“Ik ben bekend van stevige boeken en brede studies. Maar ik heb er plezier in gehad het nu zó te doen”, zegt prof. Roel Kuiper (48) glimlachend. Hij heeft het over het persoonlijke boekje Mijn land dat hij geschreven heeft als lijsttrekker voor de Eerste Kamerverkiezingen. Die zijn – indirect – aan de orde bij de verkiezingen van Provinciale Staten op 2 maart.

We spreken met de ChristenUnie-senator op het partijkantoor in Amersfoort. Hij kijkt verwonderd op, als we zeggen dat hij zijn boekje tien jaar geleden niet zo geschreven zou hebben. “Hoezo?” Wel, alleen al de omslag: Roel trekt zijn schaatsen aan. Het boekje legt een duidelijk accent op hét politieke thema: bedreigde eigenheid. “O”, zegt Kuiper, “bedoel je dat? Dat klopt. We moeten ons land zijn identiteit teruggeven. Ik zie het christendom als zoiets fundamenteels. Voor heel onze rechtsstaat, onze cultuur, onze hele morele uitrusting, ons onderscheid van goed en kwaad.”

Mee eens natuurlijk. Maar wat doe je daar als politiek mee als zoveel mensen geen christen meer zijn?
“Op weg hiernaartoe hoorde ik een radiobericht over uitschrijvingen uit de katholieke Kerk. Maar dan hoor je ook dat die vier miljoen ingeschreven leden heeft en de protestantse Kerk 2,5 miljoen. Samen ruim 6 miljoen. Nu, wat is dat van onze bevolking?”

Een substantieel deel.
“Dat dacht ik ook. Heel veel mensen hebben een verbinding met het christendom, ook al zijn het niet allemaal bewuste kerkgangers. Jij en ik zijn nog opgegroeid in een tijd waarin het geloof enorm vijandig werd bejegend. Inmiddels is dat klimaat opener geworden. Dat Geert Wilders zegt op te komen voor de joods-christelijke waarden is veelzeggend.”

Wat vindt de ChristenUnie daarvan?
“Ik ben blij met iedereen die de betekenis van de joods-christelijke waarden inziet. Wat je Geert Wilders vervolgens wel mag vragen: geef dat dan ook inhoud. Dan merk je eigenlijk weinig. Normen als naastenliefde en verdraagzaamheid ontbreken. Dat zegt hij zelf ook: ik ben niet van het bruggen bouwen. Ik denk dat er in de samenleving wel degelijk een besef is dat deze waarden fundamenteel zijn, zonder dat men daar meteen een precieze invulling van zoekt. Men verlangt wel naar de warmte van het christendom, waarden die leiden tot naastenliefde, zorg voor elkaar, voor de wereld om je heen.”

Maar zodra je dit doet vanuit een werkelijk gelovig spreken, haken velen af.
“Dat zij dan maar zo. Dat was bij Jezus zelf ook.”

Goed, maar jullie zijn een politieke partij, die zoveel mogelijk stemmen wil trekken.
“We zijn wel een specifieke politieke partij. Een beginselpartij die het bijbelse kader belangrijk vindt. Als je wil dat het overheidshandelen daardoor genormeerd wordt, geeft dat een bepaalde scherpte. Dat komt bijvoorbeeld naar voren in ons spreken over zorgvuldig omgaan met het leven.”

Krijgt u – niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk – wel de ruimte voor dat spreken in de Eerste Kamer?
(beslist) “Ja. Ik ben actief aan de universiteit en in de politiek. Het valt me op dat de universiteit erg seculier is, maar zeker in de Eerste Kamer worden verschillende stromingen echt gerespecteerd. Van het christendom wordt breed aangevoeld dat het in veel van onze tradities meekomt. Als je het hebt over de rechtsstaat, de manier waarop Nederland is gevormd, waarop we hier vrijheden inkleuren met de nadruk op persoonlijke verantwoordelijkheid: iedereen beseft toch wel dat dit een bron heeft. Laat de ChristenUnie die bron nu maar zo helder mogelijk houden, want zo’n partij is belangrijk voor Nederland.”

Intussen roept minister Edith Schippers (VVD) ons op maar zoveel mogelijk op coalitiepartijen te stemmen.
“Het kabinet wordt zenuwachtig. Ze denken: als we samen maar voorbij de 38 zetels komen (van de totaal 75 - hr) dan zitten we goed. Dat is maar de vraag. Als het ze al lukt een meerderheid met de PVV te halen, dan nog moeten ze werken met een gedoogpartner die het kabinetsbeleid niet eens op alle onderdelen steunt. Ik vind het bovendien niet chique als die oproep vergezeld gaat van beelden over de Eerste Kamer alsof die politiseert of wetgeving traineert. Dat is gewoon niet zo.”

Sommige partijen liggen toch wel erg graag dwars?
“De ChristenUnie staat hier anders in. Groenlinks en PvdA hebben sterk de houding: dit kabinet moet zo snel mogelijk verdwijnen. In mijn boekje haal ik Johan Huizinga aan die dit ‘puberaal’ noemt. Dit is niet ons kabinet, maar wij vinden dat je ieder kabinet constructief tegemoet moet treden. Dat wilde Rutte toch ook? Een open debat met het parlement? Dat moet hij dat ook zoeken in de Eerste Kamer. Blijkbaar vreest hij dat.”

Ik lees bij deze nette ChristenUnie-senator wel opeens het woord ‘bullshit’.
(grinnikt) “Ja, goed hè? Mijn dochter moest erg lachen, toen ze dat las.”

U bent boos? Dat we over het drugsprobleem zo lang irreëel gedaan hebben?
“Ik noem het als een mogelijk onderwerp voor een parlementair onderzoek. Het is een volstrekt vastgelopen beleid dat wij over onze burgers hebben uitgestort. Ik maak het in mijn eigen omgeving mee, dat kinderen uit goede gezinnen verslaafd raken aan drugs. En wij maar doen alsof wij dat proces met elkaar wel weten te bewaken. Bullshit.”

U oppert ook een enquête naar het onderwijsbeleid.
“We zien al decennia lang ons onderwijs afkalven. Men spreekt van kwaliteitsverbetering, maar het zijn verborgen bezuinigingen. Bij dit kabinet gebeurt dat wéér. Wel in het regeerakkoord schrijven dat je een kwaliteitsimpuls wil en bij de vijf beste kennissamenlevingen wil horen, maar intussen geldkranen dichtdraaien en strafkortingen uitdelen. De beweging dat kinderen van speciaal onderwijs naar regulier onderwijs gaan, was al ingezet, maar daar wordt nu nog een schepje bovenop gedaan. Het leidt tot klassenvergroting en nog meer druk op het basisonderwijs. Leerkrachten worden voor enorme opgaven gesteld. Ook in het hoger onderwijs gebeurt niet wat zou moeten gebeuren: meer contacturen, meer docenten voor de groep. Maar de retoriek blijft dezelfde. Ik heb dan ook als hoogleraar meegelopen in de demonstratie.”

Uit overtuiging?
“Heel bewust, zij het met enige aarzeling. Dat hou je toch als protestantse jongen. Ik demonstreren? (lacht) Wil je aan de toekomst van je land werken, dan moet je juist niet aan de opleiding van jonge mensen komen. De vraag zou moeten zijn: wat is goed voor Nederland?”

 Roel Kuiper, Mijn land. Politieke verkenningen. Uitg. Buijten & Schipperheijn, 72 pp., pb., € 7,50, ISBN 978 90 5881 543 9.