Wat zijn de plannen van het kabinet op medisch-ethisch gebied?

Het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie bevat enkele afspraken over hoe de komende regeerperiode om te gaan met medisch-ethische vraagstukken. Deze vraagstukken vragen om een zorgvuldige behandeling. Het is geen geheim dat de coalitiepartijen hierover ieder hun eigen opvattingen hebben. Die verschillen zijn niet verdwenen, maar na intensieve gesprekken en met respect voor ieders standpunten is het gelukt om afspraken te maken hoe hier mee om te gaan in de komende kabinetsperiode. Hieronder staan de belangrijkste afspraken uit het regeerakkoord:

• Op het terrein van voltooid leven is afgesproken dat eerst de aanbevelingen van de commissie-Schnabel en van het manifest ‘Waardig ouder worden’ worden uitgevoerd, dat er een nader onderzoek komt en ook een breed maatschappelijk debat. Duidelijk mag zijn dat hiervoor tijd nodig is. Verder vooruit lopen op het ‘wat dan’ is daarom voorbarig. In ieder geval is het voornemen van het vorige kabinet om zelf met wetgeving te komen van tafel.
• Voor de uitvoering van het manifest Waardig ouder worden is de komende kabinetsperiode 180 miljoen euro beschikbaar. Hiermee werkt het kabinet aan de waardering van ouderdom, aan een aanpak van eenzaamheid, stimuleert en beloont het mantelzorg en vrijwilligerswerk, investeert het in levensbegeleiders en palliatieve zorg en geeft het passende zorg en woonvormen de ruimte.
• Het speciaal tot stand brengen van embryo’s ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek wordt niet toegestaan. Eerst moet er een stevige maatschappelijke en ethische discussie over dit onderwerp plaatsvinden. Wel worden waar mogelijk alternatieven beter benut. Zo blijft het beleid met betrekking tot restembryo’s die ontstaan in het kader van IVF-behandelingen intact. Verder worden, om risico’s bij zeer ernstige erfelijke aandoeningen met een ongelijke geslachtsincidentie (zoals LHON en erfelijke borstkanker) te beperken, bij geslachtscellen of embryo’s de mogelijkheden voor geslachtskeuze verruimd. Daarnaast wordt er wordt ingezet op onderzoek naar de mogelijkheid van  het gebruik van (geïnduceerde) pluripotente stamcellen – stamcellen die zijn gemaakt uit cellen van de patiënt zelf i.p.v. embryonale stamcellen – voor onderzoek ter voorkoming van ernstige erfelijke ziekten.
• De niet-invasieve prenatale test (NIPT) wordt niet in het basispakket van de zorgverzekering opgenomen. Het bestaande onderzoek dat tot en met 2020 loopt wordt voortgezet, waarbij vrouwen/stellen die gebruik willen maken van de test een eigen bijdrage moeten betalen. Na afloop van het onderzoek volgt er een evaluatie.
• Er wordt de komende kabinetsperiode 53 miljoen euro geïnvesteerd in preventie van en ondersteuning bij onbedoelde (tiener)zwangerschappen.
• Mochten zich de komende kabinetsperiode nieuwe medische-ethische vragen en dilemma’s voordoen, dan zal het kabinet deze aan de hand van een toetsingskader zorgvuldig behandelen. Er komt pas een kabinetsreactie als de medisch-wetenschappelijke noodzaak is beoordeeld, de medisch-ethische aspecten zijn afgewogen en er een bredere maatschappelijk-politieke discussie heeft plaatsgevonden.