Bijdrage Joël Voordewind aan het algemeen overleg Beveiliging zeevaartroutes tegen piraterij

donderdag 23 juni 2016

Bijdrage van ChristenUnie Tweede Kamerlid Joël Voordewind aan een algemeen overleg met minister van der Steur van Veiligheid en Justitie, minister Hennis-Plasschaert van Defensie en minister Schultz van Haegen-Maas Geesteranus van Infrastructuur en Milieu

Onderwerp:   Beveiliging zeevaartroutes tegen piraterij

Kamerstuk:    32 706          

Datum:           23 juni 2016

De heer Voordewind (ChristenUnie): In zeven minuten ga ik het makkelijk redden. Voorzitter. Het is goed dat wij spreken over private beveiligers voor de kust van Somalië. Wij hebben daar een technische briefing en een hoorzitting over gehad. Het is voor ons ook een principiële zaak. Wij hebben er lang over gesproken hier in de Kamer. Ik geloof dat ik nu tien jaar in de Kamer zit en dat dit al zo lang speelt. Hier is ook op aangedrongen toen de ChristenUnie nog in het kabinet zat. De VPD’s (Vessel Protection Detachments) zijn er uiteindelijk gekomen. Nu is de vraag in welke combinatie ze kunnen worden ingezet, bijvoorbeeld in combinatie met private beveiligers. Na acht uitstelbriefjes hebben wij uiteindelijk een voorstel van het kabinet gekregen. Mijn fractie heeft nog aardig wat (juridische) vragen over de houdbaarheid en werkbaarheid in de praktijk. Ten eerste blijft het voor onze fractie onduidelijk hoe de juridische functie en de juridische positie van de kapitein gewaarborgd zijn in het kabinetsvoorstel. Hij blijft immers verantwoordelijk voor alles wat er op zijn schip gebeurt. Bij de VPD’s is dat niet het geval. De verantwoordelijkheid voor de veiligheid is in ieder geval overgedragen aan degene die daar leiding aan geeft. Maar bij private beveiligers geldt het «nee, tenzij»-principe en zal de kapitein verantwoordelijk zijn. Hoe ondervangt het kabinet de grote verantwoordelijkheid die de kapitein in zo’n geval heeft voor geweldsincidenten? Hoe is dat juridisch te waarborgen?

Voor de certificering van de bedrijven zijn vanuit de sector, vanuit de markt, ISO-richtlijnen (ISO: International Standardization Organization) opgesteld, maar er is nog steeds geen internationale wetgeving. Er is dus sprake geweest van zelfregulering. In hoeverre geeft die de overheid nu de garantie dat zij hiermee geen rabiate private ondernemers binnenhaalt?

Ik heb ook grote vragen over het toezicht. Waar je anders toezicht zou kunnen hebben met camera’s, zoals bij de geweldsincidenten rond F-16’s het geval is, zou je dat hier eventueel niet hebben. Dan moet de kapitein een rapport opmaken in samenwerking met het privaat beveiligingsbedrijf. Het toezicht is dan heel erg subjectief, want zij maken het rapport op. Er kijkt dan geen externe toezichthouder over de schouder mee. Hoe wil het kabinet garanderen dat er objectief toezicht is bij geweldsincidenten? Moet er niet op z’n minst allerlei cameratoezicht aanwezig zijn, zodat het Openbaar Ministerie de beelden terug kan kijken?

Ik heb al een vraag gesteld over de uitwassen van private beveiligers. Het kabinet kan zeggen dat het die met certificering wil ondervangen, maar dan nog is de vraag of dat wenselijk is. Wij hebben een onderzoek bekeken van professor Liss van de universiteit van Frankfurt, die constateert dat de internationale druk heel hoog is om tot private beveiliging over te gaan, maar dat je daarmee wel een kritische grens overgaat, omdat het geweldsmonopolie dan niet meer bij de overheid ligt. Zij maakt ook kritische kanttekeningen bij het toezicht.

Dan kom ik op de spotmarkt. Mijn fractie blijft vragen houden over de totale grootte van het veiligheidsprobleem. Ik heb begrepen dat er jaarlijks 240 schepen op die route varen, maar wij weten niet hoe vaak die 240 schepen daar varen. Voor ons is dus niet precies te overzien hoeveel keren er beveiligd moet worden. De rederijen zeggen dat de VPD’s te duur, te groot en te weinig dekkend zijn. Wat kan er gedaan worden om aan die vragen tegemoet te komen?

Wij weten dat er in Frankrijk en Italië met beide systemen gewerkt wordt, hoewel in de schriftelijke beantwoording stond dat beide landen nu overgaan naar particuliere beveiligers. Wordt met deze trend het «nee, tenzij»-principe geen hele grote «ja», omdat de spotmarkt daarom vraagt? Gaan wij via deze sluiproute niet over tot bijna volledig private bescherming? In de schriftelijke beantwoording staat ook dat de veiligheid via een AMvB niet alleen op deze route met particuliere beveiligers gegarandeerd kan worden maar ook op andere routes.

Ik heb nog een concrete suggestie. Ik hoop dat het kabinet daar heel zorgvuldig en gedegen op wil reageren. Waarom kan het niet met kleinere VPD’s? Dat was ook de belangrijkste vraag op de hoorzitting. Nu zijn VPD’s gemaximeerd op elf mensen. Daar hebben de rederijen praktische bezwaren tegen, want sommige schepen hebben maar een bemanning van vier, vijf of zes personen. Als er dan elf man bij komt, is dat een groot probleem. De kosten zijn een probleem. Het duurt te lang voordat ze aan kunnen vliegen, vooral voor de spotmarkt. Het voorstel van de ChristenUnie is om te bekijken of je de VPD’s flexibeler zou kunnen inzetten.

Dit is geen nieuw voorstel. Het is eerder geopperd én afgeschoten, maar ik blijf het een heel reële optie vinden, die ik wil voorleggen aan het kabinet. Dan moet er inderdaad samengewerkt worden met de bemanning, maar op die manier zouden wij veel flexibeler kunnen zijn. Als wij in de regio toch wapens opslaan in depots, zouden wij de VPD’s misschien ook in de regio kunnen stationeren. Als er toch zo veel aanbod is, kunnen wij dat afstemmen op de vraag om mensen in de regio te plaatsen. Dan zouden zij fulltime aan de gang kunnen. Flexibiliseren moet een antwoord kunnen zijn op de principiële vraag of wij het geweldsmonopolie definitief gaan overdragen aan de private bescherming. Ik wacht met grote interesse en belangstelling de reactie van het kabinet af.

De voorzitter: Mijnheer Voordewind, u gelooft het misschien niet, maar u hebt er precies zeven minuten over gedaan. Na uw aankondiging vind ik dat een knappe prestatie.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl

« Terug

Archief > 2016 > juni