Bijdrage Carla Dik-Faber aan het algemeen overleg Maatschappelijke opvang / zwerfjongeren / daklozenproblematiek

donderdag 26 juni 2014

Bijdrage van ChristenUnie Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber als lid van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan een algemeen overleg met staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Onderwerp:   Maatschappelijke opvang/zwerfjongeren/Daklozenproblematiek

Kamerstuk:    29 325

Datum:           26 juni 2014

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. Ik wil u voorstellen aan Wouter. Hij is 20 jaar en krijgt na detentie en behandeling een nieuwe kans. De PIJ-maatregel, Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen, kan vervroegd worden opgeheven. De rechter is akkoord. Er is een woning, een baan en een coach voor hem geregeld. Dus je zou zeggen dat de toekomst Wouter toelacht.

Was het maar waar, want één hobbel moet nog worden genomen. Wouter heeft volgens zijn behandelaars de rust van een zelfstandige woning nodig. De maandhuur daarvan is al snel zo'n €250 hoger dan hij kan betalen. De vraag is wie daarvoor gaat opdraaien. De gemeente weigert te betalen en je kunt je daar ook nog wel wat bij voorstellen. Maar het gevolg is dat Wouter voorlopig in detentie blijft, à €500, let wel, niet per maand maar per dag. Die rekening gaat naar de samenleving en als we niet uitkijken, komt Wouter straks op straat terecht.

Ik wil u aan nog iemand voorstellen, Shamir. Shamir heeft zware psychische problemen en heeft in de jaren tachtig iemand vermoord. Hij heeft niet meegewerkt aan onderzoek en heeft daarom geen tbs opgelegd gekregen. Nu is Shamir vrij. Hij zwerft over straat en heeft inmiddels al steekincidenten veroorzaakt. Af en toe wordt hij opgepakt, maar niemand krijgt greep op hem. De enige manier om Shamir nog te behandelen, is in een tbs-omgeving. In de reguliere wetgeving lukt dat niet. Alleen, de zorgverzekeraar wil die zorg in een tbs-omgeving niet betalen. Ondertussen heeft justitie bedden ingekocht die leeg blijven. Er is een oplossing maar die blijft onbenut vanwege verkokering tussen de civiele en de strafrechtelijke zorg.

In deze Kamer maken wij wetten en natuurlijk is enige mate van systeemdenken daarbij onvermijdelijk. Maar laten wij met elkaar vooral niet vergeten dat de zorg gaat over mensen, mensen die niet altijd in systemen te vangen zijn. Ik vraag vandaag aandacht voor de groep mensen die tussen wal en schip dreigt te vallen. Dat zijn de mensen met grote psychische problemen, soms een gevaar voor zichzelf of voor anderen, die alleen dankzij organisaties als het Leger des Heils zorg krijgen die nodig is. De mensen van het Leger des Heils denken niet eerst aan indicaties maar pakken soms letterlijk de mensen van de straat op om zorg te geven die nodig is. Zij signaleren dat door de afbouw van ggz-bedden, celcapaciteit en tbs- plaatsen het aantal dak- en thuislozen toeneemt. Ook de staatssecretaris ziet dat, zoals ik heb gelezen in zijn brief. De vraag is of de gemeenten hierop voldoende zijn voorbereid. Krijgt de staatssecretaris deze signalen ook in zijn gesprek met gemeenten? Wat gaat hij doen? Het gaat om mensen met veelal meervoudige problematiek die op straat wonen of in dag- en nachtopvangvoorzieningen, mensen die niet eenvoudig in indicatiecriteria te vangen zijn. Hun zorgzwaarte geeft aanleiding om hen onder de Wlz te brengen, de Wet langdurige zorg. Daarover komen wij nog uitgebreid met elkaar te spreken, maar heeft de staatssecretaris ook deze groep mensen in het vizier?

Voor de zorg voor zwerfjongeren zijn de middelen toegerekend aan gemeenten volgens het woonplaatsbeginsel van de Jeugdwet. Het gaat hier echter om een zeer kwetsbare groep. De ChristenUnie had liever gezien dat het geld voor de jeugd-RIBW-plaatsen naar centrumgemeenten gaat, waar veel expertise bestaat. Hoe voorkomen wij nu dat deze groep straks door de versnippering van geldstromen buiten beeld geraakt? Is de continuïteit van zorg aan zwerfjongeren die nu in jeugd-RIBW's verblijven voldoende geborgd na 1 januari? Graag een reactie.

Woningcorporaties krijgen ook vaker dan wij met elkaar denken te maken met mensen die kampen met psychische problematiek, maar ook met schulden, met verslaving en niet zelden met een stapeling van die problemen. Om te voorkomen dat mensen op straat belanden, is het belangrijk dat we deze mensen snel in het vizier hebben en dat de begeleiding op orde is. Dat geldt trouwens ook voor mensen die bijvoorbeeld na detentie terugkeren in de samenleving. Ook dan stellen woningcorporaties vaak de voorwaarde van begeleiding al voordat zij een woning ter beschikking stellen. Hebben gemeenten deze extramurale begeleiding voldoende in het vizier, zo vraag ik de staatssecretaris. En is dit ook een onderwerp aan de regionale transitietafels Wmo?

De staatssecretaris schrijft in zijn brief van 7 maart 2014 dat hij in gesprek is met Siriz over de precieze invulling van de uitvoering van een amendement om een impuls te geven aan het voorkomen van ongewenste zwangerschappen, het bieden van ambulante hulp en het opvangen van tienermoeders met behoud van de specifieke landelijke expertise van Siriz. Kan de staatssecretaris hierover al meer duidelijkheid geven?

Ik rond af. Ik kom terug bij de twee verhalen waarmee ik mijn bijdrage begon. Er zijn honderden voorbeelden van mensen aan de rand van de samenleving die niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. Zij zijn te ingewikkeld voor het reguliere systeem. De meest structurele oplossing voor dat probleem is het persoonsvolgende budget. Dat zou het gesleep van mensen die niet in een hokje passen van geldpotje naar geldpotje en van formulier naar formulier echt kunnen doorbreken. Maar wij spreken daar als Kamer al jaren over en ik vrees dat wij er nog wel even over blijven praten. Maar voor de mensen over wie ik heb gesproken, is nu actie nodig. Ik vraag de staatssecretaris dan ook tot slot om hier dwars door systemen en afspraken heen te denken en de problemen voor deze groep op te lossen, door, in de geest van het Leger des Heils, eerst de hulp geven en daarna pas de formulieren in te vullen.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.

 

« Terug

Archief > 2014 > juni