Bijdrage Carla Dik-Faber aan het plenair debat m.b.t. Wijziging van de Embryowet in verband met de aanpassing van het verbod op geslachtskeuze en gebruik van geslachtscellen en embryo’s ten behoeve van kwaliteitsbewaking
Bijdrage Carla Dik-Faber aan een plenair debat met minister de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Kamerstuknr. 35173
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. Het wetsvoorstel dat we vandaag bespreken, gaat over een gevoelig onderwerp. Enerzijds gaat het om het invoelbare verlangen van ouders naar een gezond kindje. Dan is het goed om te zien dat de medische wetenschap ons veel te bieden heeft. Anderzijds gaat het om het begin van het menselijk leven. Ik geloof dat God de schepper is van al het leven. Voor de ChristenUnie betekent dat dat het leven vanaf het prilste begin beschermwaardig is. Het is geen geheim dat hier voor de ChristenUnie een spanningsveld zit. Ik vind het dan ook zeer verstandig dat het kabinet behoedzaam te werk gaat bij de vraag of in de Embryowet onderzoeks- en toepassingsmogelijkheden verruimd moeten worden. Eerst wordt de vraag gesteld van de medisch-wetenschappelijke noodzaak. Zijn er toereikende alternatieven die geen of een minder vergaande verruiming van de beleidsruimte behoeven? In de tweede plaats vindt ethische bezinning plaats. Ten derde wordt er ook een maatschappelijke discussie gevoerd.
Voorzitter. Als het aankomt op ethische bezinning bij wetenschappers merk ik toch nog vaak dat zij het lastig vinden om verder te kijken dan de technische mogelijkheden die onderzoeken met embryo's bieden. Hoe wordt geborgd dat er in wetenschappelijke kringen van onderzoekers zelf voldoende ethische reflectie plaatsvindt? Dit vraagstuk is namelijk te belangrijk om het alleen over te laten aan de Gezondheidsraad of het Rathenau Instituut, hoe waardevol die adviezen ook kunnen zijn. Zo is er veel druk vanuit de wetenschap op het creëren van embryo's voor wetenschappelijk onderzoek. Hoe goed de doelstelling daarvan ook mag zijn, er worden speciaal voor onderzoek embryo's, dus menselijk leven, gecreëerd om het daarna te vernietigen. Voor de ChristenUnie druist dit instrumenteel gebruik van een embryo in tegen de menselijke waardigheid. Vandaag is dat niet het wetsvoorstel dat voorligt.
Voorzitter, ik zie een interruptie.
De voorzitter:
Ja, ik ook.
Mevrouw Ploumen (PvdA):
Ik ben het zeer met mevrouw Dik-Faber eens dat wetenschappelijke mogelijkheden op dit terrein altijd vergezeld moeten worden door ethische afwegingen. Feitelijk zegt zij dat de wetenschappers die zich hier in Nederland mee bezighouden, tekortschieten in het meewegen van die ethische overwegingen. Waar baseert zij dat op? Dat zou ik willen weten.
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
We hebben een rondetafel gehouden in de Tweede Kamer, waarbij veel wetenschappers aanwezig waren. Ook ethici waren aanwezig. Het viel mij op dat in dat gesprek, dat met de grootste zorgvuldigheid werd gevoerd, de ethische reflectie toch lastig was. Volgens mij hebben we dat zelfs allebei geproefd, volgens mij vanuit verschillende perspectieven. Een aantal ethische vragen kon onvoldoende beantwoord worden. Ik maak mij daar zorgen over. Ik vind het belangrijk dat op allerlei terreinen en ook in de wetenschap die ethische bezinning voldoende plaatsvindt. Daarom heb ik mijn vraag aan de minister gesteld.
Mevrouw Ploumen (PvdA):
Ik vind het belangrijk dat we hier precies over zijn. Ik herinner me inderdaad dat wij, zoals mevrouw Dik-Faber zegt, het daarover eens waren, maar mijn punt was nou juist dat de ethici die aan die rondetafel aanschoven, eigenlijk niet heel veel verder kwamen dan de moraliteit die u en ik hebben, weliswaar wellicht op een andere manier. Zij verwezen steeds naar het wetenschappelijk onderzoek. Mijn punt is eigenlijk heel eenvoudig. Mevrouw Dik-Faber heeft, zoals wij allemaal, alle recht om haar eigen waarneming met ons te delen, maar dat is iets anders dan constateren dat wetenschappers het moeilijk zouden vinden om ethische afwegingen te maken. Dat was wat zij in haar eerste inbreng zei. Daar zou ik dus graag een nuancering op willen aanbrengen.
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Mijn fractie vindt het heel belangrijk dat de ethische bezinning ook binnen de wetenschap plaatsvindt. Wat ik zie, is dat de wetenschap vanuit een zeer gerechtvaardigde vraag vanuit wensouders op zoek is naar mogelijkheden om wensouders van dienst te kunnen zijn. Dat begrijp ik heel erg goed. Tegelijkertijd kan die technische vooruitgang niet plaatsvinden zonder ethische reflectie. Ik vind het belangrijk dat het ook op die plek plaatsvindt.
De heer Hijink (SP):
Het standpunt van de ChristenUnie, bijvoorbeeld over het gebruik van kweekembryo's, hangt helemaal aan dat ene punt van de beschermwaardigheid van het leven, en dan vanaf het allereerste begin. Mevrouw Dik heeft zich eerder ook verzet tegen het instrumentele gebruik van embryo's; daarom wil zij geen embryo's kweken. Daar heb ik een vraag over. Deze minister heeft nog maar kortgeleden mogelijk gemaakt dat in abortusklinieken het spiraaltje kan worden geplaatst. Dat zal ook vergoed worden. Dat is een methode die via plaatsing in de baarmoeder zorgt dat een eventueel embryo wordt vernietigd. Dat is dan feitelijk toch ook strijdig met het uitgangspunt van de ChristenUnie dat in verband met de beschermwaardigheid van het leven ieder embryo dat zich ontwikkelt, beschermwaardig is? Waarom heeft zij zich dan niet verzet tegen dergelijke voorstellen? Als zij daar zo aan hecht, moet zij consequent zijn. Als zij dat niet is, kan zij ook de andere stap zetten, namelijk zo veel mogelijk restembryo's voorkomen door op beperkte schaal onderzoek onder embryo's mogelijk te maken.
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Ik kan een heel technisch verhaal houden over het voorkomen van een onbedoelde zwangerschap, maar voor zover mijn kennis strekt, is het op dit moment mogelijk om een vorm van anticonceptie te implementeren bij of aan te bieden aan vrouwen die onbedoeld zwanger zijn, om zo te voorkomen dat ze opnieuw zwanger worden. Daarbij spelen ook hormonen een rol, waardoor voorkomen wordt dat een eicel bevrucht wordt. Vergeef me dat ik de precieze namen niet kan benoemen, want ik was niet helemaal voorbereid op deze vraag. Maar dit is wel wat er aan de hand is. Ook hier schrijdt de wetenschap dus voort. Niet alleen de innesteling wordt dus voorkomen; überhaupt het bevruchten van een eicel wordt voorkomen. Dat is wat met de nieuwste vormen van anticonceptie mogelijk is geworden.
De heer Hijink (SP):
Dan moeten we maar eens van de minister horen of dat wat hij heeft voorgesteld zich ook beperkt tot deze categorie spiraaltjes, want er zijn natuurlijk ook gewoon spiraaltjes die heel oldskool ervoor zorgen dat de eicel wordt afgevoerd, ook als die al bevrucht is. Dan heb je het dus wel degelijk over het vernietigen van een embryo, dat niet tot stand is gekomen met het doel om te komen tot een zwangerschap. Dat is namelijk een ander argument dat mevrouw Dik bij de rondetafel aanvoerde: je mag alleen embryo's ontwikkelen als het tot doel heeft het tot stand brengen van een zwangerschap, het creëren van een kind. Dat is natuurlijk in het geval van anticonceptie absoluut niet aan de orde. Dus er zit gewoon een hele grote inconsistentie in het verhaal van de ChristenUnie.
Ik wil nog één keer de vraag herhalen die ik ook aan mevrouw Tellegen heb gesteld. Als wij nu op de hele lange termijn kunnen voorkomen dat wij restembryo's hebben, dus met beperkt onderzoek op kweekembryo's kunnen voorkomen dat wij duizenden embryo's die nu onbruikbaar zijn niet meer nodig zullen hebben, dan moet toch ook voor de ChristenUnie een ethische afweging te maken zijn over het voorkomen van het onnodig weggooien van dergelijke embryo's? Ik snap niet zo goed waarom zij vasthoudt aan die beschermwaardigheid helemaal in dat prille begin, terwijl je juist op de lange termijn heel veel meer restafval kan voorkomen. Dat is de verkeerde term. Ik wil daarmee zeggen: restembryo's.
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Ik begrijp het dilemma dat hier door de SP naar voren wordt gebracht heel goed. Ik vind het ook goed om te zien dat het ons beider inzet is om het aantal restembryo's omlaag te brengen. Die inzet steun ik. Alleen het voorstel van de SP behelst het terugbrengen van het aantal restembryo's door eerst embryo's te creëren om te kijken of we daar in de kwaliteitsbewaking et cetera verbetering in kunnen aanbrengen. Dat betekent gewoon echt een hele nieuwe stap. Dan zou het namelijk voor het eerst zijn dat we embryo's gaan creëren met als doel ze voor wetenschappelijk onderzoek in te zetten en ze vervolgens te vernietigen. Als we die stap zullen zetten, zal het daar niet bij blijven. Ik denk dat ook de heer Hijink dat wel weet. Dan zal ook ander wetenschappelijk onderzoek dat embryo's behoeft — denk bijvoorbeeld aan de CRISPR-Cas-techniek — vragen om vele, vele embryo's te creëren. Los van het argument dat het indruist tegen de beschermwaardigheid van het embryo en dat wij niet willen dat een embryo gecreëerd wordt voor instrumenteel gebruik, voorzie ik ook dat het hier niet bij zal blijven en dat we dus ook op andere punten embryo's zullen gaan creëren. Daar is mijn fractie beslist geen voorstander van.
De heer Hijink (SP):
Hoever wij gaan in de ontwikkeling van de techniek bepalen wij natuurlijk nog altijd zelf. Niet voor niks heb ik een amendement gemaakt die veel minder ver gaat dan het amendement van mevrouw Ploumen en mevrouw Ellemeet. Dat zal ik overigens ook steunen, maar ik heb er juist voor gekozen om ook voor die beperktere variant te kiezen. Wij gaan altijd nog zelf over hoever we daarin gaan. Ik wil mevrouw Dik wel voorhouden wat de consequentie is van haar redenering. Nu is het zo — dat hebben die onderzoekers ook gezegd in het rondetafelgesprek — dat je wel mag experimenteren, bijvoorbeeld met kweekvloeistoffen, de vloeistoffen die gebruikt worden om embryo's op te kweken. Daarmee mag je testen doen, maar alleen op embryo's die ook daadwerkelijk bedoeld zijn om weer teruggeplaatst te worden. Dus wij gebruiken op dit moment wel vrouwen en kinderen als proefkonijnen om te kijken wat het effect is geweest van de gebruikte kweekvloeistof. Dat vindt mevrouw Dik wél ethisch verantwoord. Maar mevrouw Dik vindt het niet ethisch verantwoord om op veel kleinere schaal onderzoek te doen om die kweekvloeistoffen nog veel succesvoller te maken, zodat je die proefkonijnen niet meer nodig hebt.
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Ik vind dat de heer Hijink een karikatuur maakt van het standpunt van de ChristenUnie. Als mensen zwanger willen worden en als ze daar dan bij worden geholpen door de ivf-techniek, dan is er altijd sprake van restembryo's doordat er meer embryo's worden gecreëerd dan er uiteindelijk teruggeplaatst zullen worden. Het gaat dan om vele embryo's meer: 95%, zo hebben we net gehoord. Die embryo's worden tot stand gebracht in het kader van een zwangerschapswens. Als dan embryo's overblijven, zullen die worden ingezet — dat gebeurt nu ook al — voor de kwaliteitsbewaking. Daar biedt dit wetsvoorstel een wettelijke grondslag voor. Dat is niet hetgeen waarvan de ChristenUnie nu een punt maakt. De ChristenUnie maakt er een punt van dat we speciaal embryo's gaan creëren voor wetenschappelijk onderzoek om ze vervolgens weer te vernietigen. Dat is voor mijn fractie een brug te ver.
Mevrouw Ellemeet (GroenLinks):
Ik wil nog even terugkomen op het vorige punt, over de wetenschap. Misschien bedoelde mevrouw Dik het niet zo, maar de manier waarop zij het uitsprak — de wetenschap heeft te weinig oog voor de ethische dimensie van alles wat met vruchtbaarheid te maken heeft, zo formuleerde ze het — vind ik echt een schoffering van de wetenschap. Dat doet, denk ik, ook geen recht aan de manier waarop onze wetenschappers dit precaire onderwerp behandelen, in de praktijk en in de theorie. Dus bedoelde mevrouw Dik wat anders, of bedoelde ze wel degelijk dit?
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Ik bedoel te zeggen dat ik het belangrijk vind dat binnen de wetenschap ook die ethische reflectie plaatsvindt, dat die niet alleen buiten de wetenschap om wordt georganiseerd maar ook binnen de wetenschap. Op basis van het rondetafelgesprek dat we hier in de Kamer hebben gehad, heb ik daar op dit moment niet voldoende vertrouwen in. Daarom vraag ik aan de minister hoe hij dat ziet, of hij erop wil reflecteren of binnen de wetenschap die ethische afweging voldoende plaatsvindt. Nogmaals, op basis van het rondetafelgesprek heb ik die zekerheid niet.
Mevrouw Ellemeet (GroenLinks):
Ten eerste: een rondetafelgesprek is kort, dus zeker voor ethische beschouwingen is er dan niet heel veel tijd. Ik breng bij mevrouw Dik in herinnering de bijdrage van mevrouw Van Beers, hoogleraar medische ethiek aan de Vrije Universiteit, iemand die heel duidelijk ook een ander geluid laat horen dan sommige andere ethici. Ik vind het wel heel ver gaan om ze op basis van één rondetafel allemaal van tafel te schuiven als zijnde ontoereikend wat betreft deze dimensie in de wetenschap. En we hebben natuurlijk ook allemaal stukken gelezen van deze ethici, die een rol spelen in de wetenschap en ook dicht tegen de medisch-ethische praktijk aan zitten. Ik vind dat echt te ver gaan.
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Ik signaleer in de wetenschap een enorme drive, in goed Nederlands, om verder onderzoek te doen, omdat men ziet dat er technieken zijn om mensen verder te helpen die bijvoorbeeld niet zwanger kunnen worden of geen gezond kindje kunnen krijgen. En ik waardeer dat. Ik waardeer dat die onderzoekers die nieuwsgierigheid hebben en zeggen: we willen verder kijken dan we nu kunnen; we willen stappen verder zetten om ook deze wensouders te kunnen helpen. Tegelijkertijd zal die nieuwsgierigheid altijd gepaard moeten gaan met ethische reflectie. Worden bij elke step die wij zetten de goede afwegingen gemaakt? Deze stap komt deze ouders ten goede, maar wat betekent die voor de mensheid, voor onze samenleving? Als we deze stap zetten, hoe kijken we dan aan tegen ziekte en lijden? Dat zijn allemaal vraagstukken die rondom de wetenschappelijke progressie die er is ook aan de orde moeten komen. Nogmaals, de rondetafel was voor mij een moment, en er zijn meer momenten geweest. Mevrouw Ellemeet noemt nou een persoon die ik zeer hoog heb zitten. Ik wil dus niks afdoen aan de individuele inzet van mensen, maar in het algemeen vraag ik mij af of die ethische reflectie, met alle vraagstukken die er zijn rondom vooruitgang in de wetenschap, voldoende plaatsvindt, juist binnen dat wetenschappelijke circuit. Daar heb ik een vraag bij.
De voorzitter:
Dan stel ik voor dat u verdergaat.
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Ja, voorzitter. Ik kom op het wetsvoorstel dat vandaag voorligt, om Embryowet op twee onderdelen te wijzigen. De eerste wijziging is het mogelijk maken van geslachtskeuze bij ernstige erfelijke aandoeningen met ongelijke geslachtsincidentie. De tweede wijziging is het mogelijk maken van het gebruiken van geslachtscellen van embryo's ten behoeve van de kwaliteitsbewaking in de fertiliteitszorg. Mijn fractie heeft hierover nog een aantal vragen.
Het is in ons land verboden om op geslacht te selecteren en dat is terecht, gezien de gelijke waarde van mensen. In artikel 26 van de Embryowet is hierop een uitzondering gemaakt voor ernstige geslachtsgebonden erfelijke aandoeningen. Het voorliggende wetsvoorstel voegt hieraan toe dat geslacht een selectiecriterium mag zijn wanneer sprake is van ongelijke geslachtsincidentie bij ernstige erfelijke aandoeningen. De oogaandoening LHON en erfelijke borstkanker komen hier op dit moment voor in aanmerking. Dit betekent echter niet dat er automatisch een recht ontstaat op pgd voor dragers van de desbetreffende aandoeningen, want uiteindelijk wordt elke individuele casus apart getoetst. Die zorgvuldigheid spreekt mijn fractie aan. Voor LHON geldt dat jongens een kans van 50% hebben op deze aandoening en meisjes een kans van 10%. Bij erfelijke borstkanker hebben vrouwen een kans van 60% tot 80% om borstkanker te krijgen; bij mannen gaat het om hooguit 7%. De ongelijkheid van de geslachtsincidentie bij deze twee erfelijke ziekten is overduidelijk, maar hoe zal dat zijn bij andere aandoeningen, die mogelijk in de nabije toekomst worden ontdekt? In welke mate moet de geslachtsincidentie ongelijk zijn om selectie op geslacht te rechtvaardigen? Ook de Raad van State heeft deze vragen en wijst hierop. Op dit punt zou ik ook graag een reactie van de minister willen.
In het regeerakkoord en in de memorie van toelichting worden de twee aandoeningen bij naam genoemd. In de wet worden de twee aandoeningen echter niet genoemd. Volgens de regering is dat om te voorkomen dat er een rigide kader ontstaat dat niet in staat is om in te spelen op nieuwe wetenschappelijke inzichten. Kan de minister stap voor stap het proces schetsen dat wordt gevolgd als er nieuwe ernstige erfelijke aandoeningen met een ongelijke geslachtsincidentie worden ontdekt waarbij pre-implantaire genetische diagnostiek kan worden toegepast? Op welke manier wordt de Kamer hiervan op de hoogte gehouden?
Eerlijk gezegd maakt mijn fractie zich zorgen over mogelijke aandoeningen op basis van geslachtsselectie gerechtvaardigd wordt geacht. Mijn fractie heeft daar ook vragen over. We weten bijvoorbeeld dat een stoornis in het autistisch spectrum vaker voorkomt bij jongens dan bij meisjes. Ik weet ook dat er zeer ernstige vormen van autisme zijn en daar moeten we zeker niet lichtvaardig over spreken, maar bij sommige vormen van autisme lijkt het toch passender om te spreken van een persoonlijkheidskenmerk dan van een ziekte. Daarom mijn vraag: wanneer is er eigenlijk sprake van een ernstige aandoening? Kan de minister hierop reflecteren?
Mevrouw Pia Dijkstra (D66):
Ik vind het altijd zo lastig als we het gaan hebben over onderwerpen die eigenlijk helemaal niet aan de orde zijn bij deze wetswijziging. We hebben het over ziektes — er worden er twee genoemd in deze wetswijziging — waarbij heel duidelijk valt aan te geven waar dat probleem zit, waar je dat kunt vinden. Maar een stoornis in het autismespectrum is helemaal niet aan de orde hier. Ik begrijp niet dat we het nu hebben over onderwerpen die heel ver af staan van wat we in deze wet regelen. Mijn vraag is eigenlijk: waarom brengt u dit op?
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Ik breng dit op omdat daar binnen mijn fractie vragen over waren. Als ik het me goed herinner is er nadrukkelijk aangegeven dat autisme vaker voorkomt bij jongens dan bij meisjes. Het wordt op dit moment volgens mij niet gezien als een genetische aandoening, dus het valt inderdaad niet onder deze wet. Maar volgens mij is in de nota naar aanleiding van het verslag ook door andere fracties naar voren gebracht dat het weliswaar op dit moment niet zo is, maar dat er wel nader onderzoek plaatsvindt en dat we het voor de toekomst niet kunnen uitsluiten. Mijn fractie brengt deze casus naar voren om de minister te vragen hoe het precies gaat als we in de toekomst nieuwe aandoeningen ontdekken. Hoe wordt dat proces afgelopen als besloten wordt tot preïmplantatie genetische diagnostiek? Hoe wordt de Kamer daarvan op de hoogte gehouden? Volgens mij zijn dat bijna dezelfde vragen als mevrouw Dijkstra zelf ook stelde.
Mevrouw Pia Dijkstra (D66):
Ik heb in elk geval gezegd dat ik het goed vind dat het geen limitatieve lijst is die beperkt is tot de twee ziekten die nu genoemd worden. Ik vraag het aan mevrouw Dik omdat we het ook gehad hebben over de maatschappelijke dialogen en de informatie die mensen vaak niet hebben. Men weet niet altijd waar we het eigenlijk over hebben. Wat ik zo jammer vind, is dat je meteen heel veel verwarring oproept als je dit soort aandoeningen wel in de Kamer bij het debat betrekt terwijl ze helemaal niet aan de orde zijn. Ik zou het heel graag willen beperken tot de kern waar het over gaat. Straks gaat de discussie in de krant tussen de ingezondenbrievenschrijvers over de vraag of je aan embryoselectie mag doen als er autisme in je familie voorkomt. Ik vind dat heel erg jammer. Dat is eigenlijk de enige reden waarom ik hiernaar vraag.
De voorzitter:
Dat heeft u duidelijk gemaakt, mevrouw Pia Dijkstra.
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Juist om misverstanden te voorkomen, probeer ik mijn woorden zo zorgvuldig mogelijk te kiezen.
De voorzitter:
Gaat u verder.
Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Voorzitter. Dan kom ik bij het gebruik van geslachtscellen en embryo's voor kwaliteitsbewaking. Mijn fractie snapt de gedachtegang achter het voorstel om geslachtscellen en embryo's die zijn overgebleven na een fertiliteitsbehandeling te mogen gebruiken voor kwaliteitsbewaking. Hiermee kan immers de fertiliteitsbehandeling worden verbeterd. In die zin is kwaliteitsbewaking in het belang van de wensouders. De manier waarop wensouders worden betrokken bij de besluitvorming over het gebruik van geslachtscellen of restembryo's roept wel veel vragen op. Instellingen moeten ouders in ieder geval informeren, maar de stukken bij het wetsvoorstel maken niet duidelijk wanneer, hoe en hoe actief dat precies moet gebeuren. Volgens de memorie van toelichting is dat voorafgaand aan het daadwerkelijke gebruik van restmateriaal ten behoeve van kwaliteitsbewaking. Maar volgens de nota naar aanleiding van het verslag is het beter om ouders te informeren voorafgaand aan het hele behandelingstraject.
Het is nog een stap verder als ouders toestemming moeten geven. De minister wil dit niet wettelijk vastleggen omdat kwaliteitsbewaking een Europese verplichting is en instellingen niet afhankelijk moeten zijn van de toestemming van derden om hun wettelijke taken uit te kunnen voeren. Instellingen mogen de toestemming of het onthouden daarvan wel op vrijwillige basis vastleggen. Mijn fractie vindt dit een beetje verwarrend. Eerlijk gezegd staat er in mijn spreektekst dat wij dit érg verwarrend vinden. Er zijn drie manieren om wensouders te informeren dan wel om toestemming te vragen. Daarnaast wijst de Raad van State erop dat een overeenkomst met ouders in principe ondergeschikt is aan de wet. Verdient het daarom geen aanbeveling dat de sector met een duidelijke richtlijn komt hierover, zodat duidelijk is dat wensouders in ieder geval voorafgaand aan de behandeling actief in het persoonlijke gesprek dat toch al plaatsvindt, worden geïnformeerd? Waarom toch niet expliciet toestemming vragen? Kan de minister onderbouwen waarom hij denkt dat onvoldoende wensouders toestemming zullen geven?
Voorzitter. Bij een ivf-behandeling worden vaak meer embryo's tot stand gebracht dan noodzakelijk zijn voor de behandeling. Overgebleven embryo's kunnen vervolgens worden gebruikt voor kwaliteitsbewaking, zoals met dit wetsvoorstel wordt geregeld. Maar moeten we er niet juist naar streven om het aantal restembryo's te allen tijde te beperken? Kan de minister aangeven hoe het op dit punt staat met de wetenschappelijke vooruitgang? Kan het gebruik van restmateriaal voor kwaliteitsbewaking ook leiden tot een lager aantal restembryo's?
Voorzitter, tot slot. In het regeerakkoord is afgesproken dat er meer maatschappelijke discussie moet plaatsvinden over onderzoek met embryo's. Zo vinden er momenteel dialogen plaats over het speciaal kweken van embryo's voor onderzoek en over embryoselectie bij risico op dragerschap van een erfelijke aandoening. De ChristenUnie is een warm pleitbezorger van dit maatschappelijke debat. Kan de minister aangeven wat deze dialogen tot dusverre aan inzicht hebben opgeleverd? Is het gelukt om een brede dialoog te voeren, dus niet alleen met onderzoekers en zorgprofessionals, maar juist ook met een dwarsdoorsnede van de Nederlandse samenleving?
Dank u wel.
Nieuwsarchief > 2020
december
- 28-12-20 00:00 - NO Handels- en samenwerkingsovereenkomst EU-VK
- 24-12-20 00:00 - Schriftelijke vragen over microplastics in placenta’s van ongeboren baby’s
- 22-12-20 00:00 - Schriftelijke vragen over het bericht dat de kledingbank is gesloten tot 19 januari
- 18-12-20 00:00 - Het belang van professionele tolken in de zorg
- 18-12-20 00:00 - De Gasopslag in Norg (Langelo)
- 18-12-20 00:00 - De subsidieregeling Specifieke uitkering ventilatie in scholen
- 17-12-20 00:00 - Tijdelijke wet Tweede Kamerverkiezing Covid-19
- 17-12-20 00:00 - Artikel 100-brief inzake inzet in de strijd tegen ISIS
- 17-12-20 00:00 - Debat over de berichtgeving dat vaccinatie tegen het coronavirus niet meer in 2020 start
- 17-12-20 00:00 - De plaatsing van windmolens binnen gebied dat gereguleerd is door het Luchthavenindelingsbesluit
- 16-12-20 00:00 - Debat over de Najaarsnota 2020
- 16-12-20 00:00 - Debat over het eindrapport van de commissie-De Winter over het onderzoek naar geweld in de jeugdzorg
- 15-12-20 00:00 - Debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 14-12-20 00:00 - Douane
- 10-12-20 00:00 - Wet duurzame aanpak stikstof
- 10-12-20 00:00 - Wijziging van de Wet natuurbescherming en de Omgevingswet (stikstofreductie en natuurverbetering)
- 10-12-20 00:00 - Het bericht dat er wederom honderden containers overboord zijn geslagen in de Noordzee
- 10-12-20 00:00 - Jeugd / Jongeren met chronische en langdurige beperkingen en ontwikkelingsachterstanden
- 10-12-20 00:00 - Zwangerschap en geboorte
- 10-12-20 00:00 - Armoede- en schuldenbeleid
- 09-12-20 00:00 - VSO Bestuursovereenkomst Friese taal en cultuur
- 09-12-20 00:00 - Voorstel van rijkswet van de leden Verhoeven en Jetten houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot toevoeging van bepalingen inzake het lidmaatschap van de Europese Unie
- 09-12-20 00:00 - Debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 08-12-20 00:00 - Debat over de Europese top van 10 en 11 december 2020
- 08-12-20 00:00 - Internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO)
- 07-12-20 00:00 - De interferentie van de nieuwe 5G-frequentieband met de frequentieband voor altimeters in de burgerluchtvaart
- 03-12-20 00:00 - De stikstofberekeningen voor Lelystad Airport
- 03-12-20 00:00 - Het CPB-onderzoek naar het niet-gebruik van de aanvullende beurs door studenten
- 03-12-20 00:00 - Maritiem
- 02-12-20 00:00 - Begroting Volksgezondheid, Welzijn en Sport (35570-XVI) + Tweede incidentele suppletoire begroting inzake Coronamaatregelen (35567)
- 02-12-20 00:00 - Debat over een rekenfout van Rijkswaterstaat bij de risicoberekening van de stort van granuliet in een natuurplas
- 02-12-20 00:00 - Nationaal Groeifonds
- 02-12-20 00:00 - AO Circulaire economie
- 02-12-20 00:00 - Wijzigingsvoorstellen Grondwet n.a.v. eindrapport Staatscommissie parlementair stelsel
- 01-12-20 00:00 - Begroting Defensie (35570-X)
- 01-12-20 00:00 - WGO Water en wadden
november
- 30-11-20 00:00 - OCW-begroting, onderdeel Media
- 27-11-20 00:00 - De compensatieregeling voor het ziekenhuis St Jansdal
- 26-11-20 00:00 - VAO Spoorordening (AO d.d. 09/09)
- 26-11-20 00:00 - De restauratie van het Schnitgerorgel in de Grote of St. Michaëlskerk te Zwolle
- 26-11-20 00:00 - Klimaat en energie
- 25-11-20 00:00 - Begroting Justitie en Veiligheid (35570-VI)
- 25-11-20 00:00 - Begroting Justitie en Veiligheid (35570-VI)
- 24-11-20 00:00 - Begroting Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (XIV)
- 24-11-20 00:00 - Regelingen ter uitvoering van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19
- 19-11-20 00:00 - GGZ / Toegang tot de Wlz voor ggz-cliënten / Personen met verward gedrag / Maatschappelijke opvang / Suïcidepreventie
- 18-11-20 00:00 - Begroting Infrastructuur en Waterstaat
- 18-11-20 00:00 - Begroting Infrastructuur en Waterstaat
- 18-11-20 00:00 - Debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 17-11-20 00:00 - Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid
- 17-11-20 00:00 - Mensen die hun woning moeten verlaten respectievelijk kwijtraken als ze hun zorgindicatie verliezen of worden opgenomen in een GGZ-instelling
- 16-11-20 00:00 - Wijziging van de Drank- en Horecawet in verband met het Nationaal Preventieakkoord en evaluatie van de wet
- 16-11-20 00:00 - Initiatiefnota van het lid Sjoerdsma: Vrij zijn om niet te geloven
- 16-11-20 00:00 - Passend onderwijs
- 12-11-20 00:00 - Debat over de terreurdaad in Frankrijk en de vrijheid van meningsuiting
- 12-11-20 00:00 - Mijnbouw / Groningen
- 11-11-20 00:00 - Begroting Buitenlandse Zaken
- 11-11-20 00:00 - VAO JBZ-Raad op 13 november 2020 (behandelvoorbehoud migratie-pact) (AO d.d. 11/11)
- 11-11-20 00:00 - Langer Thuis / Dementiezorg / PGB / Wijkverpleging / Wmo
- 11-11-20 00:00 - JBZ-Raad op 13 november 2020 (behandelvoorbehoud migratie-pact)
- 10-11-20 00:00 - Pakket Belastingplan 2021 en Wet beperking liquidatie- en stakingsverliesregeling
- 09-11-20 00:00 - WGO Burgerschapsopdracht aan scholen in het funderend onderwijs
- 06-11-20 00:00 - De toegang tot mondzorg voor mensen in de schuldsanering
- 05-11-20 00:00 - Nagorno-Karabach
- 04-11-20 00:00 - Begroting Economische Zaken en Klimaat (35570-XIII)
- 04-11-20 00:00 - Debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 04-11-20 00:00 - WGO Wijziging van de Mediawet 2008 met het oog op de versterking van het toekomstperspectief van de publieke omroep (vervolg)
- 04-11-20 00:00 - Openbaar vervoer en taxi
- 03-11-20 00:00 - Debat over het nieuwe steunpakket
- 02-11-20 00:00 - Het bericht ‘Nederlands kabinet vindt eisen Europees coronafonds lastig’
oktober
- 29-10-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het voortgezet algemeen overleg NOVI (AO d.d. 24/09)
- 29-10-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het voortgezet algemeen overleg Klimaatakkoord gebouwde omgeving (AO d.d. 12/10)
- 29-10-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het voortgezet algemeen overleg Telecommunicatie (AO d.d. 11/06)
- 28-10-20 00:00 - Begroting Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII)
- 28-10-20 00:00 - Debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 27-10-20 00:00 - Debat over een rekenfout van Rijkswaterstaat bij de risicoberekening van de stort van granuliet in een natuurplas
- 23-10-20 00:00 - De gevolgen van de coronacrisis voor mensen in de prostitutie
- 23-10-20 00:00 - De brief van de Griekse Minister van Buitenlandse Zaken aan de EU-Hoge Vertegenwoordiger Borrell over de kwestie van de Turkse gasboringen in Griekse wateren
- 22-10-20 00:00 - De achterstanden in de huisvesting van statushouders bij gemeenten en het provinciale toezicht daarop
- 22-10-20 00:00 - De gevolgen van de coronacrisis voor mensen in de prostitutie
- 14-10-20 00:00 - Begroting Binnenlandse Zaken (VII) (1e termijn Kamer) - Stieneke van der Graaf
- 13-10-20 00:00 - Begroting Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII)
- 09-10-20 00:00 - Het bericht «Intercity tussen Amersfoort en Amsterdam wordt geschrapt: voortaan met de sprinter»
- 09-10-20 00:00 - Voedselverspilling
- 08-10-20 00:00 - Het bericht «Euronext geeft flitshandelaren onzichtbare voorsprong»
- 07-10-20 00:00 - Het wetsvoorstel Tijdelijke bepalingen in verband met maatregelen ter bestrijding van de epidemie van covid-19 voor de langere termijn (Tijdelijke wet maatregelen covid-19) (35526)
- 06-10-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het VAO Raad Buitenlandse Zaken (AO d.d. 06/10)
- 06-10-20 00:00 - De mogelijkheid tot sneltesten op Schiphol
- 01-10-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan de Algemene Financiële Beschouwingen (tweede termijn)
september
- 30-09-20 00:00 - Europese top van 1 en 2 oktober 2020 (tweede termijn, vervolg van eerste termijndebat d.d. 23 september 2020)
- 30-09-20 00:00 - De ontwikkelingen rondom het coronavirus (tweede termijn, vervolg van debat d.d. 22 september 2020)
- 29-09-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan de Algemene Financiële Beschouwingen
- 24-09-20 00:00 - Het bericht «Forse stijging aantal slachtoffers van kindermishandeling en seksueel geweld op chat tijdens corona»
- 23-09-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het plenair debat over de Europese top van 1 en 2 oktober 2020
- 21-09-20 00:00 - Een isotopenfabriek in Groningen
- 17-09-20 00:00 - Bijdrage Gert-Jan Segers aan de Algemene Politieke Beschouwingen inclusief moties (tweede termijn)
- 16-09-20 00:00 - Bijdrage Gert-Jan Segers aan de Algemene Politieke Beschouwingen inclusief interrupties (eerste termijn)
- 10-09-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het VAO Brand vluchtelingenkamp Lesbos (AO d.d. 10/9)
- 10-09-20 00:00 - De handreiking levensbeschouwing van het COA
- 10-09-20 00:00 - Het bericht «VWS zet maaltijdbezorgers onder druk om corona-app»
- 09-09-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het plenair debat over de uitkomst van de Europese Top inzake het herstelfonds
- 08-09-20 00:00 - Behandeling wetsvoorstel van de leden Kuiken, Dik-Faber en Van Eijs ter erkenning van de Nederlandse gebarentaal (Wet erkenning Nederlandse gebarentaal) (34562)
- 01-09-20 00:00 - Behandeling wetsvoorstel van de leden Kuiken, Dik-Faber en Van Eijs ter erkenning van de Nederlandse gebarentaal (Wet erkenning Nederlandse gebarentaal) (34562)
- 01-09-20 00:00 - Voorstel van wet van het lid Van Raak houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot opneming van bepalingen inzake het correctief referendum
augustus
- 31-08-20 00:00 - Het UBO-register
- 31-08-20 00:00 - De stikstofberekeningen 2014 Lelystad Airport
- 27-08-20 00:00 - Een constructie waarbij kopers van elektrische auto’s subsidies ontvangen van zowel de Duitse als de Nederlandse overheid
- 20-08-20 00:00 - Het bericht «Hotel biedt longstay aan: 799 euro voor 6 vierkante meter»
- 19-08-20 00:00 - Bijdrage Gert-Jan Segers aan het plenair debat over de waardering van zorgmedewerkers
juli
- 27-07-20 00:00 - Het verlengen van opsporingsvergunningen voor olie en gas aan Vermilion zonder aan wettelijke criteria te voldoen
- 22-07-20 00:00 - Het bericht dat twee terreurverdachten indirect salaris hebben ontvangen met behulp van Nederlandse financiële steun aan de Palestijnse NGO UAWC
- 22-07-20 00:00 - Het bericht «Verbreden snelwegen kan ondanks stikstofverbindingen doorgaan dankzij «rekentruc» kabinet»
- 22-07-20 00:00 - Het besluit Nr. 1/2020 van het Associatiecomité EU-Marokko van 16 maart 2020
- 16-07-20 00:00 - Het bericht «Groningen Airport Eelde soms dicht door tekort luchtverkeersleiders»
- 16-07-20 00:00 - Het bericht «Verbreden snelwegen kan ondanks stikstofverbindingen doorgaan dankzij «rekentruc» kabinet»
- 16-07-20 00:00 - De berichten «Nederland moet haast maken met groen economisch herstel na Corona-crisis» en «We staan op een kantelpunt voor het klimaatbeleid»
- 15-07-20 00:00 - De dreiging van een boete voor het Israël Producten Centrum
- 15-07-20 00:00 - De ziekte van Parkinson en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen
- 14-07-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het plenair debat ten behoeve van de Europese Top van 17 en 18 juli 2020
- 14-07-20 00:00 - Het pensioenakkoord
- 13-07-20 12:00 - Varen op zicht
- 13-07-20 00:00 - Het bericht dat Turkije het S400-luchtafweersysteem getest heeft op F-35- en F22-toestellen
- 10-07-20 00:00 - Het bericht dat het Pax Christi College in Druten voornemens is om de huidige techniekprofielen vanaf het schooljaar 2021 te laten vervallen
- 06-07-20 12:00 - Lijsttrekkersverkiezing
- 04-07-20 10:00 - De wereld is niet rond - essay voor Wapenveld.
- 02-07-20 00:00 - Het bericht «AED-netwerk is uitgebreid, maar nog niet dekkend»
juni
- 30-06-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het voortgezet algemeen overleg Armoede- en schuldenbeleid (AO d.d. 24 juni 2020)
- 30-06-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het voortgezet schriftelijk overleg Circulaire economie
- 30-06-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het VAO Wetenschapsbeleid / VAO Onderwijs en corona IV Hoger onderwijs (AO's d.d. 24/06)
- 29-06-20 11:00 - Kijk verder dan dashboarddata
- 25-06-20 00:00 - Het ontwerpinstemmingsbesluit Winningsplan Nedmag en de zoutwinningsactiviteiten in Zuidwending
- 23-06-20 00:00 - Agrobosbouw
- 22-06-20 12:00 - Slimme handelsnatie
- 22-06-20 00:00 - Het bericht «Bommelding bij Amsterdamse kerk om doop ex-moslims»
- 17-06-20 00:00 - Het bericht «Onderwijs is failliet»?
- 16-06-20 00:00 - De bombardementen van Turkije in de Iraakse regio Sinjar
- 16-06-20 00:00 - De Ecodesignrichtlijn en de reparatie-infrastructuur in Nederland
- 15-06-20 12:00 - De ander als gevaar
- 11-06-20 08:35 - Bestuurders nog in de ban van maakbaarheid - promotie Robert van Putten
- 09-06-20 16:03 - Deze historicus wil dat huurders weer meebeslissen over hun huis en buurt - interview met De Correspondent
- 09-06-20 00:00 - Het rapport Evaluatie stikstofberekeningen Lelystad Airport (advies 3456) van de Commissie voor de m.e.r. d.d. 31 maart 2020
- 08-06-20 12:00 - Onder theologen
- 05-06-20 00:00 - Het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie om de abortuspil na 24 weken te gebruiken
- 03-06-20 00:00 - Het weer opschalen van de reguliere ziekenhuiszorg
- 01-06-20 12:00 - Pinksterwonder, pinksteropdracht
mei
- 28-05-20 20:36 - Nieuw essay: 'Een goed verhaal over migratie'
- 28-05-20 00:00 - Openbaar vervoer, infrastructuur en corona
- 28-05-20 00:00 - Raad Buitenlandse Zaken
- 28-05-20 00:00 - De bestrijding van mensenhandel
- 27-05-20 00:00 - Mijnbouw / Groningen
- 26-05-20 00:00 - Media (w.v. Implementatie EU-richtlijn audiovisuele diensten / Novelle / Media en corona)
- 25-05-20 12:00 - Europese groepstherapie
- 25-05-20 00:00 - Verklaringswetten tot wijziging van de Grondwet
- 25-05-20 00:00 - Initiatiefnota van Gert-Jan Segers en het Tweede Kamerlid Lilian Marijnissen (SP)
- 25-05-20 00:00 - Het bericht «Een zaal vol Oekraïense draagmoederbaby’s wacht op ouders»
- 19-05-20 00:00 - Wijziging van de Wet maatregelen woningmarkt 2014 II (reparatie verhuurderheffing bij gedeeld genot huurwoningen)
- 18-05-20 12:00 - Data-ethiek
- 18-05-20 00:00 - Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2020 (Tweede en derde incidentele suppletoire begroting inzake Noodpakket banen en economie)
- 13-05-20 00:00 - Spoed-notaoverleg inzake uitvoering motie over verkrijgen van het vso-diploma op basis van reeds behaalde schoolresultaten en motie over handelingsprotocol in geval van (vermoeden van) COVID-19-besmetting op school
- 12-05-20 00:00 - Implementatiewet herziene detacheringsrichtlijn
- 12-05-20 00:00 - Het optreden van de Griekse grenspolitie en de gewonden en de dood van een migrant
- 12-05-20 00:00 - Zonnepanelen op water
- 12-05-20 00:00 - Het rapport «The burning question» van Tearfund en overige berichtgeving over het verbranden van plastic afval in ontwikkelingslanden en de verantwoordelijkheid van multinationals die dit plastic produceren
- 11-05-20 12:00 - Perspectief
- 11-05-20 00:00 - Wijziging van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering en de Faillissementswet in verband met de herziening van het beslag- en executierecht en Wet homologatie onderhands akkoord
- 09-05-20 10:15 - De crisisaanpak vraagt om politieke beginselen: welke?
- 07-05-20 00:00 - Bijdrage Gert-Jan Segers aan het plenair debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 07-05-20 00:00 - Schriftelijke vragen Joël Voordewind e.a. over de mensenrechtensituatie in Eritrea n.a.v. de excommunicatie van patriarch Antonios van de Eritrees-Orthodoxe Tewahedo-kerk en de gedwongen sluiting van katholieke klinieken in het afgelopen jaar
- 06-05-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het notaoverleg Mogelijke steunmaatregelen Air France - KLM
- 04-05-20 12:00 - Hoge bloeddruk
- 04-05-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het notaoverleg Europese top d.d. 6 mei 2020
april
- 29-04-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het notaoverleg Onderwijs en corona
- 28-04-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan WGO Cultuur en corona
- 28-04-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf e.a. over de gevolgen van de coronacrisis voor mensen in de prostitutie
- 27-04-20 12:00 - Blijf thuis
- 24-04-20 15:14 - WI Summer School 2020
- 23-04-20 00:00 - Schriftelijke vragen Joël Voordewind e.a. over het rapport van de Europese Rekenkamer «Asiel, herplaatsing en terugkeer van migranten»
- 20-04-20 12:00 - Alleen samen
- 20-04-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het wetgevingsoverleg Wijziging van de Telecommunicatiewet met betrekking tot ongewenste zeggenschap in telecommunicatiepartijen (Wet ongewenste zeggenschap telecommunicatie)
- 20-04-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het wetgevingsoverleg Defensiematerieelbegrotingsfonds
- 20-04-20 00:00 - Schriftelijke vragen Carla Dik-Faber over de (woning)bouw ten tijde van de Coronacrisis
- 15-04-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het wetgevingsoverleg inzake Tijdelijke regels omtrent het kunnen verlengen van huurovereenkomsten voor bepaalde tijd (Tijdelijke wet verlenging tijdelijke huurovereenkomsten)
- 14-04-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het wetgevingsoverleg inzake de tweede incidentele suppletoire begroting inzake noodpakket banen en economie
- 13-04-20 12:00 - We weten het niet
- 08-04-20 00:00 - Bijdrage Gert-Jan Segers aan het plenair debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 07-04-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het notaoverleg Eurogroep
- 06-04-20 12:00 - Volwassen democratie
- 02-04-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf over de coronacrisis en gevolgen voor ondernemers in de grensregio
- 01-04-20 00:00 - Bijdrage Gert-Jan Segers aan het plenair debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 01-04-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf en Eppo Bruins over de gevolgen van de coronacrisis voor mensen in de prostitutie
maart
- 30-03-20 12:00 - Bonus
- 30-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf e.a. over de Hongaarse noodwet ter bestrijding van het coronavirus
- 27-03-20 10:49 - Gratis download Groen 2020-1
- 26-03-20 00:00 - Bijdrage Gert-Jan Segers aan het plenair debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 25-03-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het gecombineerde wetgevingsoverleg over vier incidentele suppletoire begrotingen inzake Noodpakket banen en economie
- 23-03-20 17:39 - PJO's roepen minister op tot uitstellen collegegeld
- 23-03-20 12:00 - Werken voor de Kroon
- 20-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Eppo Bruins over de Adviescommissie Gids Proportionaliteit
- 19-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf en Eppo Bruins over de gevolgen van de coronacrisis voor mensen in de prostitutie
- 18-03-20 00:00 - Bijdrage Gert-Jan Segers aan het plenair debat over de actuele ontwikkelingen rondom het coronavirus
- 16-03-20 12:00 - Afstand houden
- 13-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Eppo Bruins en Stieneke van der Graaf over weigeren door Knab van religieuze organisaties als zakelijke klant
- 13-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Carla Dik-Faber over de e-laadinfrastructuur voor vrachtwagens
- 12-03-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het VAO JBZ-Raad 12-13 maart 2020 (asiel- en vreemdelingenbeleid) (AO d.d. 11/03)
- 12-03-20 00:00 - Bijdrage Gert-Jan Segers aan het plenair debat over de bestrijding van het coronavirus
- 12-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Carla Dik-Faber over het bericht ‘Bijna helft oudere huizen steenkoud zonder gas’
- 11-03-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het VAO Klimaat en energie
- 11-03-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het VAO Mijnbouw/Groningen (AO d.d. 06/02)
- 11-03-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het plenair debat inzake Wijziging van de Gaswet betreffende het beperken van de vraag naar laagcalorisch gas van grote afnemers
- 11-03-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het plenair debat Wet vliegbelasting
- 11-03-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het algemeen overleg Grensoverschrijdende samenwerking
- 10-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf en Carla Dik-Faber over de registratie van kinderen die kort na geboorte zijn overleden maar waarvan geen akte van overlijden is opgemaakt
- 09-03-20 12:00 - Corona, neem het ervan
- 09-03-20 10:11 - Na het amen komt de ChristenUnie
- 06-03-20 16:13 - Nieuw nationalisme verdient een nieuw antwoord
- 05-03-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het plenair debat over de ontwikkelingen rondom de verspreiding van het coronavirus
- 05-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Joël Voordewind over de schrijnende humanitaire situatie op de Griekse eilanden
- 05-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Carla Dik-Faber en het Lid Schonis (D66) over het bericht ‘Kosten verlaging maximumsnelheid twee keer hoger dan verwacht’
- 05-03-20 00:00 - Schriftelijke vragen Carla Dik-Faber en Stieneke van der Graaf over een werkbezoek aan Groningen op maandag 2 maart 2020
- 05-03-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het algemeen overleg Curriculum.nu
- 04-03-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het plenair debat over het aanpassen van Inspectierapporten
- 04-03-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het algemeen overleg Belastingdienst
- 04-03-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het algemeen overleg Raad Buitenlandse Zaken
- 03-03-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het plenair debat inzake de Wet versterken positie mbo-studenten
- 03-03-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het algemeen overleg Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
- 02-03-20 12:00 - Overheid versus politiek
februari
- 25-02-20 10:20 - Bijdrage Joël Voordewind aan het plenair debat over de voorgenomen verhuizing van de marinierskazerne in Doorn
- 24-02-20 12:00 - Verlos de zorg van de AVG
- 24-02-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf e.a. over het bericht 'Zwangere Afrikaanse asielzoeksters verdwijnen uit opvang'
- 21-02-20 08:45 - Andere opvattingen zijn nog geen aantasting van de rechtstaat - opiniestuk Trouw
- 20-02-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het debat over de voorgenomen verhuizing van de marinierskazerne in Doorn
- 20-02-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het algemeen overleg Stikstofproblematiek
- 20-02-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het algemeen overleg Geschilbeslechting en herstelrecht
- 19-02-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het debat over leraren
- 19-02-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het debat over het tekort aan woningen
- 18-02-20 10:54 - Terugblik Groenlezing 2020
- 18-02-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het plenair debat over de buitengewone Europese top van 20 februari 2020
- 17-02-20 12:00 - Verweesde samenleving
- 17-02-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf e.a. over het bericht ‘Einde van lintje voor brandweerlieden zorgt voor bittere smaak: “wij zetten een stap naar voren als anderen er een terug doen”’
- 13-02-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf e.a. over de berichten dat containerschepen ook tijdens de storm de zuidelijke Waddenzeeroute hebben genomen en containers hebben verloren
- 12-02-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het VAO Zeden (AO d.d. 18/12)
- 12-02-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het plenair debat CETA
- 12-02-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het algemeen overleg Klimaatakkoord gebouwde omgeving
- 12-02-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het algemeen overleg Klimaat en energie
- 12-02-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf e.a. over de berichten dat containerschepen ook tijdens de storm de zuidelijke Waddenzeeroute hebben genomen en containers hebben verloren
- 11-02-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het algemeen overleg Reikwijdte van artikel 68 Grondwet in relatie tot Wob-besluiten
- 10-02-20 12:00 - Lef voor Europa
- 10-02-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het notaoverleg Strategische agenda hoger onderwijs
- 08-02-20 09:41 - Schuw profetisch spreken niet - artikel voor het ND
- 06-02-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het plenair debat over mogelijke spionage door Huawei in Nederland en de veiling van 5G-frequenties
- 06-02-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het algemeen overleg Mijnbouw / Groningen
- 05-02-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het plenair debat over het verloop van de jaarwisseling
- 05-02-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het debat op hoofdlijnen over de toekomst van werk
- 04-02-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het plenair debat inzake de Wet toetreding zorgaanbieders en de Aanpassingswet Wet toetreding zorgaanbieders
- 03-02-20 12:00 - Jezelfverstaan
- 03-02-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het algemeen overleg Tijdelijke Experimentenwet rechtspleging
- 03-02-20 00:00 - Schriftelijke vragen Eppo Bruins over de vindbaarheid van artikel 2.82 aanbestedingen op TenderNed
januari
- 31-01-20 00:00 - Schriftelijke vragen Eppo Bruins en Joël Voordewind over het bericht ‘F-35 mag straks laagvliegen over oostelijk Fryslân’
- 29-01-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het AO GGZ
- 29-01-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het AO Kernwapenbeleid
- 29-01-20 00:00 - Schriftelijke vragen Eppo Bruins en Mustafa Amhaouch (CDA) over het bericht 'Deventer sluit ‘monsterdeal’ voor bouw XXL-distributiecentrum'
- 28-01-20 00:00 - Schriftelijke vragen Stieneke van der Graaf over de gevolgen van de invoering van de ja/ja-sticker voor huis-aan-huiskranten
- 27-01-20 12:00 - Het is tijd voor oorlog
- 23-01-20 12:08 - Bijdrage Joël Voordewind aan het VAO Financiële problemen bij diverse Jeugdzorginstellingen (AO d.d. 22/01)
- 23-01-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het plenair debat m.b.t. Wijziging van de Embryowet in verband met de aanpassing van het verbod op geslachtskeuze en gebruik van geslachtscellen en embryo’s ten behoeve van kwaliteitsbewaking
- 22-01-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het VAO JBZ-Raad d.d. 23-24 januari 2020 (deel asiel- en vreemdelingenbeleid)
- 22-01-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het AO Informele JBZ-Raad in Kroatië 23-24 januari 2020 (JBZ-onderwerpen op het terrein van asiel- en vreemdelingenbeleid)
- 22-01-20 00:00 - Bijdrage Stieneke van der Graaf aan het algemeen overleg Regio Deals
- 22-01-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het AO Financiële problemen bij diverse Jeugdzorginstellingen
- 21-01-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het VAO Maatschappelijke opvang (AO d.d. 19/12)
- 21-01-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan het plenair debat over de gepresenteerde plannen voor de reorganisatie van de Belastingdienst
- 21-01-20 00:00 - Schriftelijke vragen Eppo Bruins en Pieter Omtzigt (CDA) over eHerkenning
- 20-01-20 12:00 - Opgeruimd staat netjes
- 20-01-20 00:00 - Schriftelijke vragen Eppo Bruins over het op te stellen milieueffectrapport voor Schiphol
- 16-01-20 00:00 - Bijdrage Eppo Bruins aan de plenaire behandeling van de Wet bestuurlijk verbod ondermijnende organisaties
- 16-01-20 00:00 - Schriftelijke vragen Carla Dik-Faber over cosmetische eisen aan groenten en fruit
- 15-01-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het plenair dertigledendebat over sluiting van de klinische verloskunde in ziekenhuizen in Stadskanaal en Hoogeveen
- 15-01-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het VAO Woningcorporaties/Evaluatie van de woningwet en het huurakkoord (AO d.d. 12/12)
- 15-01-20 00:00 - Bijdrage Joël Voordewind aan het AO Raad Buitenlandse Zaken
- 14-01-20 00:00 - Schriftelijke vragen Eppo Bruins e.a. over het bericht «Bijzonder onderwijs furieus over intieme vragen bij inspectiebezoek»
- 14-01-20 00:00 - Bijdrage Carla Dik-Faber aan het plenair debat inzake de Tijdelijke wet Groningen
- 13-01-20 12:00 - Pootje over