Q&A over de formatie 2021

Vorige week bracht informateur Remkes zijn advies uit om formatieonderhandelingen te starten tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Fractievoorzitter Gert-Jan Segers gaf daarna aan bereid te zijn om het gesprek daarover aan te gaan.

Naar aanleiding van dit nieuws kregen we veel vragen binnen. Heb jij die ook? We raden allereerst aan om de verklaring van Gert-Jan Segers te lezen. Heb je meer vragen? Op de meest gestelde vragen geven we hier een antwoord. Als je jouw vraag hier niet tussen ziet staan, ben je uiteraard welkom om ons te mailen op christenunie@tweedekamer.nl

Waarom zijn jullie bereid deel te nemen aan onderhandelingen met VVD, CDA en D66?

Als ChristenUnie hebben we steeds aangegeven: we staan niet vooraan voor coalitiedeelname. Het is logischer dat andere grotere partijen aan zet zijn. Tegelijkertijd hebben we gezegd dat we ons altijd verantwoordelijk willen opstellen, wat onze rol ook is. Dat betekent óók dat we niet de laatste blokkade willen zijn die zou kunnen leiden tot nieuwe verkiezingen. Wij willen, zogezegd, deel van de oplossing zijn, niet van het probleem. Nu alle andere opties zijn afgevallen, staan we voor de keuze tussen gesprekken voeren over een mogelijke coalitie, of verkiezingen. Nu er een dringend beroep op ons wordt gedaan, weegt de verantwoordelijkheid om ons land te behoeden voor groter politiek onheil zwaar.

Dat laat onverlet dat er – ongeacht de samenstelling van de coalitie – onder meer een geloofwaardige breuk moet komen met de dominante bestuurscultuur. Dat we moeten werken aan een dienstbare overheid zodat geschonden vertrouwen hersteld wordt. Dat we ons sterk maken voor thema’s als tegengaan van klimaatverandering, betaalbare volkshuisvesting en humaan migratiebeleid.

Gert-Jan Segers heeft ook het belang onderstreept van onderling vertrouwen dat er bij aangelegen en soms ook beladen onderwerpen op een goede manier met elkaar wordt omgegaan. Dat vertrouwen moet groeien.

Verantwoordelijkheid nemen doen we niet tegen iedere prijs. We moeten ervan overtuigd zijn dat we in de komende periode bij deze en andere dringende uitdagingen goede stappen kunnen zetten. Coalitiedeelname is geen doel in zichzelf. Onze idealen voor dit land staan altijd voorop, dáár doen we het voor. We willen vrede zoeken en recht doen aan onze naasten en de schepping.

In april zei Gert-Jan Segers nog dat hij niet wilde meewerken aan een nieuw kabinet onder Rutte. Wat is er veranderd?

In april heeft Gert-Jan Segers gezegd niet te willen meewerken aan een nieuw kabinet onder leiding van Mark Rutte. Kort daarna heeft hij gezegd dat hij hiermee teveel op de man heeft gespeeld. De ChristenUnie wil een breuk met de oude bestuurscultuur waarin de toeslagenaffaire en de kwalijke omgang met Kamerleden kon ontstaan. Die bestuurscultuur staat of valt niet met één man. Daarvoor moet iedereen in Den Haag anders gaan werken: met oog voor mensen voor wie en namens wie we het doen.

Nog steeds was dat geen reden om wél in een coalitie te willen stappen. De ChristenUnie heeft steeds benadrukt dat zij niet vooraan staat voor coalitiedeelname. Lees daarover meer in de bovenstaande vraag en het antwoord daarop.

Politiek en overheid moeten weer meer dienstbaar worden aan het land en aan mensen die zijn aangewezen op bescherming van die overheid. Dan denken we onmiddellijk aan de slachtoffers van de toeslagenaffaire en de mensen in het aardbevingsgebied in Groningen. In die zin moet een nieuwe coalitie ook echt een nieuwe coalitie worden die vanaf dag één prioriteit geeft aan het recht doen aan mensen.

Hoe kan de oude coalitie worden voortgezet na zaken als de toeslagenaffaire?

Laat het duidelijk zijn: het was zeer terecht dat het kabinet aftrad vanwege de tragische gevolgen van de toeslagenaffaire. Daarmee nam het de verantwoordelijkheid voor jarenlang overheidsfalen, ook van vorige kabinetten. Iedere dag dat er mensen in de problemen zitten door dit falen van de overheid, onderstreept hoe noodzakelijk het is dat er een breuk komt met de dominante bestuurscultuur waarin dit kon gebeuren. Een nieuwe coalitie moet ook echt een nieuwe coalitie worden die recht doet aan mensen. Dat was en is onze inzet.

Dat gesprekken tussen dezelfde partijen gaan plaatsvinden, is een gevolg van de impasse waar de formatie zich de afgelopen zes maanden in bevond. Meerdere partijen hadden blokkades richting anderen opgeworpen en er ontstond een sfeer van wantrouwen. De andere opties met een meerderheid zijn inmiddels afgevallen. Daarmee was de keuze om opnieuw verkiezingen uit te schrijven of om te kiezen voor deze combinatie.

Als ChristenUnie-fractie stonden we niet vooraan, maar we wilden ook niet de laatste blokkade zijn die zou kunnen leiden tot nieuwe verkiezingen. Nu de keuze is tussen onderhandelen in deze combinatie óf nieuwe verkiezingen, gaan we het gesprek aan.

In die gesprekken is onze inzet helder. Hoewel de partijen die nu gaan praten dezelfde zijn als in de vorige coalitie, moeten er echt dingen veranderen in Den Haag. We moeten bouwen aan een dienstbare overheid met oog voor mensen.

We hebben deze zomer al een aantal voorstellen gepresenteerd om te komen tot een nieuwe bestuurscultuur. Deze voorstellen nemen we, samen met ons verkiezingsprogramma, mee naar de onderhandelingstafel. Zie: https://www.christenunie.nl/blog/2021/07/16/Een-revolutie-van-dienstbaarheid

Waarom komen er niet gewoon nieuwe verkiezingen?

De afgelopen maanden hebben we gezien in welke impasse politiek Den Haag terechtgekomen is. Het was pijnlijk om te zien en ook wij slaagden er niet in om ons daar helemaal aan te onttrekken. Dat was niet alleen beschamend, deze impasse was ook schadelijk voor het vertrouwen in de politiek en daarmee voor de democratie in ons land. Nieuwe verkiezingen zouden deze impasse enkel verlengen en zo dus nóg schadelijker zijn.

Deze Tweede Kamer is verkozen met als opdracht van de kiezer om een regering te vormen. Als er mogelijkheden zijn om er uit te komen, is het onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om die mogelijkheid te benutten.

Een partij als D66 staat mijlenver van jullie. Waarom gaan jullie toch onderhandelen?

Het is geen geheim dat we op bepaalde onderwerpen ver afstaan van D66. In de afgelopen jaren en tijdens de verkiezingscampagne botsten we regelmatig. Dit geldt niet alleen voor deze partij. We hebben bijvoorbeeld ook grote verschillen met een partij als de VVD en zelfs het CDA die rondom asiel een andere lijn kiezen dan de ChristenUnie.

In de politiek gaat het er echter ook om dat we vanuit de verschillen proberen samen het goede te zoeken voor ons land. Niet om te fuseren, de verschillen blijven immers levensgroot, maar wel omdat we in Nederland elkaar in de ogen moeten kijken om daarna aan de slag te gaan.

Dat zal geen makkelijk proces zijn. Er zullen verschillen blijven rondom gevoelige thema’s. Verantwoordelijkheid nemen we niet tegen iedere prijs. We streven naar een regeerakkoord op hoofdlijnen, maar je zult het juist over gevoelige thema’s moeten hebben. Dat zijn bijvoorbeeld migratiebeleid en ethische thema’s. Ons verkiezingsprogramma vormt daarbij onze inzet.

Het is echter ook goed om aan te geven dat er in de afgelopen vier jaar veel momenten zijn geweest waarbij D66 en de ChristenUnie schouder aan schouder stonden: voor goed klimaatbeleid, voor sociaal beleid, voor de rechtsstaat, voor humaan asielbeleid. Waar we kunnen samenwerken om goede stappen te zetten, willen we die mogelijkheid aangrijpen.

Wordt de ‘voltooid leven’-wet een vrije kwestie?

De gesprekken over dit onderwerp en andere kwetsbare thema’s zullen aan de onderhandelingstafel moeten plaatsvinden. Eerder heeft Gert-Jan Segers gezegd dat de uitvoering van de wet voltooid leven door een kabinet waarbij de ChristenUnie regeringsverantwoordelijkheid draagt, ‘heel moeilijk’ zou zijn. Het gaat immers over de fundamentele vraag wat voor samenleving je wilt. Wil je zorg voor kwetsbaren en mensen die zich overbodig voelen?’ Als ChristenUnie zijn wij daar duidelijk over: we willen juist de weg wijzen naar waardig ouder worden met liefdevolle zorg.