven. Dat moet anders.
We streven naar een situatie waarin mensen zo lang mogelijk in hun huis kunnen blijven wonen door zorg aan huis te bieden. Dit vraagt voldoende (geclusterde) huisvesting voor kwetsbare doelgroepen, ook in wijken met meer draagkracht. Wij vragen de samenleving om ruimte te bieden aan mensen die ‘anders’ zijn. Cruciaal hierbij is dat er aandacht en ondersteuning is voor mantelzorgers en buren. Ambulante ondersteuning, inloophuizen en crisisbedden zijn nodig voor als het thuis even niet meer gaat. Op deze manier werken we aan een aanpak waarin de kracht van de gemeenschap meer centraal staat. De ambitie van de recent ingezette aanpak Een (t)huis, een toekomst houden we vast.
Het stijgend aantal zwerfjongeren vraagt speciale aandacht. We pleiten voor het stuk voor stuk aanpakken van de oorzaken: te weinig betaalbare woningen, problematische schulden, verminderde zelfredzaamheid, slechte aansluiting tussen jeugdzorg en de verwachte zelfredzaamheid op 18-jarige leeftijd. Geen jongere mag uit beeld raken.
Onze voorstellen:
- Housing first. Housing First fungeert als leidend principe. Het werkt het best om daklozen niet in een opvang, maar in een eigen woning te begeleiden.
- Huisvestingsplicht. De gemeenten krijgen een huisvestingsplicht voor alle mensen die uitstromen uit beschermd wonen en de maatschappelijke opvang, vergelijkbaar met de huisvestingsplicht voor statushouders. Er worden daarover prestatieafspraken gemaakt met woningcorporaties. Op die manier voorkomen we dat mensen op straat belanden.
- Geen slaapzalen. Er komen afspraken met gemeenten om de opvang kleinschaliger te organiseren. Geen slaapzalen meer maar één of twee-persoonskamers.
- Quotumregeling. Het oplossen van dakloosheid vraagt een bijdrage van elke gemeente. Daarom voeren we tijdelijk een quotumregeling in voor het beschikbaar stellen van (tijdelijke) woonruimten voor dak- en thuislozen.
- Stimuleren van omklapwoningen. Als mensen hun leven eindelijk op orde hebben, moeten ze hun tijdelijke woning uit en elders helemaal opnieuw beginnen. Dit is onwenselijk en risicovol. In ‘omklapwoningen’ krijgen mensen de kans om te groeien in zelfstandigheid en kan de hulpverlening zich terugtrekken. De overheid maakt een landelijke afspraak over samenwerking tussen zorgaanbieders, gemeenten en woningcorporaties om dit te bereiken.
- Jongerenregisseurs. Er komen jongerenregisseurs voor (zwerf-)jongeren die tussen wal en schip raken bij het vinden van een huis, opleiding, inkomen en zorg; zij bieden ook een half jaar nazorg.
- Bijstand op maat voor dakloze jongere. Voor jongeren van 18 tot 21 jaar die dakloos zijn of in omstandigheden raken waarbij ouders/ verzorgers hun onderhoudsplicht niet kunnen nakomen, worden oplossingen mogelijk gemaakt. Bijvoorbeeld via de bijzondere bijstand of individueel maatwerk via de Participatiewet.
- Geen kostendelersnorm. De leeftijd voor de kostendelersnorm gaat omhoog naar 27 jaar. We passen de wet zo aan dat ieder die een naaste in acute (woning)nood onderdak biedt in de eigen woning, hier de mogelijkheid voor krijgt, zonder dat de kostendelersnorm van toepassing is (verlengde van de pilot ‘Onder de pannen’).
- Afschaffen zoekperiode bijstand. We schaffen de zoekperiode van vier weken af voor mensen die een bijstandsuitkering aanvragen. Vier weken duren voor jongeren erg lang. De kans op problemen die tot dakloosheid kunnen leiden is dan al groot.
- Gespecialiseerde opvang voor slachtoffers mensenhandel. Voor specifieke doelgroepen, zoals slachtoffers van mensenhandel, wordt bovenregionaal gespecialiseerde opvang gerealiseerd, zodat ook deze groepen goede hulp en opvang krijgen.
- Doordecentralisatie maatschappelijke opvang. Als uit de praktijk blijkt dat de doordecentralisatie van beschermd wonen goed werkt, gebeurt dat in 2025 ook met maatschappelijke opvang.
