Het is wel wat onwerkelijk dat we straks afscheid zullen moeten nemen van (zoals het er nu naar uitziet) Ernst Cramer en Ed Anker. Twee prachtkerels met wie ik prima heb samengewerkt. Ik voel met hen mee. Heb het zelf in 2002 ook meegemaakt weg te moeten als alles in je daartegen nog verzet. Toch zal het gebeuren. Woensdag is het afscheid van de oude Tweede Kamer. Donderdag wordt de nieuwe Tweede Kamer geinstalleerd. Daarna gaat het 'gewoon' weer verder. En binnen de korste keren weten we al weer niet anders. Ik heb ooit wel eens gezegd: 'Je komt de Tweede Kamer door de voordeur binnen en je vertrekt weer via de achterdeur.'

Donderdagmiddag zijn we als fractie bij elkaar gekomen. Dat was goed. We hebben ruim de tijd genomen om met elkaar over de uitslag te spreken. Er is gelachen, er is gehuild. André Rouvoet is tot de nieuwe fractievoorzitter gekozen. Dat gaat officieel komende donderdag in. Dat betekent voor mij het einde van een periode dat ik fractievoorzitter was. Ik wist dat dit zou gaan gebeuren. Het kost me niet zoveel moeite om een stapje terug te doen. Als ik dat niet gekund had, had ik niet op de kandidatenlijst moeten gaan staan. Ik heb mijn afwegingen dus al een paar maanden eerder gemaakt. Zoals het er nu naar uitziet, zal ik weer een aantal portefeuilles gaan oppakken. De definitieve keuzen moeten daarvoor nog gemaakt worden. Dat zal volgende week wel gebeuren.

De eerste aanzetten om tot een nieuw kabinet te komen, zijn inmiddels gemaakt. Uri Rosenthal (met wie ik in het bestuur van het Centrum voor Parlementaire geschiedenis zit) zal als informateur de eerste verkenningen verrichten. Er zal ongetwijfeld eerst met de PVV gesproken worden. Wilders wil heel graag. Hij heeft zijn belangrijkste punt ('de AOW-leeftijd blijft 65 en geen dag langer') een paar uur na het vaststellen van de uitslag al losgelaten. Daarmee verdient hij een plaatsje in het Guiness Book of Records. Nog nooit deed een politicus dat zo snel. Ik ben benieuwd waar de onderhandelingen allemaal toe zullen leiden. Mijn inschatting is dat het nog lang zal duren voordat er een kabinet is. De uitslag is uiterst gecompliceerd. Bij het kaartspelen kun je even opnieuw schudden, maar dat is bij verkiezingsuitslagen niet het geval. Voor het land is het wel van belang dat er snel weer een missionair kabinet is. In dat opzicht begreep ik Rutte, toen hij vorige week aangaf dat er 1 juli een kabinet zou moeten zijn. Maar het noemen van deze datum was toch gespeelde stoerheid. Uit mijn eigen ervaringen als onderhandelaar in 2007, weet ik dat zorgvuldigheid belangrijker is dan snelheid. 1 juli gaat dus echt niet lukken. We mogen blij zijn als er voor Prinsjesdag een kabinet is.

Bijzonder overigens om nu de bewegingen van eventueel kansrijke partijen te zien. Met name D66 en GroenLinks zijn druk aan het voorsorteren. Dat deden ze al geruimte tijd, maar nu helemaal. Eerst praten met de PVV. Natuurlijk. Als het fout gaat heeft Rutte in ieder geval deze terugvaloptie niet meer in handen. D66 flirt openlijk met de PvdA. Zo heeft Pechtold vrijdag voorgesteld om Gerdi Verbeet weer tot voorzitter van de Tweede Kamer te kiezen. Wel een heel opzichtig charmeoffensief. Ik vind Gerdi een schat van een vrouw. Maar voor mij is het geen uitgemaakte zaak dat ze herkozen wordt. Eerst maar eens afwachten wie de andere kandidaten zullen worden. Voor wat het waard is, een inschatting van mijn kant: de VVD schuift Willibrord van Beek naar voren. We zullen het zien.

Arie Slob