Gelijk speelveld voor alle werkenden. We willen voor iedereen gelijke kansen, een gelijk sociaal vangnet en vergelijkbare pensioenopbouw. Er komt daarom een verplichte publieke basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid en ziekte voor alle werkenden. Betaalbaar, ook voor alle zzp’ers.  

Vast contract aantrekkelijker én flex duurder. Alles wat flexibel is, is duurder dan vast, behalve op de arbeidsmarkt. We willen af van de situatie dat het in dienst hebben van tijdelijke werknemers goedkoper is voor werkgevers dan het in dienst hebben van werknemers voor onbepaalde tijd. De afgelopen kabinetsperiode is tijdelijk werk door premiedifferentiatie in de werknemersverzekeringen al wat duurder geworden. Deze premiedifferentiatie wordt verder vergroot ten faveure van contracten voor onbepaalde tijd. Daarnaast moeten werkgevers werknemers met een flexibel contract beter gaan betalen met een flex-toeslag. 

Vaste contract als norm, mét ruimte voor flexibiliteit. De verdeling van lusten en lasten tussen werkgevers en werknemers, en tussen werknemers onderling, is oneerlijk en gaat op de schop. We willen er recht aan doen dat werknemers hechten aan een vast contract en werkgevers behoefte hebben aan een zekere flexibiliteit. In Nederland is deze behoefte aan flexibiliteit nu echter buiten het contract voor onbepaalde tijd georganiseerd in allerlei flex-contracten en constructies en dat is onwenselijk. We willen daarom een einde aan oneerlijke flexconstructies, waarbij werkgevers een zekere flexibiliteit op basis van bedrijfseconomische omstandigheden terugkrijgen.  

Drie duidelijke ‘rijbanen’ voor werkenden. Het onderscheid tussen zelfstandige, werknemer met een contract of werknemer op uitzendbasis wordt duidelijker. Er komen heldere, begrijpelijke en handhaafbare scheidslijnen tussen deze drie verschillende contracten. Om misbruik en schijnzelfstandigheid tegen te gaan, wordt het uitgangspunt de ‘werknemer, tenzij-benadering’. Obstakels daarvoor in Europese regelgeving dienen te verdwijnen.  

Verhoog het minimumloon. Het minimumloon is te laag om van rond te komen. Er komt een wettelijk minimumuurloon en het wettelijk minimumloon wordt komende kabinetsperiode met ten minste 10% extra verhoogd. Het minimumjeugdloon stijgt hierbij mee. Als er geen negatieve arbeidsmarkteffecten optreden kan het minimumloon verder omhoog. Zo voorkomen we ook dat steeds hogere toeslagen en een hogere algemene heffingskorting nodig zijn om de koopkracht van mensen met een laag inkomen op peil te houden. 

Verlaag de lasten op arbeid. Werkenden met heel gewone inkomens - van een minimumloon tot circa twee keer modaal – moeten netto meer gaan overhouden van hun loon. Daarom gaat de loon- en inkomstenbelasting omlaag, wat we betalen door winst, vermogen en vervuiling beter te belasten. 

Behandel arbeid van alle werkenden fiscaal gelijk. Fiscale voordelen om zelfstandige te zijn, in plaats van werknemer, worden in een verstandig tempo afgebouwd. Zo nemen we een belangrijke oorzaak weg van de groei van het aantal zzp’ers in de afgelopen 15 jaar.  

Minimumtarieven ZZP in cao’s. Het moet mogelijk worden om in cao’s afspraken te maken over minimumtarieven voor zzp’ers, zodat oneigenlijke concurrentie wordt voorkomen. 

Risico’s en lasten voor werkgevers verminderen. We verlagen de lasten voor werkgevers met werknemers in vaste dienst, onder ander door de verplichte loondoorbetaling bij ziekte terug te brengen naar één jaar voor kleine en middelgrote werkgevers en door de ww-premie voor werknemers met een vast contract te verlagen. Ook de aof-premie gaat omlaag. 

Beschermend en eenvoudig ontslagrecht. Werknemers hebben recht op goede bescherming. Als een werknemer niet goed functioneert en de werkgever wil hem of haar ontslaan, dan bekrachtigd de rechter dat ontslag na toetsing. Als er geen redelijke grond voor ontslag is, staat er een stevige financiële sanctie voor de werkgever op ontslag. Zeker oudere werknemers kunnen bij de voorgestelde veranderingen blijvend rekenen op goede bescherming. 

Eerlijke arbeid inkopen. Alle overheden richten hun inkoop- en aanbestedingsprocedures zo in dat goede arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden gegarandeerd zijn en de inzet van mensen met een arbeidsbeperking wordt bevorderd.  

Handhaving tegen uitbuiting en discriminatie. Handhavingsinspanningen om uitbuiting op te sporen en te voorkomen worden geïntensiveerd. De samenwerking tussen de Inspectie SZW, Belastingdienst, UWV en brancheorganisaties moet beter. Zowel om het toezicht op veilig en gezond werken te verstevigen als om schijnconstructies en arbeidsmarktfraude aan te pakken. Alle vormen van discriminatie op de arbeidsmarkt, van naam via postcode tot zwangerschap, zijn onacceptabel en worden te vuur en te zwaard bestreden. Sowieso is meer inzet nodig om de toegang van inburgeraars tot de arbeidsmarkt te verbeteren. 

Het belang van polderen. In Nederland hebben we een lange traditie van overleg tussen werkgevers en werknemers. In de befaamde Hollandse polder zijn zij belangrijke partners bij grote hervormingsbesluiten. De afgelopen jaren viel het vaak niet mee om tot gedragen afspraken te komen, maar het de afgelopen kabinetsperiode gesloten Pensioenakkoord toonde aan dat de polder toch nog leeft en werkt. De ChristenUnie ziet daarnaast het belang van goed overleg op het niveau van sectoren en ondernemingen met daarbij een belangrijke rol voor de ondernemingsraden. Dat is de plek waar de gemeenschap vorm krijgt en waar werkgevers, werknemers en stakeholders elkaar in de ogen kijken. Niet alleen de soms moeizaam functionerende grote polder is van belang, ook deze ‘mini-polder’ verdient waardering en ruimte. We blijven afgesloten cao’s (uiteraard) algemeen verbindend verklaren. 

Aanpakken stijgende (jeugd)werkloosheid. Er komt een omvattende aanpak van de stijgende (jeugd)werkloosheid als gevolg van de Corona-crisis. Jongeren komen moeilijker aan een baan en degenen met een tijdelijk contract staan als eerste op straat; de crisis waar we inzitten is diep. Een verloren generatie moeten we zien te voorkomen. Naast de bepleite hervorming van de arbeidsmarkt, kan de overheid (jeugd)werkloosheid bestrijden door het grootschalig inzetten op: leer-werktrajecten, het aanbieden van stageplaatsen en het aanwakkeren van de vraag naar arbeid, bijvoorbeeld door investeringen in innovatie, isolatie, infrastructuur en woningbouw. Tegelijk dreigt er nog altijd structurele personeelskrapte in veel met name publieke sectoren, van veiligheid tot zorg. Dit is daarom het moment om jongeren te enthousiasmeren en op te leiden voor deze vitale banen.   

Gelijk loon voor gelijk werk. Gelijke loonkosten voor gelijk werk voorkomt een ongelijk speelveld en uitbuiting. Wij willen dat de oneerlijke concurrentie op loonkosten tussen Nederlandse medewerkers en arbeidsmigranten stopt, bijvoorbeeld door het onmogelijk maken van schimmige flex- en draaideurconstructies en van inhoudingen op het loon. Dat geldt ook voor het omzeilen van arbeidsvoorwaarden in de ‘platformeconomie’.  

Dicht de loonkloof tussen vrouwen en mannen. De fundamentele gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen moet ook tot uiting komen in een gelijkwaardige beloning. Het is onacceptabel dat dat nog steeds niet het geval is. De ChristenUnie wil dat de overheid en sociale partners zich structureel inzetten voor het wegwerken van de loonkloof tussen mannen en vrouwen.  

Uitzendwerk wordt weer uitzendwerk: een oplossing bij piek en ziek. Wettelijk wordt vastgelegd dat uitzendwerk alleen toegestaan is bij tijdelijk werk.  

Zwart werken bestrijden. Nederland gaat meer werk maken van het bevorderen van ‘fatsoenlijk werk’. Nederland ratificeert en implementeert daartoe de ILO-verdragen, behorend bij de Decent Work Agenda. Zwart werken in de privésfeer gaan we tegen, bijvoorbeeld door het eenvoudiger en aantrekkelijker te maken om thuis ‘witte werkers’ in te zetten bij tuinonderhoud en schoonmaakwerkzaamheden.