Een van de indrukwekkendste gesprekken die we hier hebben gevoerd, was met de weduwe van een Koptische man die in mei omkwam bij een aanval van salafisten op zijn kerk. Terwijl hij het altaar probeerde te beschermen, werd zijn keel doorgesneden. Vervolgens is de kerk door de meute in brand gestoken. Enkele islamitische buurtbewoners deden mee in de aanval, anderen schoten de christenen te hulp, maar de meesten hielden zich afzijdig. Een dramatische illustratie van de situatie van de Koptische minderheid in Egypte. Zonder bescherming van een stevige rechtsstaat, zijn Egyptische christenen overgeleverd aan de willekeur van de meerderheid. Daar zijn goedwillende moslims die zich in rond Arabisch uitspreken tegen discriminatie en vervolging, maar er zijn ook kwaadwillenden die het huidige machtsvacuüm willen gebruiken om Egypte om te vormen tot een islamitische staat waarin minderheden zullen moeten buigen voor de terreur van de meerderheid. Een rechter schatte in dat er dit jaar al meer dan 200 Kopten zijn vermoord bij verschillende incidenten. En een priester vertelde het verhaal dat zijn kerk door salafisten werd gechanteerd waarbij de kerk zou worden gespaard als de kerkleden een enorm bedrag als ‘christenbelasting’ zou betalen. Bij afwezigheid van een beschermende overheid had de kerk geen andere keus dan te betalen.

Minister Rosenthal heeft bij zijn recente bezoek hier in Egypte naar eigen zeggen hoopvolle geluiden te horen gekregen. Die signalen zijn er inderdaad. Er zijn vrijheidslievende democraten en we zien hier met eigen ogen gezien hoe zeer de verkiezingen leven en hoe massaal Egyptenaren naar de stembus gingen. Maar toen een Moslimbroeder ons vertelde dat hij voor godsdienstvrijheid was en het Turkse model voorstond, was dat precies de halve waarheid die minister Rosenthal eerder te horen kreeg. Want als je doorvraagt, blijkt die vrijheid niet meer te zijn dan de vrijheid om een dienst te houden binnen de vier muren van de kerk. Maar het is geen vrijheid van individuen om voor een eigen overtuiging te kiezen en daar openlijk naar te leven. Toen we de politicus van de Moslimbroederschap vertelden dat het Turkse model een keus voor een niet-religieuze rechtsstaat is, met gelijke berechtiging van alle godsdiensten en alle overtuigingen, zei hij dat dat ook weer niet helemaal de bedoeling was. Het maakt duidelijk dat als hier de woorden vrijheid en democratie klinken er vaak een hele andere betekenis aan wordt gegeven. En andere halve waarheid betreffen de onderzoeken die zijn beloofd na de aanslagen op kerk. Waar de officiële woordvoerders van de kerk daar nog hun vertrouwen in uitspreken, daar hebben de gewone Kopten daar geen vertrouwen in.

Nog kwalijker was het item van het NOS-journaal, afgelopen weekend. Verslaggever Lex Runderkamp reisde af naar een stadje in het Zuiden waar eveneens een kerk in brand was gestoken. Na een paar gesprekken, waarvan één in het journaal te zien was, kwam hij met een vreemde, ongefundeerde bewering. De Kopten zouden hun kerk zelf in brand hebben gestoken. Het is ontegenzeggelijk waar dat verhalen hier vaak meerdere kanten heeft. Maar de suggestie dat 70 christenen in Marinab – op een inwoneraantal van 70.000 – de eigen kerk in brand staken, terwijl ze omringd werden door een massa moslims die de brand juist wilde blussen, is te bizar voor woorden. Runderkamp zal met harde bewijzen moeten komen voordat hij dit soort vergaande beweringen doet.

De democratische activisten en Kopten die wij spraken zijn somber over de nabije toekomst van Egypte. De Arabische lente dreigt een islamitische winter te worden waarin voor Kopten steeds minder ruimte komt. In antwoord daarop is het weinig behulpzaam om de Koptische minderheid alleen maar als slachtoffers te behandelen waar we beschermend omheen moeten staan. Vooral de jonge generatie laat zich dat niet meer welgevallen. Zij willen alleen maar worden wat ze al lang zouden moeten zijn: Egyptische burgers zijn in volle rechten en plichten. Het gaat bij deze verkiezingen veel minder om democratie en veel meer om de rechtsstaat. Er staat daarbij veel op het spel, zoals de verhouding tussen islam en vrijheid, de omgang met minderheden, de vrede met Israël en de verhouding met het Westen. Dan zijn we niet gediend met halve waarheden. Het komt erop aan dat in Egypte alle stemmen tellen en alle burgers voor de wet gelijk zijn.

Joel Voordewind (CU Tweede Kamerlid), Peter van Dalen (CU Europarlementariër), Gert-Jan Segers (WI CU) waren de afgelopen dagen in Egypte.