Tijdbalk

Onderstaand overzicht is grotendeels afkomstig uit bijlage 1 van het boek "Inschikken en opschuiven; Mensen over de ChristenUnie"

Het ontstaan van christelijke partijen in Nederland

1847 Mr. G. Groen van Prinsterer schrijft Ongeloof en Revolutie
1849-1866 Groen van Prinsterer zes keer in de Tweede Kamer
1874 Kuyper komt in de Tweede Kamer
1878 Ontwerpschoolwet van mr. J. Kappeyne van de Coppello. Kuyper organiseert een Volkspetitionement (300.000 handtekeningen), omdat de schoolwet het christelijk onderwijs in gevaar zou brengen
1879 Oprichting Anti-Revolutionaire Partij (ARP) door Kuyper. Het richtlijnenprogramma van de eerste Nederlandse politieke partij heet ´Ons Program´
1886 Grote groep ´dolerenden´ verlaat de Nederlandse Hervormde Kerk o.l.v. Kuyper
1887 Christelijke gereformeerden richten Christelijk Historische Kiezersbond Marnix op. Deze partij was niet succesvol, men bleef ARP stemmen
1888-1891 Confessionele meerderheid in de Tweede Kamer o.l.v. ARP´er mr. A.E. baron Mackay. Subsidie voor christelijke scholen
1892 Dolerenden en een deel van de afgescheidenen (die de Hervormde Kerk in 1834 verlaten hadden) richten de Gereformeerde Kerken in Nederland op
1894 Vrije Antirevolutionairen o.l.v. jhr. mr. A. F. De Savornin Lohman scheiden zich van ARP af
1896 Totstandkoming van een rooms-katholieke politieke fractie, voorloper van de Rooms Katholieke Staatspartij
1897 Oprichting van de Christelijk-Historische Kiezersbond
1898 Oprichting van de Bond van Kiesverenigingen op Christelijk-Historische grondslag

Confessionele partijen delen de lakens uit

1901-1940 ARP vrijwel onafgebroken in de regering
1901-1905 ARP´er Kuyper minister-president
1905 De Synode van de Gereformeerde Kerken haalt ´de 21 woorden´ uit artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis
1908 Oprichting Christelijk-Historische Unie (CHU), bestaande uit de Christelijk-Historische Kiezersbond, de Bond van Kiesverenigingen op Christelijk-Historische grondslag en de Vrije Antirevolutionairen
1908-1913 ARP-er Th. Heemskerk minister-president
1917 ´Pacificatie´: recht op bijzonder (christelijk) onderwijs en algemeen kiesrecht constitutioneel vastgelegd
1918 Oprichting Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) o.l.v. ds. G.H. Kersten
1919 Kiesrecht voor vrouwen vastgesteld op voorstel van de liberaal Hendrik P. Marchant
1921 Oprichting van de theocratische Hervormd-Gereformeerde Staatspartij (HGS) o.l.v. ds. C.A. Lingbeek
1922-1945 Kersten namens SGP met één zetel in de Tweede Kamer
1925 SGP behaalt tweede zetel
1925-1961 Ds. P. Zandt namens SGP in de Tweede Kamer
1925 HGS behaalt één zetel, Lingbeek namens HGS in de Tweede Kamer
1925 ´Nacht van Kersten´: ARP/RKSP-kabinet valt over het Nederlands gezantschap bij het Vaticaan *
1925-1926 ARP-er dr. H. Colijn minister-president
1926 Oprichting Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)
1929-1937 Ir. C.N. Van Dis namens SGP in de Tweede Kamer
1933-1939 ARP´er Colijn opnieuw minister-president
1940-1945 ARP´er P. Gerbrandy minister-president in ballingschap

* De RKSP werd in 1926 opgericht. Daarvoor waren de katholieken georganiseerd in de Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen, die informeel ook al RKSP werd genoemd. Deze bond was in mei 1904 ontstaan.

Ontstaan van het GPV en de RPF, fusieplannen en fusie tussen KVP, ARP en CHU

1944 Prof. dr. K. Schilder en prof. dr. S. Greijdanus geschorst door de Gereformeerde Kerken; ontstaan van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt)
1945 Kersten uit Tweede Kamer ´gezuiverd´ wegens zijn visie op Duitse bezetter
1946 HGS en een aantal Vrij Christelijk-Historischen gaan op in de Protestantse Unie. Deze partij haalt de Tweede Kamer echter niet
1946 CHU wijst een samenwerkingsverband met ARP af
1946-1971 Van Dis opnieuw namens SGP in de Tweede Kamer
30/03/1948-01/04/1948 ´Amersfoorts congres´ om de eerste vijf artikelen van het ARP-program te onderzoeken. Oprichting van het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV). Ds. F.A. den Boeft wordt eerste voorzitter van deze ´gesloten´, vrijgemaakt-gereformeerde, voornamelijk getuigende partij
1956-1963 D. Kodde namens de SGP in de Tweede Kamer
1957 Gesprekken over samenwerking tussen ARP, CHU en SGP lopen op niets uit. CHU wijst ARP opnieuw af
1958 SGP neemt artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis (theocratie) onverkort op in beginselprogramma
1958-1959 Bestuurscrisis in GPV over het al dan niet vormen van een politiek richtlijnenprogram; Den Boeft stapt op
1960 GPV verlaat haar getuigende karakter en neemt een richtlijnenprogram aan, geschreven door dr. A.J. Verbrugh
1961-1967 Ds. M.A. Mieras namens de SGP in de Tweede Kamer
1963 GPV verovert voor het eerst één zetel in de Tweede Kamer
1963-1977 P. Jongeling namens het GPV in de Tweede Kamer
1963-1981 Ds. H.G. Abma namens de SGP in de Tweede Kamer
1966 Verontruste ARP´ers richten het Nationaal Evangelisch Verband (NEV) op. Ze voelden zich aangetrokken tot het gedachtegoed van het GPV, maar konden als niet-vrijgemaakt-gereformeerden geen lid worden. NEV zoekt aansluiting bij GPV. GPV´ers reageren verschillend: Verbrugh en J.P. de Vries staan er positief tegenover, Jongeling terughoudend
1967 Open brief van 25 vrijgemaakt-gereformeerden, die zich o.a. niet kunnen vinden in de exclusieve kerkopvatting van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt). Kerkscheuring en ontstaan van Nederlands Gereformeerde Kerk
1967-1986 Ir. H. van Rossum namens de SGP in de Tweede Kamer
1970 De verontruste ARP´ers prof. dr. Drogendijk, prof. dr. G.A. Lindeboom en prof. dr. A. Troost richten de ´Gespreksgroep AR-gezinden´ op
1971 Generale Verbondsraad van GPV besluit geen lijstineenschuiving met NEV aan te gaan
1971 GPV van één naar twee zetels in de Tweede Kamer, Verbrugh namens het GPV in de Tweede Kamer
1971-1994 C.N. van Dis jr. namens de SGP in de Tweede Kamer
1972 NEV gaat na mislukte poging tot samenwerking met GPV zelfstandig verder. Enkele NEV´ers, die niet los van het GPV willen opereren, richten Stichting voor een Nationaal Christelijke Politiek op. Deze stichting bestaat slechts kortstondig
1972 Oprichting van Reformatorisch Politiek Jongerenorgaan Concreet (RPJC) als tegenwicht van de radicale ARP-jongerenafdeling (ARJOS). Drs. J.G. van der Land wordt voorzitter
1971-1975 KVP, ARP en CHU werken toe naar één christelijke volkspartij: Christen Democratisch Appel (CDA)
1974 NEV, ARJC, ´gespreksgroep´ en een aantal kiesverenigingen houden gezamenlijke conferentie in hotel Monopole te Amersfoort. Ds. J.H. Velema en C.J. Smits dringen aan op een bundeling van krachten
1975 Eerste CDA-congres
15/03/1975 NEV, ARJC, ´gespreksgroep´ en een verband van een aantal kiesverenigingen richten de Reformatorische Politieke Federatie (RPF) op. Deze partij neemt in haar missie op dat de bijbelgetrouwe partijen moeten worden samengebracht. P. Langeler wordt de eerste voorzitter
1976-1980 Fusietraject KVP, ARP, CHU
1977 CDA doet voor het eerst mee aan de verkiezingen en behoudt zetelaantal KVP, ARP en CHU
1977 RPF doet met lijstrekker J.P.M. Rietkerk zonder succes mee aan de verkiezingen. GPV verliest ´dankzij´ RPF haar tweede zetel
1980 Volledige fusie KVP, ARP en CHU: CDA één organisatie
1981 RPF behaalt twee zetels bij verkiezingen, GPV blijft op één zetel staan
1981-1994 M. Leerling namens de RPF in de Tweede Kamer
1981-1985 Drs. A.D. Wagenaar namens de RPF in de Tweede Kamer
1981-2000 G. Schutte namens het GPV in de Tweede Kamer
1981-heden Ir. B.J. van der Vlies namens de SGP in de Tweede Kamer
1981 Zeventigtal GPV´ers dringt in open brief aan op lijstineenschuiving RPF en GPV
1983-heden E. Schuurman namens RPF in de Eerste Kamer
1984 Dr. J. Blokland wordt voorzitter van het GPV
1985 Kamerlid Wagenaar verlaat de RPF na ernstige crisis
1986 Wagenaar doet met eigen AR´86 mee aan de verkiezingen, zonder succes. RPF terug naar één zetel
1986-2002 Mr. dr. J.T. van den Berg namens de SGP in de Tweede Kamer
1989 GPV wint een zetel tijdens de verkiezingen, RPF blijft op één zetel staan
1989-2002 E. van Middelkoop namens GPV in de Tweede Kamer
1991-2002 Dr. K. Veling namens het GPV in de Eerste Kamer

RPF en GPV gaan op in de ChristenUnie

1993 GPV verruimt haar statuten zodat ook niet-vrijgemaakt-gereformeerden lid kunnen worden van de Generale Verbondsraad (GVR), het bestuur van het GPV
1994 RPF komt o.l.v. L. van Dijke met drie zetels terug in de Tweede Kamer, GPV opnieuw met twee zetels in de kamer
1994-heden Van Dijke, mr. A. Rouvoet en D. Stellingwerf (tot mei 2002) namens de RPF in de Tweede Kamer
v.a. 12/1995 GPV- en RPF-besturen plegen regelmatig informeel overleg inzake samenwerking
24/02/1996 RPF pleit voor gezamenlijke lijst bij de Kamerverkiezingen van 1998. GPV neemt ´dubbelbesluit´: de komende verkiezingen nog geen samenwerking, daarna met de RPF om de tafel om mogelijkheden tot samenwerking te verkennen
27/03/1996 ´Grondslagencommissie´ gaat de mogelijkheid voor politieke samenwerking in kaart brengen. Leden: W. van Grootheest (RPF), W. Hendriks (RPF), R. Kuiper (RPF), Rouvoet (RPF), L. Hordijk (GPV), A.T. Kamsteeg (GPV), Van Middelkoop (GPV) en J. Ophoff (GPV)
15/11/1997 Partijbesturen RPF en GPV presenteren de nota ´Samenwerken in perspectief´. ´Verloving´ van de partijen: ze maken bekend intensief te willen gaan samenwerken
07/02/1998 Kamerfracties RPF en GPV presenteren een manifest waarin zij aangeven intensief te willen gaan samenwerken
10/03/1998 RPF en GPV houden eerste gezamenlijke fractievergadering
18/06/1998 Grondslagencommissie concludeert dat beide partijen als één politiek organisatorisch verband moeten kunnen optreden en presenteert een proeve van grondslag. Generale Verbondsraad en Federatieraad (RPF-bestuur) besluiten het traject tot samenwerking te intensiveren
10/1998-4/1999 Leden mogen zich uitspreken over de mogelijkheid tot samenwerking RPF-GPV
25/01/1999 Oprichting TransFormatie door G. J. Seegers, drs. R. Freeke en drs. M. Rasch. Doel: discussie rond het samengaan van RPF en GPV
24/04/1999 GPV- en RPF-bestuur constateren dat er een breed draagvlak is voor gezamenlijk politiek optreden. Voor organisatorisch samengaan is minder draagvlak: 80% van GPV´ers wil eigen ledenbeleid behouden, 40% van RPF´ers ook
15/05/1999 M. van Daalen voorzitter van de RPF
08/06/1999 RPF en GPV vormen één fractie in de Eerste Kamer. Egbert Schuurman wordt fractievoorzitter. De fractie groeit van 2 naar 4 zetels. Nieuwe Kamerleden zijn Cees van Bruchem (RPF) en Jurn de Vries (GPV).
22/06/1999 RPF- en GPV-bestuur stellen projectgroep en werkgroepen in, die voorstellen voor intensievere samenwerking moeten doen. Leden projectgroep: H. Bouma (GPV), J. Cnossen, (voorzitter GPV), Van Daalen (RPF), M. van de Groep (GVP), Van Grootheest (RPF), A. Pothof (RPF), B. Roor (RPF), M. van der Zee (GPV)
21/10/1999 Partijbesturen presenteren plan voor een unie
22/01/2000 Kiesverenigingen RPF en GPV geven tijdens een gezamenlijk congres in Ede (Gld) groen licht voor een politieke fusie en een organisatorische unie. Oprichting ChristenUnie
02/2000 Tweede-Kamerfracties GPV en RPF vergaderen voortaan gemeenschappelijk als ´ChristenUnie-fractie´.
13/05/2000 RPF- en GPV-jongeren o.l.v. drs. H. Valkenburg (RPFJ) en K. de Snoo (GPJC) besluiten in één organisatie op te gaan
27/05/2000 RPF-voorzitter Van Daalen wordt tevens eerste voorzitter ChristenUnie
23/09/2000 GPJC en RPFJ gaan na kort fusietraject op in PerspectieF, de ChristenUnie-jongeren. Drs. A. van Kalkeren (GPV) en Valkenburg (RPF) vormen voorzittersduo
17/01/2001 GPV-senator en rector Veling wordt voorgedragen als eerste lijsttrekker van de ChristenUnie. Tevens presentatie van de concept-kandidatenlijst voor de ChristenUnie
01/02/2001 Schutte verlaat na twintig jaar de Tweede Kamer. GPV´er A. Slob neemt zijn plaats in
13/03/2001 Tweede-Kamerfracties GPV en RPF gaan officieel op in één ChristenUnie-fractie. Van Dijke wordt fractievoorzitter
24/03/2001 Veling wordt door het derde Uniecongres gekozen tot lijsttrekker van de ChristenUnie. Tevens wordt de volledige kandidatenlijst vastgesteld en wordt er een motie van PerspectieF aangenomen om binnen twee jaar te komen tot voorstellen voor organisatorische fusie.
27/03/2001 RPF/GPV fractie Eerste Kamer heet voortaan ChristenUnie.
06/03/2002 ChristenUnie boekt winst bij gemeenteraadsverkiezingen.
15/05/2002 ChristenUnie haalt 4 zetels bij kamerverkiezingen. Arie Slob, Dick Stellingwerf en Eimert van Middelkoop verlaten de fractie. Tineke Huizinga wordt met voorkeurstemmen verkozen. Kars Veling wordt fractievoorzitter. De SGP verliest haar derde zetel. Mr. dr. J.T. van den Berg verlaat de SGP-fractie.
28/05/2002 Bert Groen wordt geinstalleerd als kamerlid van de ChristenUnie in de Eerste Kamer als opvolger van Kars Veling.
22/06/2002 Extra UnieCongres in Barneveld voor evaluatie verkiezingen. Bespreking rapport "Bouwen aan de Basis".