Zorg is van mensen
Dat kan ik me nog zo goed herinneren. Omdat mijn vader ambtenaar was, waren wij ‘bij het ziekenfonds’. Daar was je niet al te open over. Zeker niet in Wassenaar, waar ik een groot deel van mijn jeugd heb doorgebracht. Al mijn klasgenootjes waren particulier verzekerd, toch? Ik weet eigenlijk niet zeker of dat ook echt zo was. Maar zo voelde het wel. Zij kregen voorrang als er een wachtlijst was. Zij kregen betere zorg. Zij konden kiezen. Wij niet. Dat kan ik me nog zo goed herinneren. Onlangs sprak ik iemand van de ouderenbonden en die verwoordde het zo: ‘Aan het gebit kon je zien of iemand particulier of ziekenfonds verzekerd was’. Wie wil daar nu naar terug?
De meerderheid van de Nederlanders heeft heimwee naar het ziekenfonds. Ik niet. Het was een tijd met wachtlijsten en onvoldoende kwaliteit van zorg. Het zorgde zelfs voor een tweedeling in de zorg. Een tweedeling tussen particulier en ziekenfonds verzekerden. Het lijkt wel alsof we dat vergeten zijn. Ons huidige zorgstelsel is gebaseerd op solidariteit. Iedereen is verplicht verzekerd en gezonde mensen betalen mee aan de zorg voor mensen die ziek zijn. Dat wil ik graag zo houden.
Natuurlijk zie ook ik de knelpunten in het huidige stelsel. Marktwerking is doorgeschoten. Het gaat te vaak over prijs in plaats van kwaliteit van zorg. Zorgverleners hebben het gevoel dat ze ‘moeten tekenen bij het kruisje’. Verzekerden hebben geen zicht op, laat staan invloed op hoe hun zorgverzekeraar werkt. Chronisch zieken en gehandicapten met een lager inkomen betalen relatief veel aan eigen risico en eigen bijdragen. Er is sprake van zorgmijden. Mensen vallen tussen wal en schip. Dat is niet wat voor ogen stond toen in 2006 het nieuwe zorgverzekeringsstelsel werd geïntroduceerd.
Een Nationaal Zorgfonds moet nu een oplossing hiervoor zijn. Maar is het dat ook? Ik weet zeker van niet. Een stelselwijziging kost tijd, rond de 8 jaar volgens het CPB. En het kost geld, veel geld. 6,4 miljard ‘transitiekosten’ voor het nieuwe stelsel zelf; denk bijvoorbeeld aan het opbouwen van een apparaat. En miljarden (het CPB hanteert een marge van -3,4 tot +23,1 miljard) voor ‘waardeoverdrachten’ van de overheid naar zorgverzekeraars. De overheid moet zorgverzekeraars immers compenseren voor misgelopen inkomsten. En wat gebeurt er met het geld (van verzekerden) dat zorgverzekeraars nu als reserve aanhouden om aan hun betalingsverplichtingen te kunnen voldoen?
Dan is er nog het punt van keuzevrijheid. Nu kun je overstappen naar een andere zorgverzekeraar als je niet tevreden bent, met een nationaal zorgfonds niet meer. Er is dan maar één zorgverzekeraar en dat is de Staat die voor jou zorg inkoopt. In Engeland zien we waar dat toe leidt: wachtlijsten, slechte kwaliteit van zorg, en privéklinieken voor mensen die het wel kunnen betalen. Misschien wil je staatsbemoeienis op de koop toenemen als je in ruil daarvoor geen eigen risico meer hoeft te betalen. Dat klinkt natuurlijk goed. Maar zorg is niet gratis. Het schrappen van het eigen risico en uitbreiden van het verzekerde pakket kost nog eens 8 miljard. Linksom of rechtsom moet het betaald worden. Via belastingen of via premies. Waarom zou je het eigen risico afschaffen voor mensen met een goedbetaalde baan die het prima kunnen betalen?
Eerlijk gezegd geloof ik als het gaat om een zorgstelsel noch in de markt noch in de overheid, maar in mensen. Zorg is niet van zorgverzekeraars, instituties of de overheid. Zorg is van mensen. Mensen die zorg nodig hebben of zorg bieden, als professional of mantelzorger. Daarom zou ik willen dat mensen, jij en ik, veel meer zeggenschap krijgen over onze zorg. Zorgverzekeraars moeten zich kleinschaliger organiseren en weer coöperaties van verzekerden worden. Dan kun je als verzekerde meepraten over kwaliteit van zorg en hoe jouw geld besteed wordt. De positie van cliëntenraden in zorginstellingen moet verstevigd worden, zodat je daadwerkelijk een stem hebt in de kwaliteit van zorg.
Om zorgmijding tegen te gaan kan het eigen risico met 100 euro omlaag, waarbij de zorgtoeslag en een gemeentelijke compensatieregeling blijven voor als je dit niet kunt betalen. Voor eigen bijdragen helpt een plafond, om stapeling te voorkomen. De zorg kan ook goedkoper, door medisch specialisten in loondienst te nemen en zorg zoveel mogelijk in de eerstelijn, dichtbij mensen, te organiseren.
In plaats van een tijdrovende en dure stelselwijziging, wil ik de zorg teruggeven aan mensen. Want daar wordt de zorg pas echt beter van.
