Bijdrage Gert-Jan Segers aan het algemeen overleg Mensenhandel en prostitutie

donderdag 31 oktober 2013

Bijdrage van ChristenUnie Tweede Kamerlid Gert-Jan Segers als lid van de vaste commissie voor Veiligheid en Justitie aan een algemeen overleg met minister Opstelten van Veiligheid en Justitie, minister Hennis-Plasschaert van Defensie en staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie    

Onderwerp:   Mensenhandel en prostitutie

Kamerstuk:    28 638

Datum:            31 oktober 2013

De heer Segers (ChristenUnie): Voorzitter. Vorige maand hebben de fracties van PvdA en ChristenUnie een symposium georganiseerd over prostitutie. Bij een overleg als dit, en ook bij zo'n symposium, gaat het over beleid, cijfers, aanpassingen en modellen, totdat ineens iemand opstaat, Linda Futa-Van Goch, die haar persoonlijke verhaal vertelde. Ze vertelde over dwang, gewelddadige behandeling en hoe ze in de prostitutie belandde. Dat was een heel aangrijpend verhaal. Waarom raakt me dat zo? Je merkt dat hier een van de meest fundamentele waarden, namelijk menselijke waardigheid en menselijke vrijheid, op het spel staat. Zolang er in ons land vormen van slavernij zijn, en die zijn er, mogen wij niet rusten om die te bestrijden. De ellende is dat de problemen groeien. Volgens CoMensha was de mensenhandel, gerelateerd aan prostitutie vorig jaar gestegen met 60%. In de eerste helft van dit jaar is het aantal meldingen van mensenhandel met 40% gestegen, in vergelijking met dezelfde periode in het jaar daarvoor. Het gaat daarbij vaak om heel jonge slachtoffers, wat ontzettend schokkend is. Zolang dat plaatsvindt in ons land, mogen we niet rusten en moeten we bereid zijn, ons beleid en onze uitgangspunten steeds kritisch tegen het licht te houden.

We bespreken vandaag ontzettend veel brieven en beleidsstukken. Het is ondoenlijk om alles in detail te behandelen, hoe vervelend ook. Ik concentreer me op mensenhandel gerelateerd aan prostitutie. Het merendeel van de slachtoffers wordt momenteel daar gevonden. De minister van Veiligheid en Justitie zegt dat dit hoge prioriteit heeft. Daar dank ik hem voor. Maar waar blijkt dat uit? Blijkt dat bijvoorbeeld uit de manier waarop hij de bezuinigingen op het OM aanpakt? Er is een bezuiniging van 125% generiek. Wordt de aanpak van mensenhandel daarbij enigszins ontzien? Heeft de DLR de gelegenheid om zich te specialiseren? Mensenhandel is lastig op te sporen en vraagt om geduld. Het vraagt om een andere aanpak dan bijvoorbeeld cocaïne. Het gaat om getraumatiseerde slachtoffers, wat om specialistische kennis vraagt. Krijgen zij daarvoor de gelegenheid? Mijn fractie krijgt signalen dat de reorganisatie naar de landelijke politie in veel regio's niet goed verloopt. Wanneer verwacht de minister dat alle regio's volle aandacht voor de aanpak van mensenhandel hebben?

De Nationaal Rapporteur Mensenhandel heeft weer een indrukwekkende rapportage, inmiddels de negende, afgeleverd. Ik wil haar daarvoor danken. Het is iedere keer weer indrukwekkend te zien, wat ze op tafel legt. Ze spreekt over de positie van de klant, die kan weten dat hij gebruik maakt van de diensten van een slachtoffer van mensenhandel. Volgens haar is dat een ontbrekend deel van het strafrecht. Mijn fractie is dat met haar eens. De ChristenUnie ontwikkelt een initiatief op dat punt. Ter geruststelling van collega Oskam: daar werken wij hard aan. Ik verwacht dat dat na het kerstreces klaar is. Ik heb begrepen dat de minister de eerste aanbeveling van de Nationaal Rapporteur om tot een nationaal verwijsmechanisme te komen, overneemt. Klopt dat, en zo ja, wanneer wil de minister dat op orde hebben? De Nationaal Rapporteur stelt een heel fundamentele vraag, die vaker is gesteld: leidt legalisering van prostitutie tot meer mensenhandel? Er is nu wat onderzoek beschikbaar, bijvoorbeeld van de London School of Economics, dat die richting op wijst. De Nationaal Rapporteur heeft dat tegen het licht gehouden en zegt: om daar echt iets zinnigs over te zeggen, zijn er nog meer data en is meer onderzoek nodig. Wil de minister die handschoen oppakken? Wil hij het WODC de vraag stellen, of over vergelijkingen van beleid en omvang mensenhandel inderdaad iets zinnigs is te zeggen. Ik pleit voor een Europese vergelijking van beleid en omvang mensenhandel, in landen die cultureel en sociaal-economisch op Nederland lijken. Want het moet natuurlijk wel een eerlijke vergelijking zijn. Ik denk aan Duitsland, Scandinavië, Frankrijk, België en Groot-Brittannië. Ik hoop dat de minister dit oppakt.

Deze zomer was Utrecht volop in het nieuws met het Zandpad. Deze gemeente neemt het voortouw in de aanpak van mensenhandel en misstanden in de prostitutie. Hulde daarvoor, al deel ik de observatie dat het pijnlijk is dat vrouwen uit het zicht verdwijnen, waardoor hen niet de hulp kan worden geboden die ze nodig hebben. Bij die aanpak blijft het wringen dat een eigenaar van boten gewoon eigenaar kan blijven, en dat er een nieuwe bv komt met een nieuwe exploitant, waarna die eigenaar gewoon zijn geld kan blijven verdienen, terwijl hij een enorme tik op de vingers heeft gehad. Hij heeft signalen van mensenhandel gezien, die niet doorgegeven, waarop zijn vergunning is afgenomen, maar hij kan gewoon z'n geld blijven verdienen. Ik pleit voor een "one strike, you're out"-systeem: als de vergunning wordt ingetrokken, omdat je je hebt schuldig gemaakt aan zo'n nalatigheid, dan mag je geen rol meer spelen in de verhuur van die boten en in de exploitatie van een prostitutiegelegenheid.

Mevrouw Rebel (PvdA): Ik begrijp dat principe, maar in de praktijk is vaak sprake van heel ondoorzichtige constructies, waarbij allerlei mensen als zetbazen worden aangesteld. In uw systeem moeten we dan heel veel mensen gaan "outstriken".

De heer Segers (ChristenUnie): Dat is precies het punt. De eigenaar van die boten kan er inderdaad een mistige bv tussen schuiven, waarna het hele festijn gewoon doorgaat. Hij blijft zijn geld vangen, terwijl hij zo heeft gefaald in het doorgeven van signalen van mensenhandel. Wij weten dat hij de eigenaar blijft van een of meerdere boten aan het Zandpad in Utrecht. Maar als je vergunning op die gronden wordt ingetrokken, vind ik dat er geen plaats meer is voor betrokkene in de prostitutiebranche. Er volgt dan verplichte verkoop van de boten, of uitgifte ergens anders.

Mevrouw Rebel (PvdA): Ik begrijp het onderliggend mechanisme, en ik ben het daarmee eens, maar ik voorzie dat de door u voorgestelde oplossing niet het probleem oplost, maar alleen een verplaatsing van het probleem is. Ik denk dat het goed is om te kijken of bv-constructies groter kunnen worden aangepakt dan alleen deze ene exploitant.

De heer Segers (ChristenUnie): Laten we die vragen doorspelen naar de minister. De intentie moet duidelijk zijn.

Voor een pooierverbod is herhaaldelijk een pleidooi gevoerd, onder anderen door raadsheer Lemaire op het symposium dat ik eerder noemde. Kan dat helpen om het onrechtmatig profijt trekken van een prostituee vaker te bestraffen? Is de minister bereid dat te onderzoeken?

Mevrouw Berndsen-Jansen (D66): Dit is ook aan de orde geweest bij de briefing van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel. Zij heeft daar nadrukkelijk aangegeven dat ze het daar niet mee eens is, omdat het een nogal lastige kwestie is. Een pooier verdient aan de prostituee, maar dat doet een exploitant ook. Hoe wil je dat vormgeven?

De heer Segers (ChristenUnie): De heer Lemaire kwam met een vrij uitgebreid voorstel. Ik leg dat voorstel hier niet op tafel, maar ik zou wel willen dat we dat voorstel in een breder licht bekijken. Degene van wie we allemaal weten dat op een onrechtmatige manier voordeel wordt behaald uit de werkzaamheden uit een prostituee, moet op een goede manier worden bestraft. Daarbij zou zo'n verbod kunnen helpen. Daarvoor hebben we meer informatie nodig; daarom heb ik daar geen uitgewerkt voorstel voor. Mevrouw Berndsen vraagt mij hoe ik dat voor mij zie, maar dat is nou precies mijn vraag aan de minister. Zou dat kunnen helpen? Er ligt een indringend pleidooi van een raadsheer die hiermee regelmatig te maken heeft, die mensen voor het hekje ziet staan en denkt: ik zou jou eigenlijk straf moeten geven, maar ik heb de mogelijkheden niet. Als dit kan helpen, zal het in ieder geval de moeite waard zijn dat de minister dat eens oppakt.

Er zijn nog vier tippelzones in Nederland. Twee worden er afgebouwd, twee blijven er intact. Daar werken vaak zeer kwetsbare, verslaafde vrouwen onder erbarmelijke, soms mensonterende omstandigheden. De gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Heerlen hebben dit afgebouwd; zij trekken daar een streep. Is de minister bereid het gesprek aan te gaan met de gemeenten met de laatste tippelzones, om te zien of daar niet op eenzelfde manier andere hulpverlening kan komen, zodat er kan worden afgebouwd?

Mijn laatste vraag gaat over de Wet regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche, en het onderzoek naar de uitstapprojecten. Dit is inmiddels een wet op leeftijd, die tevens nogal is uitgekleed. Is dit nu het antwoord op de huidige, en op nieuwe problemen? In de brief van 8 maart staat: landelijke registratie is van groot belang om echt zicht te houden op prostituees. De registratie is eruit. Hoe krijgen we zicht op de thuisprostitutie, op het niet-vergunde deel van de prostitutie? Over de uitstapprogramma's nog het volgende. Het rapport is redelijk positief over de wijze van overdracht. De signalen die wij krijgen, geven een ander beeld. De vijf grootste steden leveren prima werk, maar in andere steden loopt het aanbod hard terug. Neem Haarlem en Deventer, waar net besloten is om af te bouwen, of waar men op het punt staat om te stoppen. In zeven van de twaalf plaatsen die de minister noemt, wordt inmiddels weinig gedaan aan proactieve hulpverlening. Voordat werd gestart met de uitstapprojecten dacht men dat ze niet nodig waren, totdat men op pad ging. Toen zag men dat er inderdaad een grote behoefte aan was. Ik ben bang dat we door bezuinigingen, ook op lokaal niveau, weer terugraken bij af, of dat alleen vrouwen worden geholpen die daadwerkelijk in die plaatsen wonen. Hoe kunnen we deze stilstand en achteruitgang voorkomen?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.

« Terug