Algemeen overleg over de evaluatie van de Wet op de jeugdzorg

dinsdag 13 november 2007

Inleiding
• Het heeft lang geduurd voordat de Wet op de Jeugdzorg er eindelijk lag. In 1998 stond het in het regeerakkoord. In 2005 is ‘ie uiteindelijk ingevoerd. Doelstelling van de wet was het invoeren van een centrale regie, één loket voor alles wat met jeugd te maken heeft en een einde te maken aan de verbrokkeling. De verschillende financieringsstromen bleven bestaan. Er kwam een recht op jeugdzorg met een openeinde regeling.
• Als we de evaluatie goed lezen, blijkt dat er op alle genoemde doelstellingen nog veel te verbeteren valt. De samenwerking tussen gemeente en provincie moet aangepakt, de bureaucratie moet worden weggewerkt, men moet zicht krijgen op wat de vraag is en welke behandelmethoden effectief zijn en de financiering moet vereenvoudigd. Het is logisch dat een stelselwijziging met een nieuwe werkwijze veel tijd en energie vergt.
• Wij zien dan ook niets in een besteldiscussie op korte termijn. Laten we onze energie daar niet op richten, maar vooral werken naar concrete verbeteringen binnen het huidige bestel. Steun daarin voor de minister. Bovendien heeft hij sinds de evaluaties niet stil gezeten. Veel van de aanbevelingen zijn al uitgewerkt. We hebben extra geld voor de wachtlijsten, er komen Centra voor Jeugd en Gezin, er is een nieuwe financieringssystematiek. Dus veel is in gang gezet. Ik herken me dan ook helemaal niet in het beeld dat mevrouw Dezentjé-Hamming vanochtend in de pers wilde creëren.

Cultuuromslag
• Toch moet er eerst en vooral nog steeds een cultuuromslag plaatsvinden. Zowel op provinciaal als op gemeentelijk niveau. Iets daarvan zien we daadwerkelijk plaatsvinden. Het kind moet centraal en daarom heen moet resultaatgericht worden gewerkt. Men moet zoveel mogelijk samenwerken, dezelfde taal spreken, dezelfde formulieren gebruiken en verantwoording willen afleggen. Er moet gewerkt worden naar een goed functionerende jeugdzorgketen, zodat het recht op jeugdzorg, neergelegd in de wet, kan worden gegarandeerd.

Samenwerking/Centra Jeugd en Gezin
• Daarvoor is nodig dat de samenwerking tussen gemeenten en provincies worden verbeterd. Sleutel in die samenwerking worden de Centra voor Jeugd en Gezin. Die vergen echter nog wel een wettelijke verankering. Als het goed is krijgen we daar voor de begroting nog een brief over, maar ik wil van de minister wel vast weten of het basismodel van de VNG, incl. de basisfuncties daarin ook een plek krijgt. (WMO-taken, schakel ZAT, schakel BJZ).
• Ook zou er na de zomer een brief komen over de vorming van de Centra Jeugd en Gezin (vr en ant 103). Die is er nog niet, krijgen we die nog wel vóór de begroting? Zoals eerder benadrukt is het voor ons essentieel dat het Centrum een laagdrempelige voorziening is, vlakbij het kind en dé toegang voor een eventuele zorgvraag. De schaalgrootte is nog onderwerp van onderzoek. Wanneer komt hier duidelijkheid over? Het moet toch niet zijn dat er vanwege schaalvoordelen, zoveel mogelijk wordt geregionaliseerd. Of dat er enorme verschillen ontstaan tussen gemeenten of regio’s, in wat gezamenlijk en wat gemeentelijk in zo’n Centrum wordt ondergebracht. Als de schaal van het consultatiebureau uitgangspunt is, dan hebben we toch een mooi dekkend netwerk. Hoe ziet de minister dit?

Financiering
• Al bij de behandeling van het wetsvoorstel Wet op de Jeugdzorg heeft de ChristenUnie-fractie gewezen op de nadelen van de verschillende financieringsstromen en systematieken. Het blijkt ook als knelpunt uit evaluatie te komen. De minister is aan de slag gegaan met vereenvoudiging en bundeling van de financieringsstromen. Zo zullen ze in ieder geval op gemeentelijk niveau gebundeld worden. Maar ik wil dat nog iets preciezer van hem weten. Welke stromen worden op gemeentelijk niveau gebundeld? Er is daarnaast scheiding gemaakt tussen justitieel en civielrechtelijke jeugdzorg. Prima. Wel nog een vraag over de effecten van de overheveling van de Jeugd GGZ naar de ZVW? Wat gaat dit betekenen?
• Afgelopen vrijdag kwam het bericht dat de minister kiest voor een macrobudget voor de Jeugdzorg, gebaseerd op een raming door het SCP. Met een reële raming, objectieve verdeling over de provincies en doelmatig en resultaat gericht werkende bureaus jeugdzorg, moet dit leiden tot een structurele oplossing van de wachtlijstsystematiek. Steun daarvoor van onze fractie. De ‘bonus/malus’-gedachte in het systeem kan op een positieve manier prikkelen tot een resultaat gericht en doelmatige werkwijze.

Casemanagement/gezinscoach
• Helaas is casemanagement op basis van de Wet op de Jeugdzorg nog onvoldoende van de grond gekomen. Dat is teleurstellend, juist nu we met z’n allen graag willen werken aan het principe één gezin, één plan. Dat moet echt beter. Klopt het dat casemanagement als eerste sneuvelt, op het moment dat er te weinig geld is? Wat betekent dit voor de gezinscoaches? Wordt er voldoende rekening mee gehouden dat dit een dure vorm van zorgverlening is?

EKD
• Minister kiest er voor om stichting EKD te bedanken voor de werkzaamheden en het roer om te gooien. De lokale papieren dossiers worden op gemeentelijk niveau eerst gedigitaliseerd, om er vervolgens een landelijke kop op te zetten. Het is nog onduidelijk wanneer die landelijke kop wordt gerealiseerd en wat er in wordt opgenomen. Het zal qua omvang smaller moeten zijn, anders zal het net zo’n langdurige traject blijken te zijn als een landelijk EKD. Toch moet er wel voldoende relevante info worden opgenomen. En ook de landelijke kop moet worden aanbesteed en koppeling naar het EPD moet mogelijk blijven. Is dat te realiseren als je tegelijkertijd werkt met gemeentelijke -deels gestandaardiseerde- systemen? Of is het de bedoeling het EPD te koppelen aan de landelijke kop? Kan de expertise van de stichting EKD niet blijvend worden benut om straks snel te kunnen komen tot zo’n landelijke kop? Anders moeten we straks het wiel opnieuw gaan uitvinden.
• Daarnaast gebruikt de minister de problemen met de aanbesteding van het EKD om te onderzoeken of hulpverleners, onderwijzers en politieagenten in formatie kunnen uitwisselen via zogeheten standaardberichten. Hangt deze vorm niet in tussen EKD en Verwijsindex? Hoe gaat het zich verhouden tot de verwijsindex? Is het niet veel eenvoudiger voor de minister om de standaardberichten te koppelen aan de verwijsindex? Dan laat je het EKD gewoon digitaliseren en zorg je dat de informatie-uitwisseling via de verwijsindex plaatsvindt.

Pleegzorg
• beleidsakkoord: pleegouders moeten geen financiële belemmeringen ondervinden. Concreet doet zich het probleem van grotere auto voor. Wil de minister onderzoek doen naar de mogelijkheid van een grijs kenteken voor pleegouders die aantoonbaar een grotere auto hebben moeten kopen ( bij vier kinderen) als gevolg van het zijn van pleegouder ?

Jeugdmonitor
• Bevat tot nu toe vooral slecht nieuws. ChristenUnie pleit ervoor om de monitor te beginnen met een percentage van het aantal jeugdigen met wie het uitstekend gaat. Die op geen enkel gebied risico lopen. Dit percentage moet in het kader van ‘goed nieuws’ ook in voorlichting worden gebruikt.

Wachtlijsten
* We moeten af van de trits; wachtlijsten, geld, wachtlijsten, geld. We hebben bij motie van Geel al extra geld toegevoegd aan Jeugdzorg. Maar het komt er nu op aan structurele maatregelen te nemen. De nieuwe financieringssystematiek kan daar een verantwoorde bijdrage aan leveren.

Alleen de uitgesproken tekst geldt

« Terug