Wet verlenging beslistermijnen in asiel- en nareiszaken
Het wetsvoorstel dat we vandaag bespreken, heeft als doel om de druk op de IND en het COA te verlichten door de beslistermijnen in asiel- en nareiszaken te verlengen.
De ChristenUnie-fractie is het met de regering eens dat deze uitvoeringsorganisaties onder grote druk staan, toch roept dit wetsvoorstel een aantal vragen op bij mijn fractie. Als eerste heeft mijn fractie vragen bij de doelmatigheid van dit wetsvoorstel. Draagt dit op zichzelf inderdaad bij aan de verlichting op de druk van de asielketen? Een langere beslistermijn betekent immers niet automatisch een korter verblijf van asielzoekers in de over het algemeen overvolle azc’s. Zal deze wet er niet toe leiden dat er juist nog meer opvangplekken nodig zullen zijn dan nu al het geval is. Kan de minister ingaan op deze vraag van mijn fractie? Deze vraag klemt voor mijn fractie des te meer omdat de minister de te verwachten effecten van dit wetsvoorstel niet inzichtelijk maakt. Zij blijft erbij dat dit voorstel in algemene zin de druk op de asielketen vermindert, maar maakt bijvoorbeeld niet duidelijk hoeveel sneller procedures naar verwachting zullen verlopen. Dit laatste hangt wellicht ook samen met het feit dat er geen uitvoeringstoets is gedaan bij de IND. Mijn fractie vindt dat bijzonder spijtig en vraagt zich af waarom dat niet is gebeurd. Graag een reactie van de minister.
Mijn fractie heeft vragen bij de afweging tussen rechtszekerheid voor asielzoekers, de werklast van de IND en de capaciteitsproblemen bij het COA. De regering benadrukt steeds de grote druk op beide organisaties, maar in haar beleid zien wij tot nu toe weinig terug om deze druk echt te verlichten. Is het niet zo dat de minister zich met dit wetsvoorstel in feite neerlegt bij de huidige situatie: in plaats van de asielketen te versterken, legaliseert zij de overschrijding van de beslistermijn. Graag een reactie.
Bij de behandeling in de Tweede Kamer van dit wetsvoorstel, april vorig jaar, is een motie aangenomen die de minister, in dit geval haar voorganger, oproept om een plan van aanpak te maken om de IND te versterken. Heeft de minister dit plan van aanpak al klaar en kan zij daar iets meer over vertellen?
Ontbreken flankerend beleid
In de beantwoording van de vragen in het verslag zegt de minister dat de IND gebaat is bij een toekomstige bekostigingssystematiek die ondersteunt dat er meerjarige afspraken gemaakt kunnen worden. Met die opmerking is mijn fractie het van harte eens. Maar tegelijk zien we dat de regering voornemens is de komende jaren te bezuinigen op zowel het IND als het COA. Wij kunnen dat niet rijmen met de urgentie die de regering in de toelichting bij dit wetsvoorstel uitstraalt.
Bij de behandeling van de begroting van het ministerie van Asiel en Migratie spreken we er ongetwijfeld uitgebreider over, maar mijn fractie kan dit wetsvoorstel niet los zien van de bezuinigingen op de IND en het COA die op dit moment boven de markt hangen. Als de minister wil dat de druk op de asielketen afneemt, is beleid nodig dat de IND en het COA daadwerkelijk in staat stelt om aanvragen voortvarend te behandelen. Naar de mening van mijn fractie ontbreekt het daar op dit moment aan. Daarbij duurt het nog maanden voor het duidelijk is of de IND en het COA op de lange termijn over een toereikend budget kunnen beschikken. Dit alles heeft gevolgen voor de manier waarop mijn fractie dit wetsvoorstel weegt. Als onderdeel van een breder pakket zou een, tijdelijke, verlenging van de beslistermijnen denkbaar kunnen zijn, als losstaande wet heeft mijn fractie daar moeite mee.
Verhouding tot Asiel- en Migratiepact
Op 12 juni 2026 treedt het Europees Asiel- en Migratiepact in werking. De maximale beslistermijn bij asielzaken in de Procedureverordening, is korter dan de maximale termijn volgens het vandaag voorliggende wetsvoorstel. Dat betekent dat de wet volgend jaar opnieuw gewijzigd zal moeten worden. Mijn fractie betwijfelt of het jaar waarin de beslistermijn 21 maanden bedraagt – slechts 3 maanden langer dan vanaf de inwerkingtreding van het Europese pact –, opweegt tegen de noodzaak om twee keer een wetswijziging in te voeren.
Waarom heeft de regering er niet voor gekozen om de beslistermijnen in asielzaken – onderdeel C van dit wetsvoorstel – in één keer in lijn te brengen met het Asiel- en Migratiepact, zodat de wet niet tweemaal dient te worden gewijzigd en zowel asielzoekers als de IND voor de lange termijn duidelijkheid hebben over de duur van de beslistermijnen? Daarmee was een dubbele wetswijziging voorkomen. Bovendien was daarmee ongelijkheid tussen asielzoekers als gevolg van het moment van aanvraag verminderd. Graag een reactie.
Onderdeel A van deze wet over nareis, blijft weliswaar – zij het tijdelijk – van kracht na inwerkingtreding van het Migratiepact, maar juist bij de verlenging van de termijn in nareiszaken heeft mijn fractie bezwaren. De maximale termijnen zouden als gevolg kunnen hebben dat gezinnen alleen al door de asiel- en nareisprocedure tweeënhalf jaar van elkaar gescheiden zijn, dus nog los van de tijd die de vlucht zelf heeft gekost: de asielprocedure mag 21 maanden duren, waarna de beslistermijn voor nareis nog eens 9 maanden bedraagt. In bepaalde gevallen kan die termijn ook nog eens overschreden worden. Onduidelijk is wat de gronden voor die extra overschrijding van de termijn zouden kunnen zijn.
Dat brengt ons bij de vraag waarom de regering er niet voor gekozen heeft om enkel de beslistermijn bij asielzaken te verlengen en die bij nareis te laten zoals die nu is? Kan de regering de druk van nareiszaken op de asielketen cijfermatig onderbouwen?
Het is duidelijk dat mijn fractie kritisch is over dit voorstel. Wij zien uit naar de beantwoording van de minister.
