Bijdrage Eppo Bruins aan het algemeen overleg Wetenschapsbeleid

woensdag 06 juni 2018

Bijdrage Eppo Bruins aan een algemeen overleg met minister van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Kamerstuknr. 29 338

De heer Bruins (ChristenUnie):

Voorzitter. Dit kabinet investeert in wetenschap en toegepast onderzoek: 400 miljoen euro erbij structureel. Het is jaren geleden dat een kabinet het lef had om extra te investeren in kennis, de enige grondstof die nooit opraakt. De Minister doet dit door te investeren in de Nationale Weten-schapsagenda, in digitale infrastructuur en in sectorplannen. Het is goed om te zien dat de Minister bij de sectorplannen voorrang geeft aan bèta en techniek, want onderzoek van het Rathenau Instituut wijst uit dat Nederland relatief weinig uitgeeft aan juist deze wetenschappen. Wij zien op de arbeidsmarkt dat bedrijven snakken naar goedopgeleide bèta’s en technici. De vorige Minister, mevrouw Bussemaker, gaf als regerings-standpunt dat het wel oké was dat we zo weinig bèta’s en technici opleiden, omdat we toch relatief weinig hightechbedrijven in Nederland hebben. Deze redenering gaat natuurlijk helemaal mank, zeker als je het tekort op de arbeidsmarkt ziet. Wat is het kabinetsstandpunt over de cijfers van het Rathenau Instituut nu deze Minister aan het roer staat? Voorzitter. Bij de verdeling van de sectorplanmiddelen schrijft de Minister: ik denk hierbij aan een verdeling waarbij 60 miljoen naar sectorplannen voor onderzoek in bèta en techniek zal gaan en 10 miljoen naar een sectorplan voor onderzoek in de sociale en geesteswetenschappen. Kan de Minister vandaag bevestigen dat deze verdeling inmiddels definitief is en niet alleen een denkexercitie? En gaat de Minister ervoor zorgen dat bij het formuleren van de sectorplannen aantoonbaar scherpe keuzes worden gemaakt, ook in die domeinen waar wetenschappers dat soms wat moeilijk vinden?

Voorzitter. Sectorplannen horen ook te gaan over de balans tussen de eerste en tweede geldstroom. Hoe borgt de Minister een goede verhouding tussen de eerste en tweede geldstroom, ook in het licht van de matchingsproblematiek? En is het voor die balans niet beter als een deel van het geld voor de NWA wellicht ook via de sectorplannen zou lopen?

Voorzitter. Na al die bèta en techniek wil ik hier ook het belang van de kunsten en de humaniora noemen. Kan de Minister aangeven hoe ook in de toekomst voldoende ruimte kan worden gegeven aan de financiering van vrij en ongebonden onderzoek in deze en andere wetenschappelijke disciplines? Als ik mij niet vergis, is er al een geoormerkt bedrag van 17 miljoen euro voor kwetsbare opleidingen in de geesteswetenschappen. Zou het een idee zijn om die 10 miljoen voor SSH samen te voegen met die eerdere 17 miljoen, zodat er een groot programma met massa ontstaat om met name de alfawetenschappen en de kwalitatieve sociale weten-schappen een boost te geven?

Voorzitter. De Minister stelt ook geld beschikbaar voor grote wetenschap-pelijke infrastructuur. Kan de Minister toezeggen dat de keuze waar wel of niet in geïnvesteerd wordt zal worden gebaseerd op beoordeling en advies van een onafhankelijke commissie? In de opdrachtbrief aan NWO staat dat 20% van de middelen naar toegepast onderzoek gaat. Goed dat ook de TO2-insituten bij de Nationale Wetenschapsagenda worden betrokken. Maar als die 20% niet gehaald wordt, dan staat er dat er overleg plaatsvindt. Ik vraag de Minister hoe er precies wordt bijgestuurd als die 20% niet wordt gehaald. Kan daar vooraf een procesafspraak over worden vastgelegd?

Voorzitter. In het wetenschapsbeleid staan vaak alleen de universiteiten centraal, maar voor maximale maatschappelijke impact willen we de hele keten uitlijnen, dus ook de hogescholen, de rijkskennisinstellingen en de TO2-instituten. Als je maximale impact van kennis wilt, dan zul je die keten moeten uitlijnen. Dat betekent dat het uitvoeren van de NWA niet alleen een taak is van OCW, maar net zo goed van VWS, voor gezondheid, van Justitie en Veiligheid en van IenW, voor klimaat, waterbeheer en bereikbaarheid. Daar liggen allemaal maatschappelijke uitdagingen. Dus ook vakdepartementen moeten serieus willen investeren in kennis. Hoe gaat deze Minister ervoor zorgen dat deze vakdepartementen mede hun verantwoordelijkheid nemen voor de maatschappelijke uitdagingen? Voorzitter. Deze regie vanuit het ministerie is ook belangrijk richting Brussel om ervoor te zorgen dat de voor Nederland belangrijke thema’s zichtbaar terugkomen in het nieuwe kaderprogramma. De agenda in Europa wordt nu gevormd. Sommige universiteiten, zoals de TU Eindhoven, hebben hun contacten goed voor elkaar, maar andere niet. Onze buurlanden hebben dit proces nationaal georganiseerd. Zij hebben dit beter georganiseerd dan Nederland. NWO zou hier als nationale wetenschapsfinancier een coördinerende taak in kunnen, of eigenlijk moeten, hebben. Is de Minister bereid om met NWO in gesprek te gaan om te zien hoe de nationale coördinatie richting Brussel sterker kan worden vormgegeven?

Tot slot, voorzitter, een klein puntje over economieonderwijs. In april organiseerde ik hier een economische top over economie van wederkerigheid. Daar ontmoette ik economiestudenten die ontevreden zijn over de eenzijdige manier waarop economie gedoceerd wordt. Ze krijgen nog steeds achterhaalde concepten als de onzichtbare hand van de vrije markt en de neoliberale economie van de Chicago school of economics. De studenten economie die zich verzameld hebben in Rethinking Economics, vragen mij: kan de politiek ons helpen? Ik wil juist niet dat de politiek zich gaat bemoeien met de inhoud van wetenschap, maar zou de Minister deze studenten kunnen helpen om het maatschappelijk debat hierover op gang te krijgen? Het gaat hier om het opleiden van de volgende generatie economen. Zij snakken naar een pluriform, eenentwintigste-eeuws aanbod van economische theorieën, waarbij ook andere vormen van kapitaal aan bod komen, niet alleen financieel kapitaal maar ook sociaal en natuurlijk kapitaal. Mag ik de studenten na dit debat melden dat zij hierover een kopje koffie met de Minister mogen drinken? Voorzitter, ik dank u wel.

Verdere informatie

« Terug