De bezuinigingen staan haaks op de woorden uit het regeerakkoord waar gesproken wordt over de verbetering van de kwaliteit van het hoger onderwijs. Ze zullen leiden tot een verdere ‘verschoolsing’ en nivellering van opleidingen. De boodschap is dat je in zo kort mogelijke tijd een bachelordiploma moet halen. Universiteiten zullen daaraan moeten meewerken, anders riskeren ze boetes. Een op kwaliteit gericht academisch klimaat wordt aangetast.

De bezuinigingen versterken een systeem van ‘perverse prikkels’. Het is op zichzelf niet verkeerd om langstudeerders aan te pakken. Maar wees in elk geval ruimhartiger dan nu wordt voorgesteld. De ruimte die studenten nodig hebben om zich te ontwikkelen, om extra vakken te volgen of om bestuurswerk te doen is er straks nauwelijks meer. Dit systeem is ook slecht voor de bezinnende vakken op gebied van ethiek of filosofie, voor Studium Generale-programma’s  die als extra worden gevolgd door studenten.

Deze bezuinigingen werken uit als ‘perverse prikkels’ zolang het huidige bekostigingssysteem blijft zoals het is. Dat systeem is op aantallen gebaseerd. Universiteiten en hogescholen zullen er alles aan doen om zoveel mogelijk studenten tegen zo laag mogelijke kosten – lees: zo min mogelijk ‘dure’ contacturen - de eindstreep te doen halen.

Dan is er nog die andere maatregel: het afschaffen van de mastersbeurs. Wie een mastersopleiding volgt moet straks gaan lenen of erbij gaan werken. Studenten zullen de afweging maken te stoppen na hun bachelorstudie. We zullen meer ‘afgestudeerden’ krijgen die een bacheloropleiding als hoogst genoten opleiding hebben. Studenten die een intensieve mastersstudie doen, bijvoorbeeld op het gebied van natuurwetenschap of theologie, kunnen dat alleen doen door zich in de schulden te steken of extra geld mee te brengen. Hoezo kennissamenleving?

Deze bezuinigingen pakken dus slecht uit. Niet doen. Dit is visieloos. Bezin je in elk geval op een ander systeem, waaruit perverse prikkels worden weggehaald. Selectie aan de poort, betere begeleiding van studenten, wellicht een vouchersysteem dat op studiepunten is gebaseerd, alles wel, maar het onderwijs moet buiten de gevarenzone worden gebracht. Onderwijs is vitaal voor de toekomst van nieuwe generaties en voor dit land. Studenten en jonge mensen zijn de hoofden, handen en harten van straks.

Roel Kuiper

Lijsttrekker Eerste Kamer